به گزارش مشرق به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، نتایج نظام رتبه بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC در جلسه مجازی با حضور دکتر خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم و دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، معاون پژوهش و فنآوری پایگاه و مدیر گروه رتبه بندی ISC اعلام شد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: در رتبه­ بندی جهانی «۲۰۲۰-ISC» تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه از ۱۰۲ کشور و ۶ قاره جهان حضور دارند که از ایران تعداد ۴۶ دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند. در رتبه بندی جهانی ISC سال ۲۰۱۹ از ایران تعداد ۴۳ دانشگاه حضور داشتند.

دهقانی در هنگام اعلام نتایج رتبه بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC گفت: به منظور مقایسه حرکت علمی و عملکرد دانشگاه های کشور در سطح بین المللی و با توجه به تجارب ارزشمند گروه رتبه بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در زمینه رتبه بندی دانشگاه­ها در سطح ملی، از سال ۲۰۱۸ رتبه بندی بین المللی با عنوان «رتبه بندی جهانی ISC (ISC world University rankings)» را انجام داده است.

وی افزود: یکی از مهمترین دستاوردهای رتبه بندی جهانی، ایجاد یک پایگاه داده از جزئیات کامل اطلاعات علمی و پژوهشی کشورها و دانشگاه های تراز اول دنیا است که در نتیجه آن امکان برنامه ریزی و تهیه نقشه راه به منظور دستیابی به اهداف و چشم انداز کشور و نیز دانشگاه های کشور در سطح بین المللی وجود خواهد داشت.

سرپرست ISC گفت: رتبه بندی ­هایی که در سطح جهان انجام می ­گیرد غالباً ترکیبی از اطلاعاتی است که مؤسسات مجری رتبه بندی تهیه می­ کنند و اطلاعاتی که بر اساس خوداظهاری دانشگاه­ها به این مؤسسات ارائه می ­شود. در نهایت با استفاده از این داده ها رتبه دانشگاه ها محاسبه و اعلام می ­شود بدون اینکه دانشگاه ها از جزئیات این داده­ها و نحوه محاسبه آنها اطلاعات دقیقی در دست داشته باشند. عدم دسترسی به این اطلاعات باعث می­ شود که سیاستگذاران آموزش عالی و مدیران دانشگاه ها نتوانند چگونگی عملکرد دانشگاه ها را در شاخص ­های مختلف بدانند.

دهقانی ادامه داد: در «رتبه بندی جهانی ISC» یک بانک اطلاعاتی جامع از داده های دانشگاه های جهان و دانشگاه های ایران بدست می آید، که با استفاده از این بانک اطلاعاتی، می­ توان برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت برای ارتقای جایگاه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور تدوین کرد.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر با توجه به دریافت بخش هایی از اطلاعات مراکز و دانشگاه ها در قالب خوداظهاری، اطمینان کاملی از مجموعه داده ها و نیز امتیازهای محاسبه شده توسط موسسه های رتبه ­بندی وجود ندارد، حال اینکه داده­ های گردآوری شده در نظام رتبه بندی جهانی ISC از صحت و سقم بالاتری برخوردار بوده زیرا علاوه بر نهایت دقت در جمع آوری، تقریبا اکثر داده ها مستقلا از پایگاه های معتبر بین المللی جمع آوری شده و عاری از خوداظهاری بوده و لذا مشکلات مربوط به عدم مستند سازی و راستی آزمایی در آن وجود ندارد.

سرپرست ISC گفت: «رتبه بندی جهانی ISC» به منظور رتبه بندی دانشگاه­های جهان در معیارهای خود، مهم­ترین مأموریت دانشگاه­ها که عبارتند از پژوهش، آموزش، نوآوری و فعالیت­ های بین المللی را در نظر می ­گیرد و بر این اساس دانشگاه ها را مورد سنجش و ارزیابی قرار می ­دهد، نکته مهم در معیارهای این رتبه بندی این است که بعد کیفی و کمی پژوهش هم­ زمان با هم مورد بررسی قرار می­ گیرند.

وی افزود: با گردآوری داده­ ها در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بدون خوداظهاری دانشگاه ها از سراسر جهان، پایگاه داده موثق و معتبری شکل گرفته که می توان از آن در جهت سیاستگذاری های پژوهشی و بررسی موقعیت دانشگاه های ایران در سطح جهان استفاده کرد. «رتبه بندی جهانی ISC» می­ تواند نقش مهمی در سوق دادن دانشگاه­ های ایران به سمت دانشگاه­ های تراز جهانی داشته باشد.

روش شناسی رتبه بندی جهانی ISC

دهقانی گفت: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) به منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش (با وزن ۶۰ درصد)، نوآوری (با وزن ۱۵ درصد)، آموزش (با وزن ۱۰ درصد) و فعالیت‌های بین‌المللی (با وزن ۱۵ درصد) را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد.

وی گفت: تفاوتی که رتبه بندی ۲۰۲۰ با سال­های پیش دارد، محاسبه تعداد مقالات سلب اعتبار شده ( Retractions) دانشگاه­ها با نمره منفی است که در شاخصی تحت عنوان اعتبار منفی (Neg Rep) آورده می­ شود.

سرپرست ISC اظهار داشت: در «رتبه بندی دانشگاه های جهان ISC» دانشگاه‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که حداقل ۸۵۰ مدرک در سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۱۶ در پایگاه وب آو ساینس به ثبت رسانیده باشند. اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO، WoS، Incite گردآوری شده است.

جدول زیر شاخص ­های مورد استفاده در «رتبه بندی جهانی ISC» نشان داده شده است.

در «رتبه­ بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC» تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه از سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته و رتبه ­بندی شده ­اند.

جدول زیر دانشگاه های حاضر در «رتبه ­بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC» را به تفکیک قاره در سال های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ نشان می دهد.

سرپرست ISC گفت: از کشور جمهوری اسلامی ایران ۴۶ دانشگاه در «رتبه ­بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC» حضور داشته اند.

براساس مأموریت­ های دانشگاه­ها، تعداد ۲۴ دانشگاه جامع کشور در این رتبه بندی حضور دارند. دانشگاه های جامع حاضر در این رتبه بندی عبارت از: دانشگاه تهران، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شهید بهشتی، شیراز، تبریز، اصفهان، یزد، کاشان، گیلان، بوعلی سینا، رازی، سمنان، شهید باهنر کرمان، کردستان، مازندران، شهید چمران اهواز، محقق اردبیلی، ارومیه، یاسوج، الزهرا، بین المللی امام خمینی، شاهد و شهرکرد است.

از دانشگاه های علوم پزشکی نیز ۱۳ دانشگاه حضور داشتند که شامل: دانشگاه های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، جندی شاپور اهواز، کرمانشاه،  بقیه الله، کرمان، مازندران و زاهدان قرار دارند.

از دانشگاه های صنعتی نیز ۹ دانشگاه شامل: دانشگاه های صنعتی اصفهان، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شاهرود، صنعتی سهند و صنعتی شیراز در این نظام رتبه بندی قرار دارند.

تعداد و رتبه­ های دانشگاه های ایران در رتبه­بندی جهانی ISC و نیز در سطح کشور در جدول نشان داده شده است.

دانشگاه ­های کردستان، صنعتی شیراز و علوم پزشکی زاهدان امسال برای اولین بار در رتبه بندی جهانی ISC حضور دارند.

دانشگاه هایی که رتبه بندی آنها در بازه یکسان هستند همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه بندی ISC براساس حروف الفبا (به لاتین) است. بنابراین دانشگاه های تهران و علوم پزشکی تهران در رتبه اول، دانشگاه های صنعتی اصفهان، علوم پزشکی شهید بهشتی، صنعتی شریف در رتبه سوم و سایر دانشگاه ها نیز در بازه های یکسان هم رتبه هستند.

جایگاه دانشگاه های جهان در رتبه بندی ۲۰۲۰ ISC

دهقانی گفت: در رتبه بندی جهانی ISC ۲۰۲۰، تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه برتر از ۱۰۲ کشور و ۶ قاره دنیا وجود دارند. در رتبه بندی ISC ۲۰۲۰، سه دانشگاه هاروارد، انستیتوی فناوری ماساچوست MIT و دانشگاه استنفورد در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. دانشگاه های جان هاپکینز، میشیگان، کالیفرنیا سانفرانسیسکو، پنسیلوانیا، واشنگتن سیاتل، کلمبیا و دانشگاه داک به ترتیب در رتبه های ۴ الی ۱۰ دنیا قرار گرفته اند. در بین ۱۰ دانشگاه برتر جهان تمام دانشگاه ها از کشور ایالات متحده آمریکا بوده اند.

وی افزود: کشور آمریکا با ۳۱۲ دانشگاه، چین ۳۱۱ دانشگاه، ژاپن ۱۱۷ دانشگاه، انگلستان ۹۹ دانشگاه، هند ۹۸ دانشگاه، فرانسه ۷۹ و ترکیه ۷۷ دانشگاه، آلمان ۷۱ دانشگاه، ایتالیا ۶۵، برزیل ۶۳ دانشگاه، کره جنوبی ۶۲ دانشگاه، اسپانیا ۵۵ دانشگاه، لهستان ۴۷ دانشگاه، ایران ۴۶ دانشگاه، کانادا ۴۳ دانشگاه و روسیه ۴۲ دانشگاه در این رتبه‌بندی حضور داشته‌اند.

سرپرست ISC یادآور شد: بهترین رتبه بین المللی دانشگاه های برتر دنیا در کشورهای آمریکا رتبه ۱، انگلستان رتبه ۱۲، چین رتبه ۱۳، کانادا رتبه ۱۸، ژاپن رتبه ۲۲، دانمارک رتبه ۲۵، فرانسه رتبه ۲۷، سنگاپور رتبه ۳۶، استرالیا رتبه ۴۵، کره جنوبی رتبه ۴۷، سوئیس رتبه ۴۹، آلمان رتبه ۵۱، بلژیک رتبه ۵۲، هلند رتبه ۵۵، تایوان رتبه ۶۰، برزیل رتبه ۶۹، عربستان سعودی رتبه ۸۱، سوئد رتبه ۸۴، فنلاند و هنگ کنگ مشترکا رتبه ۸۹ را کسب کرده اند.

جایگاه دانشگاه های کشورهای آسیایی در رتبه بندی ۲۰۲۰ ISC

وی گفت: کشور چین با دانشگاه تسینگ هوا، کشور ژاپن با دانشگاه توکیو و کشور سنگاپور با دانشگاه ملی سنگاپور که به ترتیب در رتبه های ۱۳، ۲۲ و ۳۶ قرار دارند بهترین رتبه های دانشگاه های آسیا را از آن خود کرده است. بهترین رتبه دانشگاه های کشورهای کره جنوبی رتبه ۴۷، تایوان رتبه ۶۰، عربستان سعودی رتبه ۸۱، هنگ کنگ رتبه ۸۹، در رده های بعد قرار دارند.

جایگاه دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی ۲۰۲۰ ISC

سرپرست ISC گفت: تعداد ۲۷۳ دانشگاه از ۲۵ کشور اسلامی در این رتبه بندی حضور داشتند. در رتبه بندی سال ۲۰۲۰ ISC از نظر تعداد دانشگاه ها، ترکیه با ۷۷ دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته است.

وی افزود: در بین سایر کشورهای اسلامی، ایران با ۴۶ دانشگاه، مالزی با ۲۲ دانشگاه، مصر ۲۰ دانشگاه، عربستان سعودی و پاکستان و اندونزی هر کدام با ۱۷ دانشگاه، تونس و مراکش هر کدام با ۸ دانشگاه، نیجریه و الجزایر هر کدام با ۷ دانشگاه، قطر و عمارات متحده عربی هرکدام با ۴ دانشگاه، لبنان و اردن هرکدام ۳ دانشگاه، بنگلادش، قزاقستان و عراق هر کدام با ۲ دانشگاه و سایر کشورهای اوگاندا، عمان، کامرون، کویت، برونئی، سنگال و سودان هر کدام با ۱ دانشگاه در این رتبه بندی قرار گرفته اند.

دهقانی گفت: در میان دانشگاه های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی در رتبه ۸۱، مالزی در بازه ۳۰۱-۳۵۰، مصر در بازه ۴۵۰-۴۰۱، ترکیه در بازه ۵۰۰-۴۵۱، لبنان و پاکستان و ایران ۶۰۰-۵۰۱ و قطر و تونس در بازه ۷۰۰-۶۰۱ بهترین رتبه جهانی را کسب کرده اند.

وی یادآور شد: در مجموع تنها ۷ دانشگاه از میان کشورهای اسلامی دارای رتبه زیر ۵۰۰ بوده اند. این در حالی است که طبق برنامه ۱۰ ساله علم، نوآوری و فنآوری کشورهای اسلامی عضو (OIC مصوب ۲۰۱۷ در قزاقستان) لازم است تا سال ۲۰۲۶، تعداد ۵۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند.

دهقانی اظهار داشت: به همین دلیل باید تلاش های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه های این کشورها صورت گرفته تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه ها رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین المللی کسب کنند.