شینهوا؛ تلویزیون مرکزی چین و پیپلزدیلی؛ سه بازوی اجرایی دیپلمای عمومی چین

ایجاد کانال‌های خارجی CCTV

دولت چین اولین رسانه خارجی خود را در 3 دسامبر 1941 و با عنوان "رادیو بین‌المللی چین" (CRI) تأسیس نمود.[1] در 11 سپتامبر 1947 دولت چین توانست برای اولین بار با مخاطبین انگلیسی ‌زبان در خارج از این کشور ارتباط برقرار کند.

لوگوی سابق "تلویزیون مرکزی چین" (CCTV)

اولین ایستگاه تلویزیونی چین با عنوان "ایستگاه تلویزیونی پکن" (سلف CCTV) در سال 1958 تأسیس شد. اندکی پس از برنامه "پرش بزرگ رو به جلو"، وزارت تبلیغات کمیته مرکزی حزب کمونیست چین اولین "کنفرانس تبلیغات خارجی تلویزیون ملی" را در سال 1963 برگزار نمود. در آن زمان‌ها به دلیل محدودیت‌های تکنولوژیکی، "تبلیغات خارجی" به معنای تبادل مستندهای خبری با ایستگاه‌های تلویزیونی با سایر کشورهای کمونیست بود. در سال 1987, CCTV در حدود 10/216 برنامه به 77 ایستگاه تلویزیونی خارجی ارسال نمود.[2]

نمایی از دفتر مرکزی سابق و دفتر مرکزی فعلی CCTV

پس از اصلاحات اقتصادی و باز نمودن درب‌ها به روی جهان در اواخر دهه 1970، چین به صورت فزاینده‌ای علاقه‌مند بوده است تا صدای خود را به گوش سایر جهانیان نیز برساند. این مسأله بالاخص پس از واقعه میدان تیان‌من در سال 1989، که انتقادات بسیاری از جانب جهانیان به علت نبود حقوق بشر در این کشور (بالاخص از جانب غربی‌ها) برانگیخت، اهمیت بیشتری یافت.

جدول دفاتر جهانی CCTV در سال 2009

با شروع به کار کانال‌های تلویزیونی برای خبررسانی بین‌المللی در اوایل دهه 1990، تلاش‌های چین برای دستیابی به افکار عمومی خارجی وارد مرحله‌ای جدید شد. در سال 1991، CCTV "مرکز خبررسانی خارجی" را تأسیس نمود. در 1 اکتبر 1992، CCTV-4، اولین کانال بین‌المللی چین به زبان ماندارینی برنامه‌های خود را برای مخاطبین در تایوان، هنگ‌کنگ و ماکائو پخش نمود.[3]

در سال 2000، CCTV فعالیت‌های خود را گسترش داده و یک شبکه خبر ماهواره‌ای 24 ساعته به زبان انگلیسی تأسیس نمود. در سال 2004، شبکه E&F (به زبان اسپانیولی و فرانسوی) شروع به کار نمود. این دو شبکه در سال 2008 از یکدیگر جدا شدند. در سال 2009 بخش عربی و روسی شبکه CCTV نیز شروع به کار نمود. بدین ترتیب این شبکه خبری بین‌المللی تعداد قابل توجهی از مخاطبین را در سراسر جهان تحت پوشش خود قرار داد.

نمایی از استدیوی پخش خبر بخش روسی شبکه CCTV قبل از آغاز برنامه

CCTV News: شبکه بین‌المللی خبری 24 ساعته

در سال 2000، شبکه خبری 24 ساعته انگلیسی‌زبان با عنوان CCTV-9 یا CCTV International آغاز بکار نمود. این شبکه به زودی تبدیل به یکی از مهمترین پلت‌فرم‌های چین برای "بهبود افکار و محیط بین‌المللی شد."[4] برنامه‌های این شبکه شامل گزارش‌های عمیق، برنامه‌های تفسیری و نیز برنامه‌های مستند است. برنامه‌های این شبکه دارای بیش از 80 میلیون بیننده در بیش از 100 کشور و منطقه جهان است.[5]

لوگوی بخش بین‌المللی CCTV

برنامه‌ها

CCTV News معمولا در هر نیم‌ساعت ابتدایی ساعت یک بولتن خبری پخش می‌کند. علاوه بر این بولتن عمومی، بولتن‌های تخصصی نیز وجود دارند که در مورد اخبار چین و آسیا و جهان پخش می‌شوند به مانند Culture Express یا China 24. برنامه‌های نیم‌ساعت دوم همچنین شامل آموزش زبان چینی، بولتن‌های ورزشی و یک برنامه سفر با عنوان Travelogue است که بینندگان را به دیدن اقصی‌نقاط چین و جهان می‌برد. دیگر برنامه‌ها عبارتند از برنامه‌هایی در مورد هنر، علم و ورزش.

گزارش بخش بین‌المللی شبکه CCTV در مورد توان موشکی کشورمان

برای دانلود اینجا کلیک کنید

تحلیل برنامه‌های CCTV News نشان می‌دهند که هرگاه چین در رسانه‌های بین‌المللی بر سر موضوعات حساس مورد انتقاد قرار می‌گیرد، این شبکه به صورت فعالانه‌ای به دفاع از آن می‌پردازد.[6] این شبکه همچنین توجه زیادی به حفظ محیط زیست، ثبات اقتصادی و سیاسی، انسجام ملی (بالاخص در تایوان و تبت)، مبارزه با فساد، حقوق بشر، و کاهش فقر نشان می‌دهد. اگرچه این شبکه گهگاه دیدگاه‌های غربی نسبت به مسائل را به چالش می‌کشد اما عموما برنامه‌های دولت چین را منعکس داده و به ندرت وارد مباحث بحث‌برانگیز می‌شود.[7]

مهمترین برنامه‌های پخش شده در CCTV News

این شبکه خبر علاوه بر پخش بولتن‌های خبری برخی برنامه‌های تخصصی نیز دارد که در ادامه به معرفی برخی از مهمترین آنها خواهیم پرداخت:

برنامه دیالوگ

دیالوگ یکی از برنامه‌های تحلیلی شبکه CCTV News است که در سراسر جهان بیش از 80 میلیون بیننده دارد. در این برنامه سی دقیقه‌ای طیف متنوعی از مسائل داخلی و خارجی با حضور کارشناسان امر مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. این برنامه یکی از تأثیرگذارترین بخش‌های شبکه CCTV News است که به نوشته وب‌سایت رسمی این کانال تلویزیونی تأثیر زیادی بر تصمیم‌گیرندگان در دولت، بخش تجاری و دانشگاه‌ها می‌گذارد. در این برنامه سعی می‌شود که چشم‌اندازی متعادل و انتقادی در مورد رویدادهای جاری و نیز تحلیل‌هایی در چارچوب مقایسه‌های بین‌فرهنگی و چند رشته‌ای انجام گیرد. از افرادی که در این برنامه حضور داشته‌اند می‌توان به بان‌کی مون، دبیر کل سازمان ملل، و همچنین تونی بلر، نخست‌وزیر سابق انگلستان، اشاره نمود.[8]

بخشی از برنامه دیالوگ

برای دانلود اینجا کلیک کنید

برنامه The Heat

The Heat یک برنامه خبری تحلیلی است که به ارائه تحلیل‌هایی متعادل و عمیق و همچنین انجام مصاحبه‌ها و گفتگوها در مورد مهمترین مسائل بین‌المللی و رویدادهای جاری اختصاص دارد. موضوعات این برنامه از میان سرتیتر خبرها انتخاب می‌گردند اما مباحثی عمیق با شرکت کارشناسان و صاحب‌نظران در مورد رویدادهای بحث‌برانگیز در آمریکا و سایر نقاط جهان جهان صورت می‌پذیرند.

لوگوی برنامه The Heat و مجری آن مایک والتر

این برنامه سعی دارد با دعوت از افراد سرشناس و برگزاری میزگردهای مختلف رویدادهای آمریکا را از زاویه‌ای دیگر مورد بررسی قرار داده و چشم‌اندازی جدید برای مخاطبین آمریکایی خود ایجاد نماید و همچنین تأثیرات جهانی این رویدادها را برای مخاطبین بین‌المللی خود تشریح نماید.[9]

بخشی از برنامه The Heat

برای دانلود اینجا کلیک کنید

برنامه BizTalk

طی این برنامه روئی چنگانگ (Rui Chenggang) ژورنالیست مطرح چینی به گفتگو با سیاستگذاران ارشد، نخبگان تجاری، رهبران عقاید و دیگر چهره‌های خبرساز می‌پردازد. روئی با بیش از یک دهه گزارش اقتصادی و تجربه در حوزه خبررسانی هم‌اکنون تبدیل به مجری یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های اقتصادی و تجاری چین شده است.

روئی چنگانگ مجری برنامه BizTalk

وی یکی از مصاحبه‌گرهای برجسته کشور چین است که توانسته با بیش از 300 دولتمرد بین‌المللی، رؤسای 500 شرکت برتر جهان از دید نشریه فوربس و نیز اقتصاددانان مطرح در عرصه جهان گفتگو نماید. روئی طی برنامه 30 دقیقه‌ای BizTalk که هر شنبه پخش می‌شود مسائل مطرح اقتصادی را با شخصیت‌های اقتصادی جهانی در میان گذاشته و از آنها دعوت می‌کند تا دیدگاه‌های خود را در مورد پویاترین بازار جهان یعنی چین مطرح نمایند.

بخشی از برنامه BizTalk با حضور اندا کنی، نخست‌وزیر ایرلند

برای دانلود اینجا کلیک کنید

برنامه World Insight

برنامه World Insight در آخر هفته پخش شده و در آن مسائل و رویدادهای هفته گذشته مورد بررسی قرار می‌گیرند. طی این برنامه با گزارشگران و دیگر افراد برجسته در اقصی‌نقاط جهان به صورت زنده ارتباط برقرار می‌شود تا نظرات خود را در مورد موضوعات مورد بحث مطرح سازند. نمایندگانی از عرصه سیاسی، مالی، تجاری، رسانه‌ای و دیگر حوزه‌های جهانی با استفاده از تکنولوژی ماهواره‌ای در این برنامه حضور می‌یابند. در این برنامه سعی می‌شود تا توجه ویژه‌ای به امور کشورهای آسیایی و جهان در حال توسعه شود.

لوگوی برنامه World Insight و یکی از مجریان

بخشی از برنامه World Insight

برای دانلود اینجا کلیک کنید

برنامه Americas Now

در این برنامه مسائل روز و چالش‌های پیش‌ روی قاره آمریکا بالاخص کشورهای آمریکای لاتین به مانند برزیل، آرژانتین و شیلی که کمتر مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیرند، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرند. طی این برنامه هفتگی که 45 دقیقه به طول می‌‌انجامد موضوعات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این منطقه که جزو مناطق بسیار پویا و رویدادخیز جهان است تشریح می‌گردند. گزارشگران اعزامی به منطقه با ارائه گزارش‌هایی زنده و نیز گفتگو با صاحب‌نظران و روزنامه‌نگاران محلی برنامه‌هایی بدیع و دست اول در مورد این منطقه از جهان ارائه می‌کنند.[10]

لوگوی برنامه Americas Now

چالش‌های پیش‌رو در برابر دسترسی به مخاطبین خارجی

اعتبار و زمانمندی

جذابیت وابسته به اعتبار خواهد بود این در حالی است که کسب چنین اعتباری برای یک شبکه دولتی سخت می‌باشد. دولت‌ها هم‌اینک در عرصه ارتباط با مخاطبین در سایر کشورها دچار مشکل اعتبار هستند. بخش اعظمی از تلاش‌های کشورها در حوزه دیپلماسی عمومی توسط نهادهای مستقل از دولت انجام می‌گیرند.

بسیاری از رسانه‌های تجاری و نیز سازمان‌های غیر دولتی به عنوان منابعی مفید تلقی می‌شوند زیرا حداقل به صورت ظاهری خود را از ملاحظات سیاسی و خط‌مشی‌های دولتی دور نگه داشته‌اند. اما چین دارای چنین نهادهایی نیست و برخی رویدادها بالاخص تلاش چینی‌ها در جهت ارائه برخی نهادها که در ظاهر وابستگی چندانی به دولت ندارند نشان می‌دهند که رهبران این کشور نسبت بدین مسأله آگاه هستند.

تصاویر CCTV از زلزله استان سی‌چوان در سال 2008

براید دانلود اینجا کلیک کنید

نقش و مأموریت شبکه CCTV News نیز کاملا مشخص است: این شبکه وظیفه دارد تا داستان چین را به مخاطبین خارجی بگوید. این شبکه بر اساس ماهیتی که دارد نه پلت‌فرمی برای انتقاد و نه کانالی برای ابراز دیدگاه‌های "متعادل" است. به بیان دیگر، CCTV News نقش یک ناظر بی‌طرف را ایفاء نمی‌کند. و با توجه بدین امر این شبکه آنچنان که باید نزد مخاطبین غربی و بین‌المللی دارای اعتبار مورد نیاز نیست.

ماهیت و فرآیند رسانه‌های چین نیز ظاهرا بر خلاف نیازهای کنونی عرصه جهانی ارتباطات که خواهان گزارش‌های زنده و سر وقت است پیش می‌رود. گرچه گزارشات خبری در مورد زلزله سی‌چوان در سال 2008 سر وقت و زمانمند بودند اما جمع‌آوری خبر و گزارش معمولا بسیار طاقت‌فرسا و زمانگیر است. از طرف دیگر پخش گزارشات ناچیز در مورد ناآرامی‌های تبت در مارس 2008 و سپس مسائل پدید آمده در حین حمل مشعل المپیک در خارج از چین نارضایتی‌های زیادی در خارج و داخل پدید آورد. کنترل شدید بر روی اخبار باعث شده تا برنامه‌های سرگرمی و مستند در این شبکه افزایش یابند. اگرچه محقیقن و مجریان چینی می‌دانند که هم‌اکنون گزارش‌های خبری نقشی بیش از ارتباطات فرهنگی در جهان امروز ایفاء می‌کنند، اما محدود‌های موجود بالاخص در موضوعات حساس از نظر دولت باعث گردیده تا کسب مخاطبین خارجی برای رسانه‌های چین سخت‌تر گردد.

منطق حزبی در برابر منطق بازاری

یکی دیگر از چالش‌های پیش روی این شبکه مدل متمرکز دولتی آن در برابر بازار در حال رشد رسانه‌ای چین است. امروزه بخش اعظمی از رسانه‌های چین هزینه‌های خود را تقریبا به صورت مستقل از منابع مختلف من‌جمله تبلیغات تأمین می‌کنند و همین امر باعث می‌شود تا مسأله جذب مخاطب برای آنها از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار باشد. CCTV News باید اولویت‌های سیاسی چین را تعقیب نماید اما در عین حال مجبور است تا با نیروهای بازار در دولتی که آنها را آزاد گذاشته نیز رویارو گردد. این در حالی است که شبکه مذکور با اهداف تجاری تأسیس نشده و بنابراین کارکنان انگیزه چندانی برای ارتقاء کیفیت برنامه‌ها ندارند. دولت چین بنابراین باید با یک صنعت رسانه‌ای کار کند که منطق بازاری خاص خودش را دارد. این مسأله در وب‌سایت این شبکه نمود یافته که به مانند وب‌سایت‌های رسانه‌ای غربی طراحی شده است در حالیکه بخش چینی این وب‌سایت بیشتر در جهت مصارف داخلی جهت‌دهی شده است.

وب‌سایت بخش بین‌المللی شبکه CCTV

حرفه‌ای گرایی در برابر خط حزبی

زمانی که دیدگاه صنعت رسانه با مواضع دولتی متضاد می‌گردد مسائل دیگری رخ می‌دهند. یکی دیگر از تأثیرات تجاری شدن رسانه‌ها و اصلاحات اقتصادی در چین افزایش حرفه‌ای گرایی در میان ژورنالیست‌ها است. امروزه نسل جدید از ژورنالیست‌های حرفه‌ای که در غرب آموزش دیده‌اند در CCTV حضور یافته‌اند. این افراد گرایش به حفظ اصول حرفه‌ای داشته و چالشی در مقابل کنترل دولتی محسوب می‌گردند. لذا دولت چین مجبور است تعادلی میان این دو برقرار سازد تا کیفیت برنامه‌ها خود را ارتقاء بخشد.

منابع و مآخذ: