به گزارش مشرق، قیمت کالاهای خوراکی در سال جاری رشد قابل توجهی داشته و طبق آخرین گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه آنها در بهمن‌ماه به ۶۷ درصد رسیده است. بخشی از این نارسایی، معطوف به متغیرهای اساسی اقتصاد مانند افزایش نرخ ارز، کسری بودجه مستمر و کاهش صادرات ناشی از کرونا و تحریم‌هاست و بخشی دیگر ناشی از عدم نظارت و یله بودن بازارهای داخلی است که در هر ۲ صورت توجه بیشتر و جدی‌تر دولتمردان به معیشت مردم را طلب می‌کند. به گزارش «وطن‌امروز»، در آستانه شب عید، گرانی و گران‌فروشی امان مردم را بریده و بازارها راکدترین روزهای خود را نسبت به شب عیدهای سال‌های قبل تجربه می‌کنند.
در کنار رکود بازارهای مختلف، معیشت و سبد غذایی مردم هم در سال جاری مورد هجمه جدی تورم قرار گرفته تا جایی که طبق آخرین آمار موجود مرکز آمار، میزان تورم نقطه به نقطه کالاهای خوراکی در بهمن‌ماه به ۶۷درصد رسید؛ رکوردی عجیب که هیچگاه در اقتصاد ایران پس از انقلاب سابقه نداشته است.
گرانی و گران‌فروشی اما تنها مشکلات مردم در شب عید ۱۴۰۰ نیست، برخی از اقلام اساسا نادر و کمیاب شده‌اند به طوری که برای خرید آنها مردم مجبور به ایستادن در صف‌های طولانی با وجود شرایط کرونایی هستند. مرغ، روغن مایع و جامد، تخم‌مرغ و کالاهای کنسروی اصلی‌ترین کالاهایی هستند که در چند ماه اخیر با مشکلاتی در توزیع روبه‌رو بوده‌اند. شرایط بازارهای شب عید تا حدی وخیم است که مقام معظم رهبری دیروز در بیانات خود به این موضوع ورود کردند. ایشان گفتند: اگر کرونا ادامه پیدا کند مشکلات معیشتی بیشتر خواهد شد، بنابراین باید با همکاری همه، این بیماری هر چه زودتر برطرف شود.
رهبر انقلاب با ابراز ناخرسندی از گرانی‌ها و مشکلات معیشتی، افزودند: این وضع در آستانه عید غصه بزرگی ایجاد کرده است، البته اجناس مانند میوه‌ها فراوان است اما قیمت‌ها بسیار بالاست که سود این قیمت‌های بالا هم به جیب باغداران زحمتکش نمی‌رود بلکه نصیب دلال‌ها و واسطه‌های سودجو می‌شود و ضرر آن به مردم می‌رسد. ایشان با تأکید بر اینکه مسؤولان باید مشکل معیشتی و گرانی را حل کنند، گفتند: این مشکلات، همه راه‌حل دارد و بارها در جلسات متعدد این نکات را تذکر داده و راه‌حل‌های مورد نظر کارشناسان را به مسؤولان گفته‌ایم.
شکاف قیمتی بین مزرعه تا سفره با نظارت فناورانه قابل حل است
کارشناس اقتصاد گفت: ریشه تورم موجود را باید در نوسانات ارزی سال ۹۷ جست‌وجو کرد. در آن سال قیمت ارز به دلیل سرکوب‌هایی که پیش از این رخ داده بود، افزایش یافت. البته خروج آمریکا از برجام هم در تشدید این روند بی‌تاثیر نبوده است. محمدرضا حیدری با تاکید بر اینکه مسلماً پدیده گرانی‌های اخیر راه‌حل دارد، اظهار داشت: تورم و رشد منفی اقتصاد ۲ عامل اصلی کوچک شدن سفره‌های مردم در سال جاری است. نباید فراموش کنیم میزان رشد اقتصادی در چند سال اخیر منفی یا صفر بوده است که این موضوع ارتباط مستقیمی با میزان مصرف مردم دارد. وی ادامه داد: در کنار تورم و رشد منفی اقتصادی، شاهد افزایش نابرابری در توزیع ثروت هم هستیم به طوری که رقم ضریب جینی از ۳۷ درصد تا پیش از شروع دولت روحانی به بیش از ۴۱ درصد رسیده است. وی در تشریح شرایط موجود معیشتی گفت: طبق آخرین آمار موجود درآمد سرانه هر ایرانی از سال ۹۰ تا ۹۸ قریب به ۳۴ درصد کاهش پیدا کرده است.
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان اظهار داشت: دلیل بروز چنین شرایطی چیدن تمام تخم‌مرغ‌های اقتصاد ایران در سبد برجام است. اساسا دولت غیر از بحث‌های دیپلماتیک، هیچ برنامه دیگری برای اقتصاد کشور نداشته و ندارد. نخستین راهکار برای خروج از شرایط کنونی پذیرش این گزاره کلی است که باید دولت مسیر خود را از برون‌گرایی به سمت درون‌گرایی تغییر دهد. حیدری گفت: باید دولت بپذیرد ظرفیت‌های مناسبی در اقتصاد داخلی کشور وجود دارد و می‌تواند با بهره‌گیری از آنها تا حدودی بحران معیشتی کنونی را حل کند.
وی اظهار داشت: هم‌اکنون رتبه کسب‌وکار در کشور بسیار نازل است. این موضوع ربطی به تحریم‌ها یا عوامل خارجی ندارد و اساسا دلایل آن داخلی است که باید برای حل آنها تدبیری اندیشیده شود. اگر این شرایط حل نشود هر گونه گشایش اقتصادی بین‌المللی هم تاثیری نخواهد داشت. وی با بیان اینکه مساله شکاف قیمتی بین مزرعه تا سفره در کشور ما بسیار چشمگیر است، اظهار داشت: رگولاتوری و تنظیم‌گری مناسبی باید در این زمینه انجام شود. این شکاف در هیچ اقتصادی پذیرفتنی نیست. بخش زیادی از شرایط موجود ناشی از فقدان اراده لازم در نظارت بر بازارهاست. این درست که اقتصاد ایران در سال‌های اخیر به هر دلیلی نارسایی‌هایی داشته است اما این موضوع نبود نظارت‌های لازم را کتمان نمی‌کند.
این کارشناس اقتصاد با طرح این موضوع که می‌توان با رویکردهای نوآورانه و شفافیت‌زا مانع از دلالی و کسب سود عده‌ای محدود شد، اظهار داشت: نظارت از شکل سنتی هم‌اکنون خارج و فناورانه شده است. دولت‌ها با استفاده از فناوری و تکنولوژی اقدام به هدایت بازارهای خود می‌کنند؛ اتفاقی که واجب است در اقتصاد ایران هم رخ دهد.
تنها راهکار کوتاه‌مدت کنترل قیمت‌ها تشدید نظارت است
استاد اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به افزایش نرخ ارز از اواخر سال ۹۷ تاکنون گفت: هیچ موقع ندیدم مسؤولان اقتصادی بیایند و به خاطر این مشکلات اظهار پشیمانی کنند. آلبرت بغزیان تصریح کرد: البته وقتی سفره مردم کوچک شده، اظهار تأسف به تنهایی راهگشا نیست. بغزیان ادامه داد: بالاخره بانک مرکزی و دولت متولی این وضعیت اقتصادی هستند و اظهار تأسف فقط کافی نیست. وی با اشاره به نظریه‌های اقتصادی گفت: بعضی اقتصاددانان اعتقاد دارند قیمت ارز آزاد شود تا به قیمت خودش برسد ولی الان که قیمت دلار به ۲۵ هزار تومان رسیده است و مردم تحت فشار هستند، پاسخگو نیستند.
وی در ادامه افزود: همه مشکلات اقتصادی مربوط به قیمت دلار و خارج از کشور نیست. کشور که همه چیز را وارد نمی‌کند، دولت باید نسبت به مسائل تولیدی داخل هم پاسخگو باشد. وی گفت: یکی از دلایل وضعیت بد اقتصادی فعلی تحریم است. تحریم‌ها باعث شده قیمت مواد اولیه در بخش تولید بالا برود. دولت در این وضعیت فقط نظاره‌گر بوده است. البته ارز ۴۲۰۰ تومانی هم برای واردات کالاهای اساسی قرار داد که به خاطر نبود نظارت درست تاثیری در حل مشکلات نداشت. بغزیان ادامه داد: عده‌ای ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کردند ولی هیچ کالایی وارد نکردند. عده‌ای هم که کالا وارد کردند با قیمت آزاد به فروش رساندند. این مدیریت آشفته در بازار ارز هم در کاهش قدرت خرید مردم تأثیرگذار بوده است.
وی در ادامه گفت: بخشی از کوچک شدن سفره مردم به خاطر تورم بی‌سابقه این چند سال اخیر است. امسال در بخش مسکن تورم ۱۱۰ درصدی داشتیم. البته این تورم بی‌سابقه به خاطر خودتحریمی دولت است. دولت‌های یازدهم و دوازدهم سیاست‌های غلط اقتصادی در چند سال اخیر داشته‌اند. وی با اشاره به سال جهش تولید گفت: در این سال از دولت انتظار داشتیم تولید را افزایش دهد. با افزایش تولید می‌شود مشکلات تحریم را جبران کرد. بغزیان با اشاره به صحبت‌های رئیس کل بانک مرکزی گفت: اینکه دکتر همتی می‌گویند «ما می‌توانستیم قیمت ارز را پایین بیاوریم ولی نیاوردیم» این یعنی نوش‌دارو بعد از مرگ سهراب. دولت می‌توانسته سفره مردم را بهبود بخشد ولی انجام نداده است.
بغزیان با اشاره به درآمد مردم گفت: در چند سال اخیر درآمد مردم عادی افزایش چندانی نداشته ولی افرادی که چند مغازه و منزل و ماشین داشتند، دارایی‌های‌شان چند برابر شده و فشار اقتصادی را کمتر احساس کردند اما مردم چیزی نداشتند تا گران شود و حقوق‌شان ثابت مانده و الان احساس ناراحتی می‌کنند.
وی با اشاره به فرمایشات اخیر رهبر انقلاب گفت: راه‌حل کنترل قیمت‌ها افزایش نظارت است. اگر نظارت درست انجام بگیرد، احتکار نخواهیم داشت. هیچ کجای دنیا اینطور نیست وقتی مردم می‌خواهند شادی کنند، دغدغه پرتقال و سیب را داشته باشند. این خنده‌دار است؛ ما هنوز در قیمت تخم‌مرغ مانده‌ایم و بعد می‌خواهیم اقتصاد برتر منطقه شویم. به نظرم تنها فردی که دغدغه اقتصاد را دارد، رهبر است ولی دولت گوش شنوایی ندارد. رهبر رهنمود می‌دهند و این قوه مجریه است که باید اجرا کند. رهبری بارها گفتند این وضعیت شایسته مردم نیست.
وی در پایان با تاکید بر نظارت گفت: اگر نظارت باشد، جای طرح بهانه گرفته می‌شود. بعضی فعالان اقتصادی بهانه می‌آورند که ارز گران شده است. مثلا میوه را می‌خواهد با قیمت یک دلار به ما بفروشد. اگر نظارت باشد این مشکلات را نخواهیم داشت.
رونق تولید؛ راهکار اساسی حمایت از معیشت مردم
دکتر مهدی بشارت‌ده‌سلوطی: دولت در موضوع اقتصاد نمره قبولی نمی‌گیرد و این مساله دلایل متعدد دارد. یکی از این دلایل ارزش پول ملی است. در اقتصاد یک نرخ برابری به معنای نرخ ریال در برابر ارز داریم. در این دولت شاهد آن بودیم که قیمت ارز روز به روز افزایش یافته و ریال هر روز بی‌ارزش‌تر از روز قبل شده است. از طرف دیگر در این دولت شاهد تورم بالای ۴۰ درصد، رشد اقتصادی منفی و افزایش بسیار زیاد بدهی‌های دولت بوده‌ایم. اینها مواردی است که شاخص‌های اصلی اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهند و به همین دلیل است که می‌گوییم عملکرد دولت در حوزه اقتصاد مثبت نبوده است. با وجود این شرایط و وضعیت اقتصادی کشور و معیشت مردم، برخی تلاش می‌کنند کارنامه موفقی در اقتصاد برای دولت نشان دهند.
برای مثال هنوز مسؤولان بلندپایه دولتی مانند جهانگیری از رسیدن روزهای خوش و افزایش فروش نفت خبر می‌دهند. این مساله در واقع دلخوش کردن وضعیت اقتصاد به سراب برجام است. بنا بر این شواهد به نظر می‌رسد دولت در تلاش است با وارد کردن فشار به قاطبه مردم و شرطی کردن وضعیت معیشت ملت، این تفکر را در میان مردم پررنگ کند که اگر انتظار دارید ۳/۲ میلیون بشکه نفت در روز فروخته و رشد اقتصادی مثبت شود باید برجام به فرجام برسد. دولت با این تفکر در حال وارد کردن فشار است تا به آنچه می‌خواهد در موضوع برجام برسد اما واقعیت آن است که دولت موفق نخواهد شد و فروش نفت ما به میزانی که دولت در بودجه آورده و وعده داده، نخواهد رسید، البته نمایندگان مجلس شورای اسلامی با دوراندیشی این رقم را کاهش داده و میزان فروش نفت ایران را تا حدودی واقعی کردند.
یکی دیگر از مسائل جدی در این دولت افزایش سرسام‌آور نرخ ارز و ایجاد رانت برای عده‌ای است؛ بخش اعظمی از تفاوت قیمت دلار که میان بازار آزاد و ارز دولتی وجود دارد به جیب دولت می‌رود. کاهش قیمت ارز در روزهای گذشته از سوی دولت نیز در راستای سیاست‌های جناحی دولت بوده که در تلاش است وجهه اقتصادی دولت را خوب جلوه داده و بگویند ما موفق بوده‌ایم و در اوج تحریم‌ها و با وجود فشارهای بسیار زیاد، قیمت دلار را کم کرده و ارزش پول ملی را افزایش دادیم و رشد اقتصادی کشور را مثبت کرده‌ایم تا در نتیجه گزینه مدنظر دولت در انتخابات ریاست‌جمهوری مورد اقبال قرار گرفته و رأی بیاورد.
آنچه باید ارزش پول ملی کشور را افزایش دهد، رونق تولید است. اگر ما به جایی رسیدیم که تولید رونق پیدا کرد و بیکاری کاهش و صادرات افزایش یافت و نسبت صادرات به واردات ما مثبت شد، می‌توان عملکرد اقتصادی دولت را مثبت در نظر گرفت اما در حال حاضر هیچ کدام از این شاخصه‌ها تحقق نیافته و دولت نمره قبولی در اقتصاد نمی‌گیرد.
منبع:وطن امروز
۰۰:۳۹ - ۱۳۹۹/۱۲/۱۶
۰۶:۳۳ - ۱۳۹۹/۱۲/۱۶
