سرویس جهان مشرق - بدست گرفتن و کنترل بازار تولید «تراشه ها» در قرن ۲۱ چیزی شبیه بدست گرفتن و کنترل منابع نفتی در قرن ۲۰ است و به کشوری که این صنعت و بازار آن را در دست داشته باشد، اجازه می دهد، بر قدرت نظامی و اقتصادی کشورهای دیگر نیز سیطره داشته باشد.

آمریکا این سیاست را در قبال چین با اعمال فشار بر شرکت «هوآوی» Huawei و تحریم وارد کردن تراشه های مورد نیاز گوشی های همراه تولیدی این شرکت از شرکت های دیگر، به ویژه با شرکت «اپراتور تراشه های تایوانی» یا (TSMC) اتخاذ کرد و اگر دولت چین تصمیم به ورود به این قضیه نمی گرفت، از یک سو، شرکت هوآوی درگیر بحران بزرگی می شد که آن را تا آستانه ورشکستگی می کشاند و از سوی دیگر، نمی توانست، مانع ارسال تراشه های ساخت تایوان به آمریکا شود.

اهمیت ورود دولت چین به قضیه تراشه های شرکت هوآوی زمانی نمود پیدا می کند که دریابیم، توقف صادرات تراشه های تایوان به آمریکا، می توانست، اپراتورها و صنایع نظامی پدافندی، الکترونیکی و مصرفی آمریکا را حداقل پنج سال تعطیل کند.

توقف فعالیت صنایع فوق الذکر آمریکا، در کنار سرمایه گذاری کلان چین در صنعت تراشه و برخورداری از فناوری آن، این کشور را به قطب این فناوری و صنعت در دنیا تبدیل می کرد.

به همین منظور، مجلس نمایندگان و سنای آمریکا به اتفاق آرا طرح اختصاص ۲۵ میلیارد دلار کمک به صنایع نیمه رسانا یا نیمه هادی آمریکا را برای مقابله با بحران تراشه ها در این کشور ارائه دادند.

صنعت تراشه به دو بخش تقسیم می شود، شرکت هایی همچون اینتل، سامسونگ، SK هاینیکس و میکرون که تراشه های مورد نیاز خود را در کارخانه های خود طراحی و تولید می کنند و نیازی به وارد کردن آن از شرکت های دیگر نیست و دسته ی دوم شرکت هایی که سازنده تراشه برای دیگر شرکت های در حوزه های مختلف از جمله صنایع نظامی هستند.

شرکت تولید نیمه هادی تایوان، بزرگ ترین شرکت تولید کننده تراشه در نوع خود در جهان به شمار می آید. این شرکت تقریبا در تمام حوزه های فناوری مانند تلفن های هوشمند، سیستم عامل های با دقت و کارآیی بالا، دستگاه های رایانه، تبلت ها، سرورها، کنسول های بازی و دستگاه های اینترنتی مانند سیستم هوشمند، لوازم الکترونیکی مصرفی دیجیتال و خودروها و تقریباً تمام سیستم های تسلیحاتی مدرن و پیشرفته قرن بیست و یک تراشه تولید می کند، به گونه ای که این شرکت تایوانی حدود ۶۰ درصد تراشه های مورد استفاده شرکت های آمریکایی را تولید می کند.

در سال ۲۰۱۲، کمیته ای مشترک از نمایندگان دموکرات و جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا تحقیق درباره احتمال کار گذاری تراشه های سری در دستگاه های شرکت هوآوی با هدف جاسوسی از داده های کاربرانش را آغاز کرد. نتایج تحقیقات نشان داد، اگرچه این شرکت مایل به شفاف سازی نوع رابطه خود با دولت چین نیست و در عین حال از قوانین آمریکا تبعیت نمی کند، اما در عین حال مدرکی دال بر کار گذاشتن چنین تراشه هایی در تولیدات آن پیدا نکرد. با این حال گزارش کمیته حقیقت یاب مجلس نمایندگان، دولت آمریکا را از خرید سیستم های حکومتی و دولتی از این شرکت باز می داشت.

در سال ۲۰۱۹، دایره صنعت و امنیت وزارت بازرگانی آمریکا، شرکت هواوی را به لیست شرکت های غیرمجاز خود اضافه و فروش یا انتقال فناوری آمریکا به این شرکت را به جز در چندین مورد محدود کرد.

در ادامه این وزارت خانه ماه گذشته از شرکت های نیمه هادی خارجی که از فناوری و تولیدات آمریکا استفاده می کنند، خواست برای خریدهای خود مجوز دریافت کنند تا به این وسیله از رسیدن تراشه های آمریکا توسط شرکت های مذکور به دست شرکت هوآوی جلوگیری کنند. این توصیه شامل شرکت صنایع نیمه هادی تایوان نیز می شد که تامین کننده اصلی تراشه های شرکت هوآوی بود و بدون تراشه های شرکت تایوانی، بدون تردید هواوی در صنعت تلفن های هوشمند در برابر دو شرکت «اپل» و «سامسونگ» و در بازار تجهیزات شبکه در برابر شرکت «سیسکو» از بازارهای جهانی اوت می شد.

نقش شرکت صنایع نیمه هادی تایوان در تقویت موضع آمریکا

در ماه می سال ۲۰۲۰، شرکت صنایع نیمه هادی تایوان اعلام کرد که درصدد احداث کارخانه تولید تراشه های بسیار پیشرفته به ارزش ۱۲ میلیارد دلار در ایالت «آریزونا» آمریکا است. ساخت این کارخانه حداقل سه سال به طول می انجامد و گران ترین کارخانه در حال احداث در دنیا محسوب می شود. بر اساس برنامه ریزی های صورت گرفته، قرار است، ساخت تأسیسات این شرکت در سال ۲۰۲۱ آغاز شود، اما به مرحله تولید رسیدن این شرکت سال ۲۰۲۴ شروع خواهد شد.

اگرچه اعلام این خبر با استقبال بسیاری مواجه شد، اما واقعیت امر این است که تولیدات این کارخانه پس از ساخت در آریزونا، تنها یک چهارم تراشه های تولید شده در بزرگ ترین کارخانه صنایع نیمه هادی خواهد بود و فقط ۳ درصد از ظرفیت تولید شرکت مادر در تایوان را تشکیل خواهد داد.

شرکت صنایع نیمه هادی تایوان، در کشور تایوان دارای چهار بخش تولید عمده است که هر یک از آنها باز به شش یا هفت کارخانه تقسیم می شوند و سالیانه ۱۳ میلیون تراشه تولید می کنند. حال اگر این رقم را با یک چهارم تراشه هایی که قرار است، کارخانه جدید التأسیس ایالت آریزونا در سال ۲۰۲۴ تولید کند، متوجه خواهیم شد که شرکت صنایع نیمه هادی تایوان چه نقشی را در صنعت آمریکا بازی می کند و اگر زمانی آمریکا این شرکت را به سود چین از دست بدهد، هیچ شرکتی در دنیا نمی تواند، نیاز آمریکایی ها به تراشه ها را تأمین کند.

صنعت تراشه ها در چین

یک دهه پیش، چین دریافت که به زودی به عنوان کم هزینه ترین تولید کننده دنیا قضبه بازارهای جهانی را به دست خواهد گرفت، اما این امری موقتی خواهد بود، چون پس از مدتی نیروی کار چینی خواهان افزایش دستمزد خواهد شد، در این شرایط نیروی کار کشورهای دیگری مانند ویتنام می تواند، جای نیروی کار چین را بگیرد، برای جلوگیری از این امر، چین در صدد تولید محصولات پیشرفته تر و پیچیده تری هم تراز با آمریکا برآمد.

اما مشکل اینجا بود که اغلب این محصولات به تراشه های خاصی نیاز دارند که چین توان تولید آنها در داخل را ندارد. لازم به ذکر است که ۶۱ درصد از تراشه های دنیا توسط چین برای تولیدات داخلی و بازارهای صادراتی خریداری می شود، به عنوان مثال دولت چین در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۱۰ میلیارد دلار تراشه وارد و اذعان کرده بود که توان تولید تراشه های پیشرفته تر را ندارد.

دولت چین برای مقابله این چالش دو راهکار داشت:

راهکار اول؛ چشم انداز سال ۲۰۲۵ چین که نقشه راه این کشور، برای نوسازی صنایع چین و تبدیل سریع آنها از صنایع تولید محصولات ارزان قیمت به ده شاخه از صنایع بسیار پیشرفته، مانند تولید خودروهای برقی، ابر کامپیوترهای نسل جدید، ارتباطات، ربات ها، هوش مصنوعی و تراشه های پیشرفته بود.

هدف از این طرح نیز کاهش وابستگی چین به فناوری خارجی و ارتقاء شرکت های بهره مند از فناوری پیشرفته در سطح جهانی بود، افزون بر آن، برای تشویق شرکت های چینی بهره مند از فناوری های پیشرفته، جهت جذب خریداران جهانی و وارد کردن آنها به بازارهای چین به جای بازارهای آمریکا، دولت این کشور نسخه ویژه و خاص STAR Market خود را به «شورای نوآوری علوم و فناوری بورس شانگهای» ارائه داد.

راهکار دوم؛ طرح دایره یکپارچه ملی که نقشه راه احداث و ایجاد صنایع بومی و محلی نیمه هادی و تسریع در تولید تراشه ها بود و هدف از آن تأمین نیاز بازارهای داخلی به تراشه ها تا سال ۲۰۳۰ است.

چین بیش از یک صد میلیارد دلار جهت توسعه صنایع نیمه هادی با هدف تبدیل شدن به قطب اول تولید تراشه در دنیا سرمایه گذاری کرده است و در این راستا، صندوق سرمایه گذاری صنعت چین یا «صندوق بزرگ» ۵۱ میلیارد دلار (۲۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ و ۲۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹) به این امر بودجه اختصاص داده است.

چین از این سرمایه برای پیاده سازی بیش از ۷۰ پروژه در صنایع نیمه هادی مانند ساخت و احداث کارخانه ها، خرید شرکت های خارجی، سرمایه گذاری در طرح های مشترک و غیره استفاده کرد، به این ترتیب، جایگاه خود را از تولید صفر درصد تراشه های دنیا به ۱۶ درصد ارتقا بخشید. اگرچه کیفیت این تراشه ها امروز پایین است، در آینده این کشور قصد دارد، سرمایه گذاری در طراحی تراشه ها و تجهیزات و مواد پیشرفته تولید محصولات نیمه هادی را آغاز کند.

رهبران چین بر این باورند که این قرن، قرن آنهاست و می دانند، آمریکا در صدد دور کردن چین از جایگاه و موقعیت واقعی خود در دنیاست، با توجه به اهمیت تولید تراشه های پیشرفته و بدست گرفتن بازار جهانی آن، در صورت قطع دسترسی آمریکا به منابع تأمین تراشه های این کشور، این چین است که باید نیازهای آمریکا در این زمینه را پاسخ دهد.

سؤال این است که آیا چین به تحریم شرکت هوآوی توسط آمریکایی ها به عنوان یک تحریم عادی و تحریم اعمال شده علیه یک شرکت نگاه می کند یا از آن نقطه شروعی برای تلاش بیشتر جهت تولید تراشه های پیشرفته استفاده می کند؟

 درسی که چین از اقدامات پیشین آمریکا گرفت

در قرن بیست و یکم، هرگاه آمریکا منافع خود را در خطر می دید، وارد عمل می شد. اما برخی سیاستگذاران چینی اعتقاد دارند، آمریکا از جنگ های بی پایان در عراق و افغانستان خسته و فرسوده شده، لذا بعید است، خود را درگیر جنگ دیگری کند. آنها به آمریکا به عنوان کشوری نگاه می کنند که اختلافات سیاسی و همه گیری بحران کرونا، آن را به کشوری متزلزل و منفک تبدیل کرده و در این شرایط بعید به نظر می رسد که دولت آمریکا به خاطر صرفا کارخانه تولید تراشه درگیر جنگی دیگر کند.

صحت این دیدگاه طی دو دهه گذشته ثابت شده است، چون هرگاه واشنگتن با پکن در طول این دو دهه با مشکل مواجه شده، تنها به اعتراض و ابراز نارضایتی و نهایتا تهدید روی برگه اکتفا کرده و این باعث می شود، تا چین در عزم خود در حوزه ی تولید تراشه ها راسخ تر باشد.

اهداف چین و گزینه های پیش رو

اولین هدف چین در کوتاه مدت، تأمین کامل نیازهای خود به انواع تراشه هاست و این هدف را پاسخ به اقدام آمریکا در تحریم شرکت هوآوی می داند و در این راه، اولین اقدام حمایت از شرکت هوآوی جهت تولید تراشه های پیشرفته تر با هدف تأمین نیازهای خود و برتری تکنولوژیکی از شرکت تولید تراشه های تایوان است.

در این زمینه، چین بر عدم تشدید رویارویی و تقابل با آمریکا تأکید دارد و تلاش می کند، مشکلات خود در زمینه تأمین تراشه، به ویژه نیازهای شرکت هوآوی را از طریق مذاکره با طرف آمریکایی و تایوانی حل و فصل کند.

در این میان همه گیری ویروس کرونا و درگیری دولت ها به مقابله با آن و تلاش آنها برای باز گرداندن اوضاع به قبل کرونا، شرایط را به طور کامل به سود چینی ها و شرکت هوآوی تغییر داد.

با این حال، دولت چین بسیار محتاطانه وارد گفتگو با دولت آمریکا شد، چون به خوبی می دانست، جوسازی علیه این کشور در زمینه منشاء ویروس کرونا و تنش های ایجاد شده بین دو طرف بر سر این موضوع می تواند، به راحتی موضوع تراشه ها را نیز تحت الشعاع قرار دهد و محصولات شرکت تولید تراشه های تایوان به چین یا خرید تراشه های چینی در بازارهای آمریکا و اروپا را تحریم کند.

چینی ها به خوبی می دانند، چنین شرایطی برای آنها نمی تواند، به معنای نزاع و اختلاف نظر درباره شرکت هوآوی باشد، بلکه به مثابه آغاز جنگ جهانی اقتصادی است که پیامدهای خطرناکی بیش از همه برای چین خواهد داشت و البته پکن به خوبی می داند، آمریکا هیچ گاه حاضر نخواهد شد، به چنین جنگی ورود کند.

تحریم شرکت هوآوی بیش از آنکه چین را تحت فشار بگذارد، ضعف و کاستی صنعت آمریکا در حوزه تراشه ها به ویژه تراشه های پیشرفته را آشکار کرد. در چنین شرایطی بی شک، بیش از آنکه چینی ها نیازمند حل اختلافات با آمریکایی ها در خصوص شرکت هوآوی و تراشه ها باشند، این آمریکایی ها هستند که به این گزینه احتیاج دارند.