به گزارش مشرق، «.....دفاع مقدس یکی از عقلانی‌ترین حوادث ملّت ایران بود. بعضی‌ها با استناد به یک خطایی که در یک بخشی انجام گرفته یا یک جمعی انجام داده‌اند، مجموعه‌ی دفاع مقدس را به بی‌تدبیری متّهم می‌کنند؛ ابداً این جور نیست؛ دفاع مقدس از اوّل تا آخر مدبّرانه و عُقلائی بود.
حتّی قبول قطعنامه هم در پایان کار، در آن شرایط که امام از آن تعبیر کردند به نوشیدن جام زهر، این هم مدبّرانه بود. در آن مقطع، این کار، کار مدبّرانه‌ای بود، باید انجام می‌گرفت. اگر مدبّرانه نبود، اگر عاقلانه نبود، امام انجام نمی‌داد. ما از نزدیک شاهد بودیم و می‌دیدیم که چه دارد می‌گذرد؛ کار، بسیار عاقلانه بود. بنابراین، از اوّل تا آخر، مسئله‌ی دفاع مقدّس یک پدیده‌ی عُقلایی و یکی از عقلانی‌ترین حرکات ملّت ایران بود و تحریف‌ها را در این مورد بایستی مراقب بود......»
این فرازی از فرمایشات مقام معظم رهبری در ۳۱ شهریورماه سال ۱۳۹۹ در دیدار با شرکت‌کنندگان در آئین تجلیل از پیشکسوتان دفاع مقدس است که در چهلمین سالگرد حمله عراق به کشورمان مطرح کرده‌اند.
در گفت‌وگو با صاحب‌نظران، فرماندهان و رزمندگان دفاع مقدس تلاش می‌شود؛ ابعاد جدیدی از ابتکارات و راهبردهای الهی حضرت امام خمینی (ره) در سال‌های دفاع مقدس را بیان و در خصوص تصمیمات سراسر عقلانی و الهی آن روزها صحبت کند که مبادا توسط بداندیشان، این دوران سراسر افتخار ملت ایران تحریف شود.
* امام خمینی(ره) را به خوبی نشناختیم/ شیوه بنیانگذار انقلاب اسلامی همانند اهل بیت(علیهم‌السلام) است
حمیدرضا فراهانی نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس، شناخت حضرت امام(ره) و عقلانیت ایشان در دفاع مقدس را امری سخت و دشوار خواند و تصریح کرد: سیره امام خمینی(ره) نقطه‌ای نیست، همانند سیره ائمه معصومین(علیهم السلام) یک متد و یا یک شیوه است. چراکه باید خود حضرت امام را به درستی شناخت تا بتوانیم سیره ایشان را نیز تعبیر و تفسیر صحیح، جامع و مانع کنیم.
وی افزود: حضرت امام خمینی(ره) را هرکسی با نگاه خود تعبیر و تفسیر می‌کند، یعنی برخی با توجه به شناخت ایشان، به موضوع جنگ، برخی به موضوع مبارزات انقلابی و برخی دیگر از بعد انقلاب اسلامی، یا به ابعاد دیگری چون عرفان، فلسفه و... حتی فقه سیاسی و حکومتی بررسی می‌کنند. لذا ما معمولا رویکرد حضرت امام خمینی(ره) را به طور کامل بررسی نمی‌کنیم، یعنی تحلیل صحیحی از ایشان ارائه نمی‌کنیم ؛چراکه هرکسی از نگاه خودش به ایشان نگاه می‌کند.
این نویسنده دفاع مقدس با اشاره به سخنان مختلف حضرت امام خمینی(ره) در دیدار با شخصیت‌های مختلف، یادآور شد: برای مثال زمانی که حضرت امام خمینی(ره) را با شدت و حدت در مواجه با جنگ می‌بینیم؛ با نگاه کوتاه‌بینی خود فکر می‌کنیم، ایشان فقط دغدغه پیروزی در جنگ دارند، در صورتی که به گفته ی ایشان ما ادای تکلیف می‌کنیم و نتیجه فرع آن است یا در مواجه با مسائل سیاسی و..... به گونه ای دیگر.
* امام خمینی(ره) را باید در سطوح مختلف تحلیل و بررسی کرد/ سخنرانی‌های امام باعث آرامش مردم بود
این پژوهشگر دفاع مقدس با بیان اینکه ایشان در هر زمان و فضا متناسب با همان شرائط تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری عقلانی می‌گرفتندتصریح کرد: اگر دغدغه امام فقط جنگ بود، می‌بایست پس از فتح خرمشهر یا پایان جنگ تصمیم بر تداوم جنگ می‌گرفتند، در صورتی‌که چنین نبود.گاهی به دلیل ایجاد انگیزه و حفظ روحیه سلحشوری رزمنده‌ها و هیمنه آنها گونه‌ای تصمیم گرفته و گاهی در فضای منطقه‌ای و بین‌المللی و تعامل با آنها گونه‌ای؛ و این جمع اضداد در نوع برخورد در سطوح مختلف قابل تحلیل هست.
فراهانی با تاکید براینکه حضرت امام خمینی(ره) را باید در سطوح مختلف تحلیل و بررسی کرد، افزود: ایشان در سخنرانی پس از حمله سراسری و تجاوز رژیم بعث فرمودند که دزدی آمد و چندتا سنگ انداخت و رفت، این فرمایش حضرت امام (ره) اوج عقلانیت در مواجهه با این خطر است، که مردم را در آن وضعیت بحرانی به لحاظ جنبه روانی آرام کرد؛ چراکه کشوری که در اوایل انقلاب و با وجود بحران‌های متعدد این‌چنین مورد هجوم عراق که از حمایت‌های مالی اقتصادی سیاسی و تجهیزاتی جهان قرار گرفت، اما با سخن ایشان مردم آرامش خود را حفظ کردند و به میدان حق علیه باطل شتافتند.
* آینده‌نگری امام خمینی(ره) در سطوح مختلف مشهود بود/عملیات‌های محدود؛ ابتکار پیرجماران بود
وی به سخنان حضرت امام خمینی(ره) در خصوص آزادسازی حصر آبادان اشاره کرد و گفت: نگاه عمیق و با تدبیر امام به موضوعات مختلف نمایان است. در همین ماجرای آبادان اگر ایشان آگاهانه وارد نمی‌شدند و دستور شکستن حصر آبادان را صادر نمی‌کردند، شاید علاوه بر اینکه دشمن پیشروی بیشتری میکرد، آزادسازی خرمشهر هم در پس آن میسر نمی‌شد. این فرمایش حضرت امام و شکستن حصر آبادان از دیگر رهنمودهای کلان جنگی و عفلانی بود.
این پژوهشگر دفاع مقدس ادامه داد: عقلانیت امام خمینی(ره) در دفاع مقدس، فقط استراتژی جنگ و مسائل حساس منطقه و بین‌الملل نبود، بلکه استراتژی خرد و در سطح عملیاتی هم بود. از جمله تاکید بر اجرای عملیات‌های کوچک، که بعدها به عملیات‌های محدود معروف شد. دلیلش این بود که با این عملیات‌های کوچک اجازه نمی‌دادیم بعثی‌ها خودشان را تجهیز کنند
این پیشکسوت دفاع مقدس به ویژگی‌های اخلاقی حضرت امام خمینی(ره) اشاره کرد و افزود: امام تدابیر نظامی و عقلانیت نظامی را به گونه‌ای بها می‌دادند که شاید از یک رهبر مذهبی چنین انتظاری نبوده باشد، مثلا در عملیات فتح‌المبین، فرماندهان به لحاظ سنگینی عملیات از ایشان درخواست استخاره می‌کنند و ایشان در جواب می‌گوید: تدبیر و فکر کردید؟ برنامه‌ریزی‌های قبلی را انجام داده‌اید؟ که در پاسخ می‌گویند: بله. بنابراین امام خمینی(ره) می‌فرمایند، بروید توکل بر خدا. یعنی ایشان اینقدر روی تدبیر فرماندهان اعتقاد و سپس اعتماد داشتند.
* سخنان امام خمینی(ره) پس از فتح خرمشهر قابل تأمل است/ چرا آتش‌بس را نمی‌پذیرفتیم؟
فراهانی با بیان اینکه نقطه‌نقطه زندگی و تصمیمات حضرت امام خمینی(ره) عقلانیت موج می‌زند، تصریح کرد: ایشان در تمامی کارها از مشاوران مختلف مشورت می‌گرفتند؛ با وجود آنکه در عملیات فتح المبین و بیت‌المقدس قریب به ۴۰ هزار اسیر گرفتیم و به آزادسازی خرمشهر منجر شد، و یحتمل این پیروزی‌ها میرفت که فرماندهان تصمیماتی اتخاذ کنند و دور عملیات را به عمق خاک عراق بکشانند، اما ایشان می‌فرمایند اگر بناست صلح کنیم، اینجا جای آن است. این سخن امام بسیار جای تأمل دارد که چرا پس از فتح خرمشهر و هیجان و شور و شعف در جبهه ی خودی امام چنین می‌گویند.
وی یادآور شد: قبل از فتح خرمشهر، موضوع آتش‌بس در بسیاری از موارد گفته شد اما ما هیچ‌گاه نپذیرفتیم، این هم از نگاه عمیق امام نشأت می‌گیرد چراکه اگر آتش‌بس را در آن زمان می‌پذیرفتیم، رژیم بعث در خاک کشور ما بود و پس از پذیرش آتش‌بس دیگر معلوم نبود بشود آنها را از سرزمین‌مان بیرون کنیم، برای همین ایشان پس از فتح خرمشهر، موضوع صلح را (البته غیر علنی) مطرح کردند نه آتش بس.
* نگاه سیاسی و جنگی امام خمینی(ره) منطبق بر اخلاق اسلامی بود
این پیشکسوت دفاع مقدس در بخش دیگری از سخنان خود به برخی از تصمیمات امام در دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: پس از فتح خرمشهر فرماندهان و برخی از مقامات سیاسی کشور خدمت امام رسیدند و گفتند رژیم بعث اکنون مستأصل شده و بهترین زمان برای ادامه جنگ و رفتن به داخل خاک عراق هست تا تضمینی باشد برای دفاع از مرزهای بین‌المللی، لذا در تدارک تداوم حمله و رفتن به داخل خاک عراق می‌شوند؛ ایشان پس از شنیدن توجیهات فرماندهان و مسئولین می‌فرمایند وارد خاک عراق نشوید، ولی وقتی استدلال‌های فرماندهان را می‌شنوند، امام در حد ضرورت وارد خاک عراق شدن را مجاز می‌دانند؛ اما تاکید می‌کنند به جاهایی حمله کنید که مردم نباشند یا آنجا را تخلیه کرده باشند چراکه نباید آسیبی به مردم عراق وارد شود.
فراهانی ادامه داد: امام در تمامی وضعیت‌های جنگ چه موفقیت‌ها و چه ناکامی‌ها هرگز اخلاقیات را از عقلانیت الهی جدا ندانسته و آن را در هم تنیده و توامان عنوان می‌کردند و در هیچ جایی ایشان اخلاقیات را از قدرت یا هرچیز دیگری جدا نمی‌کرد و تمام تصمیمات را بر اساس اخلاقیات اسلامی می‌گرفتند. مثلا در موشک‌باران‌ها دستور می‌دادند جاهایی را بزنید که مردم عراق در آنجا حضور نداشته باشند و یا اعلام تخلیه داده شود و...
وی با بیان اینکه رزمندگان دفاع مقدس و شهدا هم خلق و خوی امام را گرفته‌بودند، با ذکر خاطره‌ای یادآور شد: طی عملیاتی برون مرزی قرار بود پلی را در عراق منهدم کنند، یکی از خلبان‌های جمهوری اسلامی ایران با پرواز بر فراز این پل، به رغم احتمال اتمام سوخت برای بازگشت، یکی دو دور تاخیری بر منطقه زده و پس از تخلیه پل از سوی مردم، آنرا منهدم می‌کند و بر می‌گردد.
* بلوک شرق و غرب در خدمت صدام
این رزمنده دفاع مقدس در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه دو بلوک شرق و غرب و اقمارشان بطور همه‌جانبه و در تمامی ابعاد به صدام کمک می‌کردند؛ خاطر نشان کرد: علاوه بر تجهیزات مدرن غربی و شرقی، و حمایت‌های مالی و اقتصادی منطقه به صدام، و تحریم‌های همه جانبه ایران، حتی کمک‌های نیروی انسانی از کشورهای منطقه به عراق شده بود و تقریبا از ۱۳ کشور اسیر گرفته می‌شود.در چنین اوضاع و احوالی امام همچنان اخلاق اسلامی و عقلانیت را بر پیروزی ناجوانمردانه ترجیح داده و هدایت کشور را با رهنمودهای خود به فرماندهان در دفاع مقدس ترجیح می‌دهد.
فراهانی با اشاره به اینکه بعد از والفجر۸ و عملیات کربلای ۵ قطعنامه‌ی ۵۹۸ از سوی ۵ کشور اصلی شورای امنیت سازمان ملل تهیه شد؛ افزود: این احساس خطری بود که ابرقدرت‌ها و قدرت‌های بزرگ از ادامه جنگ و پیروزی ایران نگران بوده و تنها قطعنامه‌ای بود که بوی قطعنامه می‌داد، چرا که در این قطعنامه علاوه بر اینکه رژیم بعث عراق به عنوان متجاوز شناخته شد، موضوع غرامت جنگی و مرزهای بین‌المللی و... هم در آن نهفته شده بود.
* گوشزد به موقع امام خمینی(ره) به رزمندگان دفاع مقدس
وی ادامه داداین قطعنامه در سال ۶۵ طراحی شده بود اما بنا بر دلائلی عملیات‌های کشورمان علیه رژیم بعث ادامه داشت، و از سوی دیگر تعامل بین المللی برای جابجایی برخی از بندهای آن در دست بررسی بود. با این وجود امام که از نگاهش چیزی دور نمی‌افتد، در دهم یا یازدهم فرودین ماه سال ۶۷ در خصوص انتخابات مجلس سوم پیامی صادر می‌کنند اما گریزی –تعجب‌آور- به موضوع دفاع مقدس دارند.
ایشان می‌فرمایند: امروز روز مقاومت است. چنان بر صدام و امریکا و استکبار غرب سیلی زنید که برق آن چشمان استکبار شرق را کور کند. امروز روز درنگ نیست. امروز روز صیقل انسانیتِ انسان‌هاست. روز جنگ است.....
درنگِ امروز فردای اسارت‌باری را به دنبال دارد. امروز باید لباس محبت دنیا را از تن بیرون نمود، و زره جهاد و مقاومت پوشید، و در افق طلیعه فجر تا ظهور شمس به پیش تاخت و ضامن بقای خون شهیدان بود.....فرزندانم، به سوی جبهه‌ها هجوم برید تا ضربات پی در پی شما توان و امان او را بگیرد، که ان شاء الله پیروز خواهید شد.
وی با اشاره به اینکه رژیم بعث هنوز به فاو و غیره حمله نکرده اما ایشان با این وسعت دید، خطر پیش رو را متذکر می‌شود، خاطرنشان کرد: تدابیر و عقلانیت حضرت امام(ره) به گونه‌ای بود که از بسیاری از موضوعات و مسائل روز تحلیل داشته و خط آینده ی دشمن را بخوبی رصد می‌کردند و نسبت به آن اخطار می‌دادند.
این پیشکسوت دفاع مقدس یادآور شد: از این سخن حضرت امام خمینی(ره) دیری نگذشت که رژیم بعث عراق در ۲۸ فرودین ماه همان سال-یعنی حدود ۱۷ روز بعد- در عملیاتی غافلگیرانه به فاو حمله کرده و آن را می‌گیرد. همین موضوع آغازگر عملیات‌های پی در پی رژیم بعث شد که مجدداً سرزمین‌هایی از کشورمان را تصاحب می‌کند.
* مصلحت مردم، یکی از دلایل پذیرش قطعنامه بود
فراهانی با بیان اینکه همین تحرک جدید عراق باعث پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی امام خمینی(ره) شد، یادآور شد: در پذیرش قطعنامه هم ما شاهد اوج عقلانیت امام در قبول آن هستیم، هرچند که ناگوار باشد و امام نوشیدن آنرا به جام زهر تعبیر کنند، اما این قبول قطعنامه ۵۹۸ در ابعاد گوناگون قابل تحلیل و تامل است چرا که شاید یکی از دلایل پذیرش قطعنامه از سوی امام همانا مصلحت مردم باشد.
وی مصلحت مردم را یکی از دلایل پذیرش قطعنامه عنوان کرد و افزود: در نگرش امام نجات مردم از هر نکته‌ای مهم‌تر بود؛ برای همین امام خمینی(ره) تن به پذیرش قطعنامه دادند و فرمودند که اگر آبرویی داشتم با خدا معامله کردم.
این نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس تصریح کرد: برخی از فرماندهان گمان کردند که پذیرش صلح از سوی حضرت امام(ره) تاکتیک جنگی بوده که ایشان در این باره می‌فرمایند این صحبت من از روی تاکتیک نیست.
فراهانی این کار حضرت امام خمینی(ره) را همان شیوه اهل بیت (علیهم السلام) خواند و گفت: مأمون افراد مسلحی را در پشت پرده نگه داشته بود که در صورت مقاومت امام رضا(ع) در نوشیدن انگور آغشته شده به زهر، کار امام (ع) را تمام کنند؛ برای همین شاید امام رضا(ع) بر اساس مصلحت مردم آن زهر را نوشیدند که شیعیان به دفاع از امام خود دست به قیام نزنند و توسط حکومت قلع و قمع نشوند.
وی تاکید کرد: حضرت امام خمینی(ره) نیز همانند پیشوایان الهی تصمیم گرفتند تا جام زهر (پذیرش قطعنامه ۵۹۸) را بنوشند که مبادا به مردم آسیب بیشتری برسد به همین دلیل می‌گوییم که تمامی اقدامات ایشان بر اساس عقلانیت بود.
* همراه کردن مردم با دفاع مقدس یکی دیگر از عقلانیت‌های امام خمینی(ره) است
فراهانی با اشاره به اینکه حضرت امام(ره) به شورایی عمل کردن بسیار معتقد بودند، تصریح کرد: حضرت امام هیچ مسیری را برای ادامه یا ختم آن نمی‌بستند. یعنی هم مسیر گفتگو از دریچه‌های سیاسی را باز نگه می‌داشتند و هم میدان جنگی فرماندهان را با تدبیر و عقلانیت دنبال می‌کردند.
وی یکی دیگر از عقلانیت‌های مثال زدنی حضرت امام را همراه کردن مردم در دفاع مقدس عنوان کرد و افزود: اگر مردم با رزمندگان جبهبه حق علیه باطل همراه نبودند قطعاً شکل جنگ تغییر میکرد اما حضرت امام(ره) با این کار هم شیوه جدیدی را در دفاع تثبیت کردند و نقش مردم را در نطام نشان دادند و هم به درستی مردم سالاری دینی را اثبات کردند.
۱۱:۵۴ - ۱۴۰۰/۰۴/۲۷
۲۰:۰۴ - ۱۴۰۰/۰۴/۲۷
