عاقبت پان‌ترکیستی که می‌خواست سر گربه را بِبُرد/ آذربایجان جنوبی کجا بود؟ - کراپ‌شده

۱۰ آبان سال ۱۳۰۲ شمسی، وزارت خارجه ایران نامه‌ای برای دولت نوشت و ایجاد کمیسیونی برای بررسی پدیده «پان‌تُرکیسم» و مقابله با آن را ضروری دانست. موضوع چه بود و چه خطری آشکار شده بود و پان‌ترکیسم عاقبت در ایران چه کرد؟

به گزارش مشرق، از روزی که حکومت تزارها در روسیه فروپاشید، بسیاری از اقوام شمال آسیا این فکر قدیمی به سرشان افتاد که برای سرزمین پدری‌شان یک حکومت مستقل تشکیل بدهند؛ سال ۱۲۹۶ شمسی بود. معلوم است حکومت جدید روسیه یعنی اتحاد جماهیر شوروی اصلا روی خوش به این‌ حرف‌ها و ایده‌ها نشان نداد و سرزمین پهناور روسیه حفظ شد. در مقابل، شوروی با الگوگیری از انگلیس شروع کرد به سیاست‌گذاری درباره اقوام منطقه برای استفاده سیاسی و تأمین منافع خودش و یکی از این سیاست‌ها پان‌ترکیسم بود؛ نهضتی برای ترک‌زبانان آسیا و بیش از همه ایران که جدایی از سرزمین اصلی و تشکیل یک حکومت مستقل را وعده می‌داد.

تبلیغات جدی برای پان‌ترکیسم در ایران از اوایل قرن حاضر شروع شد و همان‌موقع خیلی‌ها فهمیدند خطری هست. گذشت و گذشت و پان‌ترکیسم در فکر و ذهن برخی خزید و رشد و نمو کرد تا اینکه ۲ دهه بعد در سال ۱۳۲۴ شمسی و در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم که حکومت مرکزی ایران در ضعیف‌ترین وضعیت ممکن بود، آذربایجان ایران از نظر استالین «میوه رسیده، چیده شده و آماده خوردن» بود. رسیدن این میوه کار پان‌ترکیسم بود که از نظر سیاسی بر موج نارضایتی ناشی از بی‌کفایتی پهلوی اول و بی‌اختیاری پهلوی دوم سوار شده بود و برخی افراد را در آذربایجان خواهان جدایی کرده بودند و چیده شدنش به اشغال قسمت شمالی ایران از جمله آذربایجان در جریان جنگ جهانی دوم مربوط می‌شد و اینکه جنگ تازه تمام شده بود و نیروهای متجاوز هنوز در آذربایجان حضور داشتند و آماده خوردنش هم با یک دستور ممکن شد!

عاقبت پان‌ترکیستی که می‌خواست سر گربه را بِبُرد/ آذربایجان جنوبی کجا بود؟

اعضای حزب دموکرات آذربایجان زیر تصویر استالین و لنین

«آذربایجان جنوبی» کجا بود؟!

میوه آذربایجان به قدری آماده بلعیدن بود که دفتر سیاسی کمیته مرکزی اتحاد شوروی، فرمانی محرمانه با امضای استالین صادر کرد که در آذربایجان ایران یک حزب سیاسی کمونیستی تشکیل شود و شد. به گواهی تاریخ: «در میانه تابستان سال ۱۳۲۴ خورشیدی، سران جمهوری آذربایجانِ شوروی به دستور شخص استالین ملزم شدند که خیلی زود دست به کار شوند و در ایران، کسانی را پیدا کنند تا برایشان حزبی با نام فرقه دموکرات آذربایجان تأسیس کنند و جدایی‌طلبی را تبلیغ کنند».

«جعفر پیشه‌وری» شهریورماه آن‌سال حزب دموکرات آذربایجان را تأسیس کرد و خودش هم کاسه داغ‌تر از آش بود و برای تأسف بیشتر، بازخوانی متن همین یک تلگراف از پیشه‌وری کافی است: «پدر عزیز و مهربان میرجعفر باقراف [رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان شوروی]. خلق آذربایجان جنوبی [منظورش آذربایجان ایران و ترک‌زبانان شمال غربی ایران است] که جزء لاینفک آذربایجان است، مانند همه خلق‌های جهان، چشم امید خود را به خلق بزرگ شوروی و دولت شوروی دوخته‌است».

عاقبت پان‌ترکیستی که می‌خواست سر گربه را بِبُرد/ آذربایجان جنوبی کجا بود؟

«جعفر پیشه‌وری» هول‌هولکی حکومتی تأسیس کرد که یک‌سال بیش‌تر دوام نداشت و درس عبرتی شد برای پان‌ترکیست‌ها

شوروی فهمید چه خبر است

پیشه‌وری ۳ ماه بعد، برپایی «حکومت ملی آذربایجان» به پایتختی تبریز را اعلام کرد که مناطق وسیعی از شمال غرب ایران شامل شهرهای اردبیل و ارومیه و سلماس و مرند و زنجان را شامل می‌شد؛ روی نقشه، قشنگ سرِ گربه را می‌خواست ببرد! حکومتی بود یک‌ساله و برای خودش اسکناس و اسناد رسمی هم داشت. حکومت ایران هم کاری نمی‌توانست بکند و ارتش شوروی از حکومت پیشه‌وری حمایت می‌کرد و حتی از نظر سیاسی و نظامی جلوی مقابله با این جدایی‌طلبی را می‌گرفت.

عاقبت پان‌ترکیستی که می‌خواست سر گربه را بِبُرد/ آذربایجان جنوبی کجا بود؟

اسکناس حکومت ملی آذربایجان

خیلی نگذشت که مردم ترک‌زبان ایران یقین کردند که این کارها از سر دلسوزی نیست و قرار است آذربایجان به اسم پان‌ترکیسم جدا شود و بعد بشود یکی از جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی. صدای اعتراض‌ها بلند شد و چشمه ایران‌دوستی آذربایجانی‌ها جوشید و فوران کرد و شوروی هم فهمید چه خبر است و امتیازاتی از حکومت مرکزی ایران گرفت و پشت پیشه‌وری را خالی کرد و به او گفتند: «سنی گتیرن، سنه دییر گِت»؛ یعنی همان کسی که تو را آورده [استالین] به تو می‌گوید برو. این‌طوری حکومت ملی آذربایجان فرو ریخت و رهبرانش به شوروی فرار کردند. عاقبت این شد که: «برخی از رهبران که به اتحاد جماهیر شوروی رفته بودند به جاسوسی متهم شدند و به اردوگاه‌های کار فرستاده شدند. پیشه‌وری نیز در یک تصادف که آن را عمدی می‌دانند، کشته شد».    

عاقبت پان‌ترکیستی که می‌خواست سر گربه را بِبُرد/ آذربایجان جنوبی کجا بود؟

نگاره‌ای از قلمرو ادعایی حکومت ملی آذربایجان

امروز در تاریخ مناسبت‌های دیگری هم هست

امروز ۱۰ آبان مصادف با ۱ نوامبر میلادی و ۲۵ ربیع‌الاول هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت‌های دیگری هم دارد.

ـ رحلت فقیه بزرگ شیعه «سید مرتضی علم‌الهدی» در سال ۴۳۶ قمری

ـ زادروز «آلفرد وگنر» دانشمند و ژئوفیزیک‌دان مشهور آلمانی در سال ۱۸۸۰ میلادی

ـ‌ زادروز «ادوارد سعید» ادیب و فعال سیاسی فلسطینی‌تبار در سال ۱۹۳۵ میلادی 

ـ شهادت آیت‌الله «سید محمد علی قاضی طباطبایی»، اولین «شهید محراب» در سال ۱۳۵۸ شمسی

ـ زادروز «مرتضی احمدی» بازیگر و گوینده ایرانی در سال ۱۳۰۳ شمسی 

منبع: فارس

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • انتشار یافته: 15
  • در انتظار بررسی: 0
  • غیر قابل انتشار: 19
  • از شهرستان سراب IR ۰۰:۵۷ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    5 6
    غلام یحیی دانشیان مرد شماره دو فرقه دموکرات آذربایجان که اهل روستای اسکوار سراب بود موقع عقب نشینی فرقه پلدختر میانه بروی رودخانه قزل اوزن و قافلانکوه رو منفجر میکند تا نیروهای دولت مرکزی نتوانند پیش روی کنند غافل ازینکه مردم آذربایجان خود قیام کردند در سراب ژاندارمهای شجاع که با نیروهای فرقه جنگیدند و شهید شدند را با احترام در حیاط امامزاده دفن میکنند و سنگ بزرگی بروی قبور انها میگذارند که متاسفانه در بازسازی و اصلاح قبور شهدا ان سنگ را برداشته و قبر ان شهدا مشخص نیست
    • دورگه IR ۲۳:۳۴ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۱
      4 6
      چه وقاحتی گیلان و قزوینم چپوندند تو ترکستان خیالیشون.جرات دارید بیاید طرفای ما تا ببینید چی در انتظارتونه... همون تبریز و حومه رو تونستید جدا کنید خخخ
  • آریا IR ۰۶:۱۵ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    12 4
    فکر نمی کنید صادقانه تر بود که می. گفتید استالین بخاطر اولتیماتوم آمریکا از آذربایجان ایران خارج شد ؟ وگرنه اون آدمخوار کجا به این سادگی دست از سر ایران برمی داشت ...
    • فردین FR ۱۴:۲۱ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
      7 4
      خود مردم آذربایجان از ظلم و استبداد فرقه بلشویک و کافر دمکرات دست به قیام زدند و با همکاری نیروهای ارتش و ژاندارمری فرقه را از ایران بیرون راندند. چرا شما غربگدایان اینقدر خود کم بین هستید و هر خوبی را در اربابتان آمریکا میبیند؟
  • IR ۰۶:۴۵ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    1 7
    دیگر جدایی به اسم زبان در دنیا محل چندانی از اعراب ندارد. چند وقت دیگر دستگاه های مترجم همزمان بساط این مسائل را برای همیشه برمی چینند.
  • IR ۰۸:۲۹ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    1 3
    ای بابا نقش زرنگی قوام و چه کلاهی که سر استالین گذاشت رو نگی یوقتاااا!!! جیزه همشم تقصیر امریکا و ایسراییله!!!
  • IR ۰۸:۳۷ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    7 1
    تاسیس حکومت بر اساس نژاد و زبان و رنگ و ... اشتباه است ولی حقوق اقوام هم باید به رسمیت شناخته شود تا زمینه برای انحراف بوجود نیاید.
  • IR ۰۹:۰۱ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    6 4
    بهترین دفاع حمله است ایران در معرض خطر است وقتشه بریم سراغ گلستان و ترکمانچای
  • عبدالرضا IR ۰۹:۲۰ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    9 16
    عاقبت پهلوی ها که با کمک خارجی ها علیه حکومت ملی ازربایجان اقدام کردند معلوم است دربه در شده در زباله دان تاریخ افتادند عاقبت پان فارسها از این هم بد تر است تاجیکستان دوم در انتظار انهاست
    • مهدی IR ۰۹:۱۳ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۲
      14 4
      بمیر پانترک پاپاخ ، از تبریز دارم بهت جواب میدم، ما یک رهبر عزیز داریم که اصالتا هم آذری است اما تاکید زیادی بر زبان فارسی و هویت ایرانی دارند و گوش بفرمان ایشان هستیم تا آخر ، فرمان بدهد استخوان های شما پانترک های ذلیل را زیر پا خرد میکنیم . شما اول منتظر تجزیه ترکیه باش که بزودی اتفاق خواهد افتاد بعدش برو دنبال سوراخ موش بگرد
  • IR ۰۹:۲۸ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    7 3
    اگه قوام السلطنه نفت خزر رو مفت تقدیم به شوروی نمیکرد الان آذربایجان جنوبی یه کشور مستقل بود، حاضر شدن کل خزر رو مفت بدن به استالین تا آذربایجان جدا نشه
    • IR ۱۱:۱۰ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۱
      4 0
      خوب الان خیلی ناراحتی؟! غم آخرت باشه!
  • IR ۱۰:۵۵ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۰
    1 0
    آیا صادق زیبا شهامت آن را دارد که در مورد جلسه ای که با فرمانده نظامی حزب دموکرات داشته برای فشار بیشتر و حملات نظامی بیشتر به مراکز نظامی توضیح دهد؟
  • IR ۰۲:۴۱ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۶
    1 4
    کوردها طبق نقشع پانتورکیسم در لیران یاسذد یه حاشیه رانده شوند کوردها را با صحنه سیاست در ایران اشتی دهسد تا سهم خواهی پانتورچیستی در ایران متعادل شود
    • پانترکیسم نابود است IR ۲۲:۱۲ - ۱۴۰۰/۰۸/۱۹
      3 1
      اول پایپت رو بذار کنار بعد به تایپت برس....

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس