به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، راکت های توپخانه ای شاید یکی از قدیمی ترین سلاح های آتشین در تاریخ بشریت به حساب آیند که قدمت آن ها به زمانی حتی قبل از قرن بیستم نیز می رسد. عمدتا راکت ها به عنوان سلاحی بی دقت ولی با حجم آتش بالا به حساب می آمدند که با بکارگیری در حجم بالا موفق می شدند مساحت زیادی را پوشش دهند. شاید بتوان گفت که در جنگ جهانی دوم، دو سلاح کاتیوشا از اتحاد جماهیر شوروی سابق و سری Nebelwerfer به نوعی شکل دهنده توانمندی خاصی به نام راکت های توپخانه ای باشند.
با ورود به دوره جنگ سرد ، اتحاد جماهیر شوروی سابق با توجه به تجربه موفق راکت اندازهای خود در میدان نبرد، در نهایت به سامانه ۱۲۲ میلی متری گراد رسید که در بازار صادراتی بسیار موفق بوده و در جنگ های بسیاری در نیمه دوم قرن بیستم و سالهای اخیر نیز حضور داشته است.
بیشتر بخوانید:
اما از همان زمان بود که بسیاری از فرماندهان زمینی در رسته توپخانه، چیزی بیشتر از راکت های توپخانه ای معمول می خواستند؛ سلاح هایی با کالیبر و قدرت تخریب و در عین حال برد بیشتر. به همین خاطر، توسعه سیستم های مختلفی در این میان آغاز شد که شاید سیستمی مثل خانواده فراگ از شوروی سابق، دوباره یکی از معروف ترین سلاح ها در این کلاس حساب و در حجم زیادی نیز به متحدان این کشور صادر شد. کشورهای دیگر نیز بسته به نیازمندی های خود بحث توسعه سلاح هایی در این کلاس را پیش بردند.
ایران و آغاز برنامه راکتی – موشکی
در جمهوری اسلامی ایران و با توجه به نیازهای دوران دفاع مقدس و پس از آن، بحث تولید انواع راکت انداز ها مثل گونه سبک ۱۰۷ میلی متری تا راکت های سنگین تر و در نهایت بحث تولید موشک های بالستیک در مقیاسی بزرگ آغاز شد. از آن دوره دو محصول هنوز در سازمان رزم نیروهای مسلح ما باقی مانده که یکی راکت سری نازعات و دیگری زلزال است.
راکت های نازعات در حدود ۴۵۷ میلی متر قطر دارند و برد آن ها بین ۱۰۰ الی ۱۲۰ کیلومتر است. وزن آنها در حدود ۱۸۳۰ کیلومتر بوده و وزن سر جنگی آنها نیز ۲۳۰ کیلوگرم است. راکت های این سری نیز از سوخت جامد بهره می برند. نیروی زمینی ارتش در طی پروژه ای به اسم لبیک ۱ این راکت ها را ارتقاء و پیش از این در تمرین ها و رزمایش های خود مورد آزمایش و استفاده نیز قرار داده است. در طرح «لبیک-۱»، برای راکت های نازعات یک بلوک هدایت، کنترل و ناوبری دارای ۴ بالک آیرودینامیکی به شکل مثلثی با نوک بریده به بخش جلویی راکت اضافه شده بود.
این بالک ها بر خلاف طرح های قبلی مشاهده شده در موشک های خانواده فاتح و سایر انواع راکت های هدایت شونده ساخت داخل که عموما به شکل مثلثی ساده یا مثلثی با نوک بریده شده بودند، از طرح ظاهری متفاوتی بهره می برند. بالک های کنترلی در نمونه جدید رونمایی شده توسط نیروی زمینی ارتش، طراحی مشابه با بالک های کنترلی موشک روسی آر-۲۷ را به یاد می آورد.
راکت نازعات-۶ (تصویر بالا) و نمونه هدایت شونده آن (تصویر پائین)
بخش هدایتی اضافه شونده به راکت های سری نازعات
دقت بالای راکت نازعات ارتقاء یافته در برخورد به هدف
بر اساس تصاویر، در این مجموعه هدایتی از سیستم های هدایت اینرسیایی و ماهواره ای بهره گرفته می شود و همچنین تصویر مربوط به آزمایش این راکت جدید نشان می دهد که خطای راکت سری نازعات در ارتقاء جدید برای علیه یک هدف ثابت تقریبا صفر است که یک شاهکار علمی و فنی به حساب می آید. گزینه بعدی اما شاید سنگین ترین راکت توپخانه ای ایران یا زلزال با قطر ۶۱۰ میلی متر و وزن سر جنگی حدود ۶۰۰ کیلوگرمی است. برد این راکت نیز بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر بوده و البته امکان افزایش آن نیز وجود دارد. این راکت در حقیقت پایه توسعه خانواده موشک های تاکتیکی سری فاتح ۱۱۰ هستند که در حال حاضر به نوعی ستون فقرات یگان موشکی کشور ما را نیز تشکیل می دهند.
در حوزه راکت های زلزال دو اتفاق مهم رخ داده؛ بحث اول توسعه سر جنگی بارشی مجهز به ریز مهمات است که چندین سال پیش در جریان بازدید معروف فرماندهی معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه، تصویری از آن منتشر شد.
راکت زلزال بارشی
بحث دیگر که از حدود ۶ یا ۷ سال پیش حداقل به صورت رسانه ای مطرح شده، توسعه مدل هدایت شونده این راکت ها است که شبیه به حرکت انجام شده در پروژه لبیک است و با اضافه کردن یک بخش هدایتی بین سر جنگی و بخش عقبی موشک، راکت تبدیل به گونه هدایت شونده می شود. در جریان رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۵ شاهد استفاده از این راکت و دقت بالای آن در مورد اصابت قرار دادن اهداف ثابت بودیم.
مراحل نصب بخش هدایتی برای راکت های سری زلزال - به نبود بالک در نزدیکی سر جنگی دقت کنید
راکت زلزال لحظاتی قبل از برخورد به هدف در رزمایش پیامبر اعظم(ص) ۱۵
تصویر مربوط به چند سال قبل از راکت زلزال مجهز به سر جنگی جدا شونده
رزمایش پیامبر اعظم ۱۷ و یک تغییر بزرگ
مدتی حتی قبل از رزمایش پیامبر اعظم (ص) ۱۵ بود که تصاویری از یک مدل از راکت زلزال با سر جنگی جدا شونده نیز منتشر شد اما خبر و نشانه رسمی از عملیاتی شدن آن مشخص نبود. اما بر اساس تصاویر در رزمایش اخیر سپاه پاسداران، شاهد تصاویری جدید بودیم که این تمرین بزرگ نظامی و شبیه سازی حمله به تاسیسات ساخت بمب اتمی متعلق به رژیم صهیونیستی، نشان می دهد که موشک های اصابت کرده به این هدف سری ذوالفقار ، دزفول و البته سری زلزال بوده است.
بر این اساس، ۸ موشک از ترکیب ذوالفقار و دزفول و ۴ پرتابه نیز از راکت های سری زلزال بودند (۴ موشک بالستیک دیگر به هدفی خاص در دوردست اصابت کردند که در موقع مقتضی، اطلاعات آن منتشر خواهدشد). تصاویر لحظه اصابت نشان می دهد که سرهای جنگی تمام پرتاب ها، جدا شده و سپس به هدف خورده اند. مشخصا این تمرین اولین نمونه شناخته شده استفاده از سر جنگی جدا شونده برای سری زلزال است. اما ارزش مهم جدا شدن سر جنگی برای راکت های توپخانه ای چیست؟
باید توجه داشت در میدان نبرد امروز، شاهد وارد شدن یک سری از سیستم های دفاع هوایی کوتاه برد مثل سری گنبد آهنین، مدل زمین پایه سامانه فالانکس و امثال آن هستیم. این سامانه ها به صورت خاص برای مقابله با تهدیداتی مثل گلوله های خمپاره ، پرنده های بدون سرنشین ، موشک های کروز و البته راکت های توپخانه ای توسعه پیدا کرده اند. جمهوری اسلامی ایران در دو مرحله، اولا دقت این راکت ها را افزایش داده و در مرحله دیگر، سر جنگی را از بدنه اصلی در مرحله نهایی جدا کرد.
این مسئله باعث می شود که اولا خبری از خطا رفتن پرتابه ها نباشد و سیستم مقابل برای دفاع، مجبور به درگیری با پرتابه شود و در بخش بعدی با جدا شدن سر جنگی از بدنه، چالش بسیار بزرگی به منظور کشف، تعقیب و درگیری برای سامانه هایی مثل گنبد آهنین ایجاد می شود. با جدا شدن سر جنگی در مرحله نهایی، میزان سطح مقطع راداری دچار کاهش شدیدی می شود.
جدا شدن سر جنگی از بدنه، حتی در پرتابه ای مثل زلزال به عنوان یک راکت توپخانه ای مسئله ای است که تقریبا برای اولین بار به صورت عملیاتی در جهان رخ داده و علاوه بر ویژگی ها و مزیت های فنی برای صنعت دفاعی و موشکی کشورمان، یک سیگنال مهم و قوی به برخی دشمنان مستقر در اطراف مرزهای ایران و همچنین رژیم صهیونیستی به حساب می آید. بخصوص آنکه برخی از فرماندهان بلند پایه نیروهای مسلح مثل سرلشکر باقری و سردار حاجی زاده صراحتا به بحث تمرین برای عبور از سامانه های دفاع موشکی خصوصا گنبد آهنین در این تمرین اشاره کرده اند.
این اشاره ها نشان می دهد موضوعی که از چند سال قبل، منابع اسراییلی به آن اعتراف کرده اند مبنی بر اینکه مقاومت فلسطین و لبنان برنامه ای برای نصب قطعات هدایت شونده روی راکت های خود را دنبال می کنند، تا چه حد واقعیت و اهمیت دارد چراکه این اقدام، دقت این پرتابه ها را کاملا افزایش می دهد. با چنین برآوردی، مشخص است که نسل جدید این راکت ها با امکان هدایت و سرعت بالای شلیک و اصابت، در اطراف مرزهای فلسطین اشغالی وارد خدمت می شود؛ مکانی که فاصله ای بسیار کم تا تاسیسات دیمونا و سایر مراکز استراتژیک رژیم صهیونیستی دارد...
۰۸:۴۴ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۸
۰۹:۵۶ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۸
۰۵:۵۷ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۲
