به گزارش مشرق، برجسته‌سازی خبری درباره جدا شدن چند عضو تیم مذاکره‌کننده آمریکا از هیأت اعزامی این کشور به گفت‌وگوهای وین را می‌توان تازه‌ترین نشانه از تلاش واشنگتن برای تزریق پیچیدگی‌های بیشتر به این پرونده به جای حرکت در جهت کاستن از آنها دانست.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی شامگاه دوشنبه با ادعای وجود اختلاف‌هایی در تیم مذاکره‌کننده آمریکا نوشت که تا کنون سه نفر از اعضای این تیم به دلیل داشتن دیدگاه‌های متفاوت با «رابرت مالی»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران پست‌های خودشان را ترک کرده‌اند و در وین حضور ندارند.
«ریچارد نفیو»، معاون نماینده ویژه وزیر خارجه آمریکا در امور ایران که از او به سبب نقشش در طراحی تحریم‌ها علیه ایران به عنوان معمار تحریم‌ها یاد می‌شود یکی از کسانی است که ادعا شده از تیم تحت حمایت رابرت مالی جدا شده؛ وال‌استریت‌ژورنال ادعا کرده دلیل اختلاف این بوده که نفیو از اتخاذ رویکردی سخت‌گیرانه‌تر علیه ایران حمایت می‌کرده است.
وال‌استریت‌ژورنال و رسانه‌های آمریکا با وجود این نوشته‌اند که جدا شدن اعضای این تیم اتفاقی است که در ماه دسامبر یعنی اوایل برگزاری دور هفتم مذاکرات رخ داده است؛ مضاف بر این، این نقل و انتقال‌ها جزو رویه‌های مرسوم جابجایی‌ها در وزارت خارجه آمریکا در آن ماه از سال محسوب می‌شود.
با این اوصاف، تصمیم به رسانه‌ای شدن مسئله اختلافات ادعایی در هیأت مذاکره‌کننده آمریکایی نمی‌تواند تصادفی صورت گرفته باشد و با توجه به سابقه رفتاری آمریکا در چند ماه گذشته که به جای عمل به تعهداتش به دنبال توسل به بازی‌های رسانه‌ای بوده، قابل بحث و بررسی است.
در شرایط حاضر این احتمال کاملاً وجود دارد که درز خبر فعلی به رسانه‌ها برای اعمال فشار بر مذاکره‌کنندگان کنونی آمریکا جهت اتخاذ مواضع سخت‌تر در برابر ایران صورت گرفته باشد و یا ممکن است دنبال القای این پیام باشد که آمریکا نرمش‌ها و انعطاف‌های لازم را در برابر ایران نشان داده و اکنون این ایران است که باید نرمش نشان دهد.
اینکه کدام یک از این احتمال‌ها درباره هدف آمریکایی‌ها به واقعیت‌ها نزدیک‌ترند و یا اینکه چه فرضیه‌های دیگری در این خصوص قابل طرح هستند مسئله‌ای است که در آینده روشن‌تر خواهد شد، اما صرفنظر از این موضوعات، نقش اختلافات داخلی هیأت‌های غربی و مقاصد مختلفی که هر یک از آنها از دل برجام به دنبال دستیابی به آن هستند را در پیچیده‌تر کردن گفت‌وگوها نمی‌توان نادیده گرفت.
در این میان، رفتارهای یک کشور را می‌توان مهم‌ترین عامل تزریق پیچیدگی به وضعیت اجرای برجام و مذاکرات وین دانست: آمریکا- همان کشوری که از نخستین روزهای اجرایی شدن توافق با حفظ سایه ابهام بر سر آن مانع برخورداری ایران از مزایای اقتصادی موعود شد، با خروجش از برجام و تنبیه سایر کشورها بابت اجرای یک قرارداد مورد تأیید شورای امنیت آن را تا مرز فروپاشی پیش برد و اکنون به جای عمل کردن به وعده‌های خود برای بازگشت به توافق، از یک طرف گره‌های و بن‌بست‌های بیشتری در گفت‌وگوها ایجاد می‌کند و از طرف دیگر، با راه انداختن هیاهو به دنبال مقصر نشان دادن ایران بابت کندی مذاکرات است.
از جمله این بن‌بست‌ها اختلافات داخلی در آمریکا بوده؛ در ماه‌های گذشته قانونگذاران حزب جمهوری‌خواه چندین طرح قانونی برای جلوگیری از رفع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران معرفی کرده‌اند. برخی از نمایندگان کنگره هم تهدید کرده‌اند که چنانچه رئیس‌جمهور بعدی از حزب جمهوری‌خواه باشد باز هم برجام را پاره خواهد کرد.
با این حال، رفتارهای جو بایدن به گونه‌ای بوده که نه تنها چاره‌ای برای این معضلات نیندیشیده بلکه به آنها دامن هم زده است. «جفری لوئیس»، کارشناس آمریکایی مسائل منع اشاعه هسته‌ای روز گذشته در مصاحبه با پایگاه «نیوریپابلیک»، در پاسخ به این سوال که چرا بایدن تا به حال برای بازگشت به برجام تعلل کرده گفته که او در مصاف با منتقدانش، «فردی بزدل است.»
لوئیس گفته بایدن در ماه‌های نخست بعد از ورود به کاخ سفید از تبعات بازگشت به توافق هسته‌ای نگران بوده و نمی‌خواسته مخالفانش را تحریک کند. بایدن به ویژه نگران بوده که در نظر نگرفتن نظرات «رابرت منندز»، رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی مجلس سنا که از مخالفان برجام است می‌تواند فرایند تأیید صلاحیت گزینه‌های او در مجلس سنا را با دشواری مواجه کند.
هدف‌گذاری بایدن برای ترضیه مخالفان برجام در حالی است که به باور «مت داس»، مشاور «برنی سندرز»، سناتور دموکرات آمریکایی رسیدن به اتفاق نظر با این گروه از قانونگذاران تندرو ضد ایران تقریباً امری محال است. او می‌گوید: «آنها به این دلیل از برجام نفرت ندارند که برجام توافق بدی است، بلکه ریشه نفرت آنها در این است که این توافق با ایران صورت گرفته. درباره برجام، با تندروهای ضد ایران هیچ اجماعی وجود ندارد که بتوان آن را برقرار کرد.»
جدا از این، منابع آگاه به پایگاه نیوریپابلیک گفته‌اند حضور برخی از مقام‌های مخالف برجام در میز ایران در تیم شورای امنیت ملی آمریکا از جمله دیگر عوامل اکراه بایدن برای بازگرداندن آمریکا به برجام بوده است. منابع آگاه در گفت‌وگو با پایگاه نیوریپابلیک به عنوان مثال به نقش منفی «برت مک‌گورک»، مسئول میز غرب آسیا در شورای امنیت ملی آمریکا در این خصوص اشاره کرده‌اند.
دولت بایدن البته با ملزم کردن خودش به جلب رضایت رژیم صهیونیستی و کشورهای حاشیه خلیج فارس در مسئله بازگشت به برجام پیچیدگی‌های این مذاکرات را که به جهت دشواری‌هایش در رسیدن به یک نقطه تنظیم مشترک به «مکعب روبیک» مشهور شده چند برابر کرده است.
مشخص است که مدیریت همزمان منافع متضاد و گاه متناقض همه این بازیگران هم باعث کندی مذاکرات می‌شود و هم ضعف اراده طرف آمریکایی را به همراه خواهد داشت. حال آنکه، طرف غربی طی یک عملیات روانی در دو ماه گذشته طوری وانمود کرده که سرعت مذاکرات تابع اقدام و تصمیم‌گیری طرف ایرانی است.
شواهد زیادی در نقض ادعاهای طرف غربی درباره اینکه ایران عامل کندی مذاکرات است وجود دارد. در دور قبلی مذاکرات، «انریکه مورا»، معاون دبیر اجرایی سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و برخی دیگر از طرف‌های مذاکره‌کننده در اروپا بر این مسئله تصریح کردند که پیشرفت‌های حاصل‌شده در بخش مربوط به تعهدات هسته‌ای ایران است و بخش رفع تحریم‌ها که مربوط به تعهدات طرف مقابل است پیشرفتی نداشته است.
نگاهی به وضعیت مذاکرات هم موید این گزاره است: ایران تا کنون در گفت‌وگوها با ارائه متون مکتوب و پاسخ‌های سریع در جهت سرعت بخشیدن به روند گفت‌وگوها برآمده، حال آنکه برخی گزارش‌ها حاکی است طرف‌های غربی عملاً در برخی موارد ابتکار عملی نداشته‌اند و توسل به خبردرمانی و عملیات روانی را در دستور کار قرار داده‌اند.
از طرف دیگر، در هفته‌های آغازین شروع به کار دولت بایدن، زمانی که تصور می‌شد او بر اساس وعده‌های انتخاباتی‌اش ممکن است سریعاً آمریکا را به برجام بازگرداند مقام‌های او در موقعیت‌های مختلف از جمله در جلسات تأیید صلاحیت مجلس سنا بارها این موضع را تکرار کردند که واشنگتن با نقطه بازگشت به برجام فاصله زیادی دارد.
از جمله افرادی که این موضع را مقابل قانونگذاران سنا بیان کرد آنتونی بلینکن بود که این روزها مدام بر طبل محدودیت زمانی برای «احیای برجام» می‌کوبد و از دو ماه پیش این جمله را طوطی‌وار تکرار می‌کند که برای احیای برجام فقط چند هفته زمان باقی مانده نه چند ماه!
از آن گذشته، دولت جو بایدن در مدت یک سالی که از ریاست‌جمهوری‌اش می‌گذرد با بحث‌هایی مانند «چه کسی اول باید به برجام برگردد» و «ضرورت مذاکره برای رسیدن به توافق قوی‌تر و طولانی‌تر» و زمان را برای ورود به برجام تلف کرد و اکنون قصد دارد با بازی مقصرنمایی، این تقصیر را گردن ایران بیندازد.
۰۰:۱۷ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۸
