به گزارش مشرق به نقل از فارس، مراسم پاسداشت روز قلم شامگاه گذشته باحضور سیدمحمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهمن دری معاون فرهنگی وزارت ارشاد و جمعی از اهل قلم در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری به همت خانه کتاب برگزار شد.
وزیر ارشاد: نیازمند نهضت ترجمه هستیم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: کتابهای ما باید به زبان‌های مختلف ترجمه شود، برای این مهم نیازمند نهضت ترجمه و حرکت گسترده در این راستا هستیم.
وزیر ارشاد در این مراسم با تبریک اعیاد شعبانیه، به دلیل تقارن روز قلم با شب ولادت منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج)، شادی و سرور این روز را مضاعف و چند برابر دانست و ابراز امیدواری کرد همه اهل قلم نگاهشان به آینده به گونه‌ای باشد که زمینه‌ساز ظهور آن منجی و موعود شود. بحث آینده بشریت همواره جاذبه خود را داشته و بسیاری از اهالی قلم و فلاسفه در این راستا تلاش کرده و قلم‌فرسایی کرده‌اند تا بدانند بشر به چه سویی حرکت خواهد کرد.
به گفته این مقام مسئول بارها در روایات متعددی از پیامبر آمده که از برادران خود در آینده سخن گفته‌اند و فرمودند: برادران من در آینده خواهند آمد اما علی‌رغم ندیدن ما باور و ایمان دارند.
وی افزود: این افراد که دارای چنین ایمان راسخی هستند، همانند مجاهدانی در رکاب پیامبر در حال نبردند؛ حضرت در ادامه می‌فرمایند: مخلصان واقعی این افراد هستند، اینها شیعیان راستین ما بوده و دعوت‌کنندگان به مسیر الهی در پنهان و آشکار هستند.
وزیر ارشاد در اهمیت نگارش و قلم اینگونه ادامه داد که هر چه بر کاغذ ثبت نشود به فراموشی سپرده خواهد شد و از بین می‌رود، از این رو ائمه سفارش فراوانی به کتابت کرده‌اند. امروز از شاخصه‌های رشد جامعه‌ای، تعداد تیراژ کتاب و اهل قلم آن جامعه هستند، لذا این فرصت‌ها را باید مغتنم شمرد.
حسینی ضمن اشاره به نامگذاری روز درگذشت مهدی آذریزدی به نام روز ادبیات کودکان و نوجوانان این مهم را مناسب خواند و ابراز امیدواری کرد: مناسبت‌ها و فرصت‌‌های جدیدی برای جریان‌سازی فرهنگی ایجاد شود.
وی اظهار داشت: رهبر انقلاب همواره در بازدید از نمایشگاه و دیدار با اهالی قلم، تأکید مؤکدی به ترجمه دارند، حتی در نمایشگاه سال جاری هم فرمودند: «ترجمه جاده‌ای یک‌طرفه نیست»، از این رو کتابهای ما باید به زبان‌های مختلف ترجمه شود، برای این مهم نیازمند نهضت ترجمه و حرکت گسترده در این راستا هستیم.
این مقام مسئول در ادامه ضمن اشاره به سخنان مجری برنامه که از وزیر ارشاد در چنین شب خجسته‌ای مژده‌ای خاص طلب کرده بود، تصریح کرد: بررسی‌ها صورت گرفته تا در صورت نیاز در کنار باغ کتاب که می‌تواند در طول سال نمایشگاه مستمر و دائمی باشد، تهیه کنیم، چرا که فضای دائمی نمایشگاه 125 هزار مترمربع است که 75 هزار متر آن در فضای باز و با سازه‌های موقت تعبیه شده و فضا بیش از 50 هزار متر نیست. از این رو برخی ناشران گلایه‌هایی را از عدم حضور و نبود جا مطرح می کنند، اما پیش‌بینی شده 200 هزار مترمربع برای برگزاری نمایشگاه فضا نیاز داریم، از این رو جایی در نظر گرفته شده و امیدواریم کار آن به زودی آغاز شود، چرا که استقبال مردم از نمایشگاه کتاب تهران بی‌بدیل است.
حسینی در خاتمه سخن خود ضمن اشاره به اینکه تمام هنرها متکی به قلم اندیشمندان هستند، بیان کرد: اگر آثار خوبی داشته باشیم این آثار دست‌مایه دیگر فعالیت‌های هنری خواهند بود. ملت ما در طول تاریخ نشان داد ولو اینکه با هجمه مواجه باشد، اما به دلیل غنای فرهنگی مجدداً مسلط شده و حتی دیگران را تحت‌تأثیر این فرهنگ قرار می‌دهد.
** اعتراض رئیس انجمن کتابداری به راهکارهای معاون فرهنگی ارشاد برای افزایش کتابخوانی
بهمن دری معاون فرهنگی وزیر ارشاد در این مراسم ضمن اشاره به اینکه قصد داشتم درباره تأثیرات ادبیات و یا اهل قلم ایران در ادبیات جهان سخنانی ابراز کنم، اما به دلیل کمبود وقت از آن صرف‌نظر می‌کنم، گفت: در این جلسه به راه‌های و مؤلفه‌های ترویج کتاب و کتابخوانی اشاره می‌کنم، آنچه عرض می‌کنم تیتروار و عصاره 25 سال مراوده با اهل قلم و تجربه است.
معاون فرهنگی ابراز داشت: اگر بخواهیم اهالی قلم از استضعاف رهایی یابند، باید شمارگان کتاب افزایش یابد تا کتابهای نویسندگان به چاپ‌های مکرر رسد.
وی در ادامه چند راهکار درباره افزایش کتاب و کتابخوانی عنوان کرد؛ از جمله اینکه: اگر واقعاً می‌خواهیم شکل مطلوب یابد باید کتاب ها موجز و کوتاه نوشته شوند، 2ـ پاسخ به شبهات روز به صورت اپدیوزیک در قالب کتابهای 80 تا 100 صفحه‌ای؛ 3ـ‌بحث معرفی کتاب. این اتفاق رخ می‌دهد اما به استناد بسیاری موارد این معرفی در کشورما صورت نمیگیرد، اما در گذشته مطبوعات درپاورقی‌های این گونه عمل می‌کردند وامروزه نیز می‌توان در کتابهای مفیداز چکیدگی استفاده کرد، 4ـ به موضوعاتی که خلأ و نیاز وجود دارد پرداخته شود، پس از 25 دوره برگزاری نمایشگاه کتاب دیدیم کتاب مفاتیح‌الحیات آیت‌الله جوادی آملی پس از نمایشگاه به چاپ بیست و یکم رسید، البته ادامه دارد که اگر به نیازهای روز پاسخ داده شود چنین واکنشی می‌بینیم، 5ـ پرهیز از نوشتن کتاب های دوره‌ای، 6ـ معرفی موضوعی کتاب نه به صورت دیوئی، 7ـ معرفی کتاب توسط برخی افراد صاحب‌نام (تحریص کردن خواننده)، 8ـ چاپ برشی و فصلی از کتاب در مطبوعات (نه همه کتاب)، 9ـ مسابقه کتابخوانی براساس موضوع ویژه یا محتوا، 10ـ اهدای کتاب در بسته‌های فرهنگی، 11ـ بحث پکیج فیلم کتاب، 12ـ طرح سراسری کتاب های مفید توسط آموزش و پرورش و دیگر سازمان‌‌ها، 13ـ بهره‌گیری از فضا و مکان‌های پرت و تلف‌شده برای مطالعه مفید.
وی در پایان گفت: باید این ایام روز قلم پخش شده و مراسم طی دو سه روز برگزار شودتابتوانیم بیانات اصحاب قلم را نیز بشنویم.
پس از سخنان بهمن دری، حسن رضایی شریف‌آبادی رئیس انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران از میان حاضران برخاسته و عنوان کرد: نسخه‌ای که آقای دری پیچیدند جواب نمی‌دهد، این مسئله که عنوان می‌کنید برای افزایش کتابخوانی، برای زمانی که جامعه و فردی که عادت به مطالعه ندارند، مؤثر نیست، ولی می‌دانید این چه زمانی محقق می‌شود؟ در کودکی نه برای وقتی که بنده به این سن رسیدم، هنگامی که برای تحصیل خارج از کشور اقامت داشتم، فرزندم دو ساله بود، در کشوری انگلیسی زبان، بدون شناخت و زبان عازم مهدکودک شد، هر روز که به منزل می‌آمد همراه خودکیسه کتابخانه داشت، هر شب از من و مادرش می‌خواست کتاب‌ها رابرایش بخوانیم و فردا و فرداها نیز با کیسه کتابخانه دیگری به خانه می‌آمد، از این رو فرزندم معتاد به کتاب شد.
رضایی افزود: کتابخوانی یک رفتار است که در بزرگسالی شکل نمیگیرد، اما پس از 5 سال که به ایران آمدیم، فرزندم اگر شبی برایش کتاب نمی‌خواندیم، نمی‌خوابید. اما پس از یک سال اقامت در ایران این عادت از او رفت.
وی با انتقاد از اینکه وزیر آموزش و پرورش می‌گوید: هر فردی می‌تواندکتابدار باشد، معمولاً از حذف پست کتابداری سخن به میان می‌آید و باید بگویم کتابدار اماندار متروکه‌ای درمدرسه است، چراکه وقتی زنگ اتمام مدرسه به صدا درمی‌آید همه فرار می‌کنند، اما درخارج از کشور پس از اتمام کلاس باید فرزندانمان را به زور به خانه بیاوریم.
** درخواست یک شاعر از وزارت ارشاد درباره ممیزی اشعار مدرن
ضیاء موحد از شاعران کشور در این برنامه ضمن تبریک عید نیمه شعبان که نشانه نارضایتی عمیق مردم از همه حکومت‌ها خواهد بود، گفت: ما در ایران دو نوع شعر داریم؛ شعری که مصرف داخلی دارد، اینگونه اشعار در قالب‌های قصیده و غزل و مثنوی و با مضامینی مانند مدح و زم و مرثیه‌سرایی و سروده می‌شوند و عموماً هم دارای تشبیهات بسیار کهنه هستند
وی در ادامه ضمن اشاره به اینکه هنر اصلی ما شعر است، تصریح کرد: البته مردم هم عموماً این نوع شعر را دوست دارند و فروش این شعرها هم کم نیست.
این شاعر در ادامه سخن درباره ترجمه شعر از زبانی به زبان دیگر سخن گفت و بیان کرد: گروه دوم اشعار مدرن هستند که من مدافع آن هستم. به نظرم این شعر را می‌شود ترجمه کرد و خواننده خارجی می‌تواند از آن لذت ببرد ولی متاسفانه شعر جدید ما در دنیا غریب مانده است؛ تمام مستشرقین وقتی می‌خواهند به شعر ایران بپردازند، از مولوی شروع می‌کنند تا می‌رسند به جامی و بعد از آن دیگر انگار شعری در ایران سروده نشده است.
* تولد اولین شعر نو در ایران با ققنوس نیما
موحد ضمن اشاره به اینکه نخستین شعر نو در ایران از آن چه شاعری است، اضافه کرد: اولین شعر نو در ایران 1937 برابر با 1316 شمسی و با «ققنوس» نیما متولد شد، در حالی که شاعران عرب 10 سال بعد، نخستین شعر نوی خود را سرودند.
وی با تاکید بر این مطلب که شعر نو عرب در جهان شناخته شده‌تر است، عنوان کرد: تاثیر جنگ عراق بر وضعیت انتشار نشریات ادبی در این کشور، پررنگ بود چرا که ناشران و موسساتی که مجلات شعر و ادبیات را در این کشور منتشر می‌کردند، اعتراف می‌کردند که فروششان به یک دهم کاهش یافته است.
این شاعر درباره آموختن زبان در کشورهای عربی گفت: تحت استعمار بودن این کشورها سبب شده آنها عموماً زبان انگلیسی و فرانسه را خوب بدانند؛ در عراق بهترین دانشگاه‌های تدریس زبان عربی وجود داشته که بر این اساس با کشورهای اروپایی حشر و نشر داشته‌اند و همین باعث شده شعرشان بیشتر شناخته شود.
* شعر معاصر ما در جهان غریب مانده است
وی با ابراز تاسف از این مطلب که شعر ما در جهان غریب است، اظهار داشت: شاعر بزرگی مثل اخوان ثالث غیر از فارسی و عربی، زبان دیگری بلد نبود و عموم شاعران آن دوره هم اینگونه بودند و چون نمی‌توانستند مثلاً انگلیسی صحبت کنند، شعر معاصر ما هم غریب مانده است.
موحد در ادامه از مهاجرت ایرانیان و تبادلات و ترجمه اشعار شاعران اشاره کرد و ادامه داد: اگرچه این مهاجرت پر از درد و افسوس است، اما باعث شده اشعار و ادبیات ایران امروز به زبان‌هایی مثل هلندی و سوئدی که سابقه ترجمه نداشت ترجمه شود.
* درخواست از وزارت ارشاد درباره ممیزی آثار
وی در ادامه سخن اشارتی هم به ممیزی داشت و گفت: از مسئولان وزارت ارشاد می‌خواهم سختگیری کمتری در ممیزی کتابهای شعر انجام شود و می‌خواهم سعه صدر داشته باشند چراکه این تنگ نظری‌ها به ضرر فرهنگ ما تمام می‌شود. ممکن است پشت برخی آثار حسن نیتی باشد اما جهل هم حرف خود را می‌زند، امیدوارم خدا سعه صدر بدهد حرف‌ها را درست شنیده و تعبیر کنیم و نسبت به هم حسن ظن داشته باشیم.
** خبر خوش مدیر پروژه «باغ کتاب» درباره زمان افتتاح این پروژه
محمدعلی آذرشب نویسنده و مترجم در این مراسم، ضمن اشاره به اینکه مطلع نبودم باید در این برنامه صحبت کنم، اظهار داشت: شاید به این دلیل که حضرت ولی عصر(عج) عرب هستند از بنده خواسته شد در این برنامه سخنرانی کنم،
آذرشب ضمن اشاره به تقارن روز قلم وعید مبارک نیمه شعبان گفت: تقارن روز قلم و نیمه شعبان اتفاق عجیبی است که اهل قلم را به سمت آینده‌نگری و آینده‌سازی سوق دهد. وظیفه بزرگ تمدن‌سازی و آینده‌نگری برعهده اهل قلم است، چرا که فلسفه مهدویت آینده‌نگری است.
وی افزود: پس از شهید مطهری کمتر به فلسفه مهدویت پرداخته شده، اما مهدویت عبارت است از تفسیر آینده بشریت؛ کل مکاتب دنیا شرق و غرب در پی آن هستند که ببینند حرکت بشریت به چه سمتی است. دکترین مهدویت معتقد است پایان حرکت بشریت جامعه الهی است و درباره آینده بشریت در ایران کمتر پرداخته شده، گروه هایی مختلفی در دانشگاه‌ها به نام فرهنگ و تمدن اسلامی داریم، البته در شورای عالی انقلاب فرهنگی هم گروه فرهنگ تمدن اسلامی را داریم، هر چه آنجا مطرح می‌شود از گذشته تمدن اسلامی است و گویی خصوصاً ایران پس از دوران صفویه متوقف شده است. در این راستا چند مقاله در اینترنت خواندم که سخن از آینده تمدن اسلامی معنا ندارد،
آذرشب عنوان کرد: درباره فرهنگ و تمدن اسلامی جفا کرده‌ایم تا فطرت زنده است فرهنگ و تمدن اسلامی براساس مؤلفه‌های زنده استوار است، ما متأسفانه این مؤلفه‌ها تضعیف شده‌اند.
وی افزود: تمدن‌سازی در سطح نیازهای روز ممکن است و باید مؤلفه‌های تمدن اسلامی احیا شود، یکی از مؤلفه‌ها مسئله عزت است همان موضوعی که فوکویاما آن را عنوان می‌کند زیرا در جهان اسلام شاهد افول عزت هستیم وباید دانست که جهان اسلام در مقابل تمدن‌های دیگر احساس هویت و شخصیت نمی‌کندو حالت افول و احساس عزت وجود دارد و به عبارتی احساس نمی‌کند که او در آینده می‌تواند وارد صحنه شده و هماورد دیگر تمدن‌ها باشد، چرا که همیشه شکست خود را می‌بیند.
این مترجم تصریح کرد: اگر از من سؤال شود اسلام را با یک کلمه تعریف می کنم عرض می‌کنم آن یک کلمه احیاء است احیاء همان حرکت تکاملی به سمت تمدن‌سازی است و یکی از مؤلفه‌های احیاء عزت است. اینجاست که درمی‌یابیم پوشش‌های مصلحان اسلام روی نکته عزت استوار بود تا به مردم عزت ببخشند.
به گفته وی: جوانان ما به طور غیرمستقیم وقتی وارد شبکه‌های ماهواره و اینترنت می‌شوند تنها یک مطلب به آنها القا می‌شود که جهان اسلام ذلیل است و امکان ندارد از این عقب‌ماندگی و ذلت برخیزند. اما وظیفه اهل قلم خلق عزت در وجود افراد است.
وی گفت: تمام گفتمان احیاگران بیدارگری است، بنابراین اگر امروز نسبت به مسایل شمال آفریقا و جهان عرب سخن می‌گوییم از بیداری اسلامی سخن گفته‌ایم.
این مترجم تصریح کرد: مهمترین وظیفه اهل قلم کاشتن روح عفت در جوانان و مسلمانان است تا آنها را از حالت ناامیدی و وازدگی و بی‌هویتی نجات دهد.
* اشعری: پروژه باغ کتاب تا پایان سال افتتاح می‌شود
علی‌اکبر اشعری مدیر پروژه باغ کتاب در این مراسم، با اعلام این مژده و ارائه گزارش از روند ساخت باغ کتاب گفت: مدت‌ها بود در کنار همه بحث‌ها درباره کتاب از تولید، توزیع، ترجمه، تألیف، بازار جهانی و در ایام برپایی نمایشگاه کتاب تهران این سؤال مطرح می‌شد که در طول سال این دسترسی را برای مردم فراهم کنیم تا در یکجا به مجموعه انتشارات کشور و آثار منتشره خارجی دسترسی داشته باشند. این عبارت در سال 72 در بازدید رهبر انقلاب از نمایشگاه شنیدند. خوشبختانه از سال 83 تا امروز که کار رو به اتمام است فضای مناسبی به مساحت 65 هزار متر مربع در زمینی 11 هکتار در غرب کتابخانه ملی در حال افتتاح است تا همه آثار تاریخ نشر کشور در آنجا عرضه شود.
وی به وجه تمایز باغ کتاب با نمایشگاه کتاب اشاره کرد و گفت: یکی از وجوه باغ کتاب با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران موضوعی بودن و چینش غرفه‌ها است. در باغ کتاب 16 موضوع تخصصی در نظر گرفته‌ایم و در این موضوعات ضمن مشورت‌های بسیار به جای استفاده رده‌بندی کتابخانه‌ای از روش‌های روز دنیا استفاده می‌کنیم. فضای باغ کتاب مفرح و زیبا است که در بخشی از آن کتاب‌ها موضوعی در معرض عرضه به همراه مشاوران قرار دارد تا افراد را در جست‌وجوی کتاب‌ها راهنمایی کنند.
وی افزود: در بخش دیگر از باغ کتاب تهران فضایی به چهار گروه برای کودکان و نوجوانان تقسیم شده است، در هر بخش ضمن اینکه کتابهای آن گروه موضوعی گنجانده شده، فضاهای کارگاهی یا محور کتاب نیز تدارک دیده شده که فکر می‌کنم این بخش برای خانواده‌ها جالب باشد.
مدیر پروژه باغ کتاب تصریح کرد: امکانی در نظر گرفته شده تا باغ کتاب میزبان همه نمایشگاه‌های محصول فرهنگی در طول سال از دانشگاهی، کودک و نوجوان و محصولات فرهنگی مرتبط با کتاب باشد، در تدارک پاتوقی هستیم برای ارتباط میان نویسندگان و مترجمان. مخاطبان و ناشران، ناشران و کتاب‌فروشان و... همه این موارد درحال آماده‌سازی است که پس از پایان ساختمان تمام این موضوعات آغاز به کار خواهد کرد.
وی در خاتمه سخنان خود از راه‌اندازی سامانه‌ای سخن گفت که برای اولین بار میان باغ کتاب و تمام فروشگاه‌ها طراحی شده تا متقاضی کتاب وقتی نام کتاب را وارد می‌کند، نزدیک‌ترین کتابفروشی که آن کتاب را داراست به متقاضی معرفی شود؛ امیدواریم تا پایان امسال بخش‌های نمایشگاهی به پایان رسیده و شاهد تجهیز آن باشیم تا همزمان با برپایی نمایشگاه کتاب این مجتمع عظیم کتابفروشی تا پایان سال به روز عرضه شود.
* سالک: تکراری بودن آثار از آفت‌های نشر حوزه کودک و نوجوان است
محمود سالک مترجم دراین مراسم اظهار داشت: وضعیت نشر کتابهای کودکان و نوجوانان در کشور و جنبه‌های مثبت و کمی آنها موضوع سخن بنده است.
وی افزود: به عنوان فردی که نزدیک به سی سال است شبانه‌روز درگیری این حوزه از سال 58 هستم گواهی می‌دهم طی این سال‌ها به خصوص دو دهه اخیر حوزه کودکان و نوجوانان به لحاظ کمی و کیفی رشد خیلی خوبی داشته و بچه‌ها امروز نسبت به یک دهه قبل در حوزه کتاب، منابع ارزشمند و متنوع‌تر و باکیفیت‌تر دراختیار دارند.
این مترجم تصریح کرد: طی سال‌های گذشته عناوین محدود بود، در این سال‌ها هم به لحاظ تعداد عناوین منتشره رشد و به لحاظ تنوع موضوعی و فکری و شکل ارائه کتاب با رشد مواجه بوده‌ایم اما در کنار این رشد آفات و کاستی‌هایی هم داشتیم.
وی مروری به آفات کرد و افزود: یکی از آفت‌هایی که نشر کتاب کودکان و نوجوانان را دچار بحث می‌کند، تکراری بودن کارها در برخی حوزه‌های نشر است، چرا که آثار نیاز جدیدی را پاسخ نمی‌دهد و بازار انباشته از کارهای تکراری است.
سالک ادامه داد: گاهی از تیراژ پایین گلایه می‌کنیم و عنوان می‌شود کتابخوان کم شده، اما قطعاً اینگونه نیست، دلیل این موضوع آن است که در گذشته فقر شدید بود و هر کاری روی دست برده می‌شد، اما تنوع زیاد شده و کارهای تکراری پاسخ نمی‌دهند.
وی افزود: درگذشته در حوزه نوجوان کار زیاد می‌شد و حوزه کودک ضعیف بود و حوزه خردسال فقیر، اما طی یک دهه اخیر در حوزه کودک کارهای خوبی شده اما هنوز در برخی مقاطع خلأهای جدی وجود دارد.
وی دلیل این مهم را دو موضوع دانست: نخست آنکه در زمینه‌هایی کار ارائه شده و در بخشی هم تسلسل وجود ندارد و سیر مطالعاتی در دسترس نیست.
وی در خاتمه سخن خود ابراز داشت: طی سال‌های اخیر به دلیل شتاب و وفور عناوین، این آفات خود را نشان می‌دهد. وجود اغلاط فراوان در آثار به ظاهر ساده بسیار دیده می‌شود و این تفکر غلط وجود دارد که هر چه مقطع سنی کتاب پایین‌تر باشد، انتشار کتاب سهل‌الوصول‌تر است. این ساده‌انگاری سبب شده آثاری با غلط‌های فاحش چاپ شوند.
سالک در پایان سخن خود از وزیر ارشاد خواست این بحث را جدی گرفته و توجه ویژه‌ای به بخش تولید درحوزه کتابهای کودک و نوجوان داشته باشد.
