به گزارش مشرق به نقل از ايسنا، به بهانه‌ي ورود به شش ماهه‌ي دوم سال جاري ميلادي، نگاهي مي‌اندازيم به مهمترين رويدادهايي كه دنياي ادبيات را به واكنش وادار كرد؛ از درگذشت نويسندگان بزرگي چون «كارلوس فوئنتس» تا اعطاي جوايز معتبري مانند «سروانتس».

قلم‌هاي شيوايي كه از حركت ايستادند

يكي از نويسندگان برجسته‌اي كه در شش ماه اول 2012 با دنياي ادبيات خداحافظي كرد، «ديميتري ناباكوف» بود. اين رمان‌نويس روس كه بيشتر شهرتش به واسطه‌ي پدرش «ولادمير ناباكوف» بود، در سن 77 سالگي بدرود حيات گفت. ديميتري در ماه ژانويه پس از ابتلا به عفونت ريه در بيمارستاني در سوئيس بستري شد و مدتي بعد در همانجا درگذشت. وي كه سال‌هاي طولاني زير سايه شاهكارهاي ادبي پدرش چون «لوليتا» و «آتش كم‌فروغ» قلم به دست داشت، در عرصه‌هاي ديگري به جز نويسندگي همچون خوانندگي اپرا،‌ رانندگي ماشين‌هاي مسابقه‌اي و كوهنوردي حرفه‌اي نيز فعاليت داشت. وي چند ماه پيش از مرگ جايزه‌ي نخست ترجمه‌ي روسيه‌ ـ ايتاليا‌ در طول قرون را از آن خود كرده بود.

«ريد ويتمور»، ملك‌الشعراي پيشين آمريكا بود كه در همين دوران با عرصه‌ي ادبيات خداحافظي كرد. «ويتمور» كه نويسنده، ‌ويرايشگر،‌ استاد دانشگاه كارلتون و مريلند بود، در دو دوره ملك‌الشعراي ادبيات آمريكا بود. وي در سن 92 سالگي درگذشت. او در تاسيس مجله‌اي ادبي كه بسياري از شاعران برجسته را تكريم كرد، نقش عمده‌اي داشت. ويتمور كه مبتلا به اختلال مشاعر بود و 45 سال پيش از نوعي اختلال عصبي عضلاني رنج مي‌برد، قادر به حركت دادن بازوان و به راحتي راه رفتن نبود. بيماري او مستقيما روي آثارش تاثير مي‌گذاشت؛ به طوريكه با مصرف برخي داروها او تبديل به فردي دمدمي مزاج شده بود. همچنين ديدگاه طنزآميز او نسبت به بيماري‌اش در اشعارش نمايان بود.

يكي ديگر از شخصيت‌هاي مطرح ادبي جهان كه در شش ماه اول سال 2012 درگذشت، «ري بردبري»، نويسنده‌ي معروف آمريكايي بود. رمان «فارنهايت 451» او كه بعدها به كارگرداني «مايكل مور» به دنياي سينما راه يافت، معروف‌ترين اثر بردبري بود. وي كه در سن 91 سالگي بدرود حيات گفت، كار نويسندگي خود را از سال 1940 آغاز كرد و رمان «فارنهايت 451» را در سال 1951 روانه‌ي بازار كتاب كرد.

«بري آنسوورث»، نويسنده‌ي انگليسي برنده‌ي بوكر نيز چندي پيش در سن 81 سالگي دار فاني را وداع گفت. آنسوورث كه به دليل ابتلا به سرطان ريه در ايتاليا درگذشت، در سال 1992 به طور مشترك با «ميشل اونداتجي» ـ نويسنده‌ي رمان معروف «بيمار انگليسي» ـ جايزه‌ي معتبر بوكر را به دست آورد. اين نويسنده‌ي انگليسي همچنين در سال‌هاي 1980 و 1995 به فهرست نامزدهاي نهايي بوكر راه يافته بود. سال گذشته آنسوورث آخرين اثرش «كيفيت بخشش» را به عنوان ادامه‌ي رمان برنده بوكر، «گرسنگي مقدس» روانه‌ي بازار كتاب كرد.

از ديگر چهره‌هاي سرشناسي كه در اين شش ماه دار فاني را وداع گفت، «روژه گارودي»، فيلسوف و انديشمند فرانسوي بود. گارودي به عنوان شخصيتي فرهنگي بيشتر به دليل مخالفت با مساله‌ي هولوكاست شهرت جهاني داشت. وي در سن 99 سالگي در خانه خود در شهر پاريس درگذشت. گارودي پس از كسب مدارج عالي علمي در سال 1982 در مركز اسلامي ژنو به دين اسلام مشرف شد و از آن پس فعاليت‌هاي خود را در مخالفت با صهيونيسم جهاني و اشغال فلسطين آغاز كرد. وي اولين اقدام عملي خود را در مخالفت با اشغال فلسطين با نشر مقاله‌اي تحت عنوان «معني خصومت اسرائيل بعد از جنايت‌هاي لبنان» ابراز كرد. گارودي در سال 1996 نيز كتابي به نام «افسانه‌هاي تشكيل دهنده‌ي سياست اسرائيل»،‌ مساله هولوكاست را به چالش كشيد. اين فيلسوف فرانسوي در سال 1998 به دليل نوشتن كتاب مذكور به يك سال زندان محكوم شد.

نيمه‌ي اول سال جاري ميلادي زماني بود كه دنياي ادبيات با يكي از قدرتمندترين غول‌هاي خود براي هميشه خداحافظي كرد. خبر درگذشت «كارلوس فوئنتس» ـ نويسنده‌ي مكزيكي برنده نوبل ادبيات در 15 مي دنياي ادبيات را لرزاند. فوئنتس كه يكي از تاثيرگذارترين نويسندگان آمريكاي لاتين محسوب مي‌شد، اولين رمانش را در سن 29 سالگي به نام «منطقه‌ي بسيار آزاد» منتشر كرد. آثار او به شكل گسترده‌اي به زبان‌هاي زنده دنيا ترجمه شده‌اند. معروف‌ترين رمان‌هاي او «آئوران» و «مرگ آرتميو كروز» به دليل به كارگيري شيوه‌هاي داستان گويي بديع با استقبال فراوان خوانندگان همراه شدند. چندي پيش اعلام شد، به زودي فيلم اقتباسي «مرگ آرتميو كروز» فوئنتس به روي پرده مي‌رود. از ديگر آثار اين نويسنده‌ي سرشناس كه كسب نوبل ادبيات يكي از آرزوهاي هميشگي او بود، مي‌توان به «روزهاي دلتنگي»، «مكان مقدس»،‌ «پوست انداختن» و «درخت پرتقال» اشاره كرد.

جوايزي كه در دستان اسطوره‌هاي ادبي درخشيدند

جايزه‌ي «پرنس آستورياس» كه هر ساله در هشت بخش مختلف اعطا مي‌شود، امسال در بخش ادبي به «فيليپ راث»، نويسنده‌ي سرشناس آمريكايي تعلق گرفت. «راث» كه اغلب به عنوان يكي از نامزدهاي نوبل ادبيات شناخته مي‌شود، سال گذشته ميلادي نيز جايزه‌ي بوكر بين‌المللي را به‌دست آورده بود. جايزه‌ي اسپانيايي «پرنس آستورياس» هرساله در حوزه‌هاي علوم اجتماعي‌، هنر‌، ادبيات،‌ همكاري بين‌المللي،‌ ورزشي،‌ تحقيقات علمي و فني‌، ارتباطات و علوم انساني و تفاهم بين‌المللي به چهره‌هاي برتر هر بخش تعلق مي‌گيرد.

جايزه‌ي «ادگار آلن پو» امسال به «مايكل ديردا»، منتقد كتاب برنده‌ي جايزه پوليتزر اعطا شد. جايزه‌ي «ادگار آلن پو» مهمترين جايزه ادبيات جنايي جهان محسوب مي‌شود كه هرساله براي بزرگداشت نام اين نويسنده آمريكايي به جنايي‌نويسان برگزيده آمريكايي در بخش‌هاي ادبيات داستاني، غيرداستاني و فيلمنامه تلويزيوني اعطا مي‌شود. اين كتاب به دغدغه اين نويسنده‌ي 63 ساله نسبت به قالب مجموعه رمان‌هاي «شرلوك هلمز» پرداخته است. جايزه‌ي بخش رمان «ادگار آلن پو» امسال به «مو حيدر» رسيد.

یكي ديگر از جوايز مهم ادبي كه در شش ماهه‌ي اول 2012 اعطا شد، جايزه‌ي «الكساندر سولژنيتسين» بود كه طي مراسمي در مسكو به «اولگ پاولوف»، نويسنده‌ي 42 ساله روس تعلق گرفت. پاولوف كه از نويسندگان معروف ادبي روسيه محسوب مي‌شود، در سال 2002 موفق به كسب جايزه‌ي بوكر روسيه شد. آثار او تاكنون به زبان‌هاي انگليسي‌، فرانسوي‌، ايتاليايي و چيني ترجمه شده‌اند. جايزه‌ي «سولژنيتسين» كه يكي از مهمترين جوايز ادبي روسيه به شمار مي‌رود، اولين‌بار در سال 1997 براي بزرگداشت اين نويسنده نامدار راه‌اندازي شد.

جايزه‌ي ادبي كشورهاي مشترك‌المنافع امسال به نويسنده‌ي سريلانكايي رسيد. «شيهان كاروناتيلاكا» براي كتاب «مرد چيني: افسانه‌ي پرادپ متيو» موفق شد جايزه‌ي رمان كشورهاي مشترك‌المنافع را از آن خود كند. كاروناتيلاكا پيش از اين با رمان خود جايزه‌ي كتاب گاردين و «مايكل اونداتيه» را نيز به دست آورده بود. جايزه كشورهاي مشترك‌المنافع با هدف تشويق نويسندگان و با همكاري سازمان‌هاي جهاني ادبي قصد گسترش فعاليت‌هاي ادبي در 54 كشور عضو جامعه كشورهاي مشترك‌المنافع را دارد. اين جايزه هر سال در دو بخش رمان و رمان اول اعطا مي‌شود.

امسال جايزه‌ي ادبي «اورنج» آخرين سال برگزاري خود را تجربه كرد. آخرين دوره‌ي اين جايز‌ه به «مادلين ميلر»، نويسنده‌ي نوقلم آمريكايي تعلق گرفت. اين جايزه‌ي 47 هزار دلاري به اولين كتاب ميلر با عنوان «آهنگ آشيل» اعطا شد. كمپاني محصولات مخابراتي «اورنج» اعلام كرد، پس از 17 سال حمايت، ديگر اين جايزه ادبي را برگزار نخواهد كرد. بنابراين اين جايزه ادبيات انگليس كه ويژه‌ي نويسندگان زن بود، احتمالا با نامي ديگر به كار خود ادامه خواهد داد. از برندگان پيشين جايزه ادبي «اورنج» مي‌توان به نويسندگان نام‌آشنايي چون «تي اوبرت»، «زادي اسميت» و «باربارا كينگ سلوبر» اشاره كرد.

جايزه‌ي ادبي «ميگوئل سروانتس» اسپانيا از ديگر جوايز معتبر و شناخته‌شده‌ي بين‌المللي در نيمه اول سال 2012 برنده‌اش را شناخت. «نيكانور هارا»، شاعر و نويسنده‌ي 97 ساله شيليايي امسال شايسته‌ي دريافت جايزه‌ي «سروانتس» شناخته شد. وي كه به علت كهولت سن موفق به حضور در مراسم اعطاي جايزه نشد، نوه‌اش را به نيابت از خود به اين مراسم فرستاد. اين جايزه‌ي مهم ادبي در سالگرد درگذشت «سروانتس»، خالق رمان معروف «دن كيشوت» در مادريد اسپانيا به نوه‌ي پارا اعطا شد تا سومين نويسنده اهل شيلي برنده اين جايزه باشد. جايزه ادبي «ميگوئل سروانتس» در سال 1976 به احترام نويسنده‌ي قرن شانزدهم اسپانيا راه‌اندازي شد. اين جايزه هر دو سال يك‌بار به نويسندگان اسپانيايي و آمريكاي لاتين اعطا مي‌شود.

 يكي از اتفاقات جالب توجه در شش ماه اول سال 2012، اعطاي جايزه‌ي بوكر به يك رمان‌نويس انگليسي با وجود گذشت يك سال پس از مرگش بود. «بريل بين‌بريج» كه در زمان حيات پنج‌بار نامزد دريافت جايزه‌ي معتبر بوكر شده بود، پس از گذشت حدود يك سال از مرگش، به عنوان برنده‌ي جايزه بوكر معرفي شد. مسئولان برگزاري جايزه بوكر كه يكي از معتبرترين جوايز ادبي دنيا به شمار مي‌رود، از مردم درخواست كردند تا از ميان پنج كتابي كه از اين زن نويسنده نامزد دريافت جايزه شده، يكي را به عنوان برنده انتخاب كنند. «ارباب جورجي» رماني از اين نويسنده بود كه موفق به كسب جايزه بوكر براي خالق درگذشته‌اش شد. جايزه‌ي ادبي «من بوكر» كه به نام جايزه‌ي بوكر هم شناخته مي‌شود، يكي از مهم‌ترين جوايز ادبي دنيا است كه هر سال به بهترين رمان جديد انگليسي‌زبان و يا ترجمه شده به اين زبان تعلق مي‌گيرد. جايزه‌ي بوكر بين‌المللي براي اولين‌بار در سال 2005 معرفي شد.

جايزه‌ي «آستريد ليندگرن» يكي ديگر از جوايز نام‌آشنايي است كه در جهان به عنوان بزرگترين جايزه ادبيات كودك و نوجوان شناخته مي‌شود و در دو بخش نويسنده و تصويرگر كتاب كودك برگزار مي‌شود. امسال «شوآن تان»، تصويرگر استراليايي كتاب كودك جايزه‌ي يادبود «آستريد ليندگرن» را طي مراسمي در استكهلم از دستان شاهزاده ويكتوريا ـ وليعهد سوئد ـ دريافت كرد. اين جايزه بين‌المللي 40 هزار كروني براي اولين‌بار در سال 1967 توسط دولت سوئد به منظور بزرگداشت نام «آستريد ليندگرن» ـ برجسته‌ترين نويسنده‌ي ادبيات كودك اين كشور ـ برگزار شد.

جايزه‌ي «فرانتس كافكا» كه يكي ديگر از جوايز مهم ادبيات جهان محسوب مي‌شود، امسال نصيب «دانيه‌لا هودرووا» از جمهوري چك شد. هيات داوران اين جايزه امسال در كمال ناباوري جايزه «كافكا» را به كتاب «پراگ: من يك شهر مي‌بينم» اثري از نويسنده و نظريه‌پرداز ادبي نه چندان مشهور از جمهوري چك عطا كردند. انجمن اروپايي «فرانتس كافكا» در سال 1995 براي بزرگداشت اين شاعر آلماني‌زبان جايزه‌ي مذكور را راه‌اندازي كرد. «كافكا» يكي از مهمترين چهره‌هاي ادبي قرن بيستم به شمار مي‌رفت. مدال‌هاي «فرانتس كافكا» هر ساله به شخصيت‌ها و موسساتي تعلق مي‌گيرد كه در فعاليت‌هاي ادبي در راستاي اهداف كافكا موفق بوده‌اند.

 آخرين جايزه‌ي حائز اهميتي كه در نيمه اول سال 2012 به برنده‌اش رسيد، جايزه‌ي بهترين رمان تاريخي «والتر اسكات» است. امسال «سباستين بري»، شاعر، رمان‌ و نمايشنامه‌نويس نام‌آشناي ايرلندي موفق شد با كتاب «از طرف كنعان» عنوان برنده‌ي سال 2012 جايزه «والتر اسكات» را از آن خود كند. جايزه‌ي ادبي «والتر اسكات» كه با جايزه‌ي نقدي 25 هزار پوندي همراه است، امكان حضور تمامي رمان‌هاي تاريخي كه موضوع آ‌نها در 60 سال قبل اتفاق مي‌افتد را فراهم ساخته است. جايزه كتاب «والتر اسكات» در سال 2010 براي بزرگداشت رمان‌نويس اسكاتلندي خالق آثار تاريخي راه‌اندازي شد.