به گزارش مشرق، تلویزیون در ویژه برنامه‌های تحویل سال 1400 برای اولین بار سراغ چهره‌های علمی رفت و در یکی از شبکه‌های صدا و سیما شاهد دوری از سلبریتی محوری بودیم.

شبکه چهار امسال رویکردش را بر تجلیل از چهره‌های علمی گذاشت و با ویژه برنامه‌ای کاملاً متفاوت به پیشواز سال 1401 رفت. 

اگرچه شبکه چهار تلاش کرده است که هر ساله ویژه برنامه تحویل سال خود را متفاوت پیش ببرد و سال گذشته با حاشیه‌هایی هم مواجه شد اما امسال براساس رویکردهای خود شبکه که شبکه فرهیختگان است پیش رفت. 

شبکه چهار تحویل سال 1400 را با یک میهمانی و دورهمی علمی برگزار کرد و اولین دوره از جایزه علمی «چرخ» روی آنتن رفت.

آیینی که همه تمهیدات آن از چیدمان هفت سین که با یک پهباد صورت گرفت تا بخش‌های اهدای جوایز به چهره‌ها و سرگرمی آن مثل نواختن ساز و حتی راه رفتن روی شیشه و خوابیدن روی تخته میخ همه براساس فرمول‌های علمی و فناوری پیش رفت  و اتفاقی نوآورانه را در تلویزیون رقم زد. 

اجرای این آیین ویژه را محمدرضا مقدسیان و حافظ آهی برعهده داشتند و در ابتدا هر دو اعتراف کردند که این اتفاق تاکنون در تلویزیون رخ نداده است که با یک میهمانی علمی سال را تحویل کند. 

این اولین دوره «جایزه چرخ» بود که فروردین امسال به همت برنامه تلویزیونی «چرخ» برگزار شد و قرار است این رویداد علمی از این پس به صورت سالانه ادامه داشته باشد. 

مجله تصویری «چرخ» از مهرماه سال 1394 روی آنتن شبکه چهار سیما رفته و تاکنون هشت فصل از این برنامه به پخش رسیده است.

این برنامه به واکاوی مهم‌ترین رویدادهای علم و فناوری و مسائل روزمره زندگی با نگاهی تخصصی و با بیانی ساده و جذاب پرداخته و در هر قسمت از برنامه کارشناسان، اساتید دانشگاه و نخبگان و چهره‌های علمی حضور داشته‌اند.

می‌توان تخمین زد تاکنون بیش  از 1000 میهمان از کارشناسان، پژوهشگران و مسئولان مراکز علم و فناوری ایران با برنامه «چرخ» گفت‌وگوی زنده داشته و مهم‌ترین مسائل علمی کشور در این برنامه به بحث گذاشته شده است. 

مسعود معینی‌پور مدیر شبکه چهار سیما نیز پیش از این از فراخوان «جایزه چرخ» در سال جدید خبر داد تا این آیین از این پس به صورت رسمی برگزار شود. همچنین قرار است شاخص‌هایی تعریف شود تا متناسب با حوزه‌های مختلف ترویج علم این جایزه به چهره‌های مطرح هر سال در حوزه علم اهدا شود. 

برنامه‌ای که با برادران صفاریان‌پور آغاز شد و این سال‌ها الهه بهبودی تهیه‌کنندگی و محمد جباری سردبیری‌اش را به عهده داشته است و به عنوان یکی از برندهای مهم علمی تلویزیون شناخته می‌شود؛ برندی که علم و سرگرمی را با هم دارد و تلاش می کند در عین جذابیت به اتفافات و پیچیدگی‌های علمی و زیستی جهان با زبانی ساده بپردازد. 

این آیین میهمانان مختلفی را هم دور هم جمع‌آوری کرد از برنامه‌سازان و مجریان برنامه‌های علمی تا مدیران مختلف که از جمله میهمانانش می‌توان به مسعود معینی‌پور مدیر شبکه چهار، رضا پورحسین، روزبه حصاری، سیاوش صفاریان پور و... اشاره کرد. 

در همین راستا به جهت متفاوت بودن این برنامه در نوروز تلویزیون گفت‌وگویی با میهمانان مختلف این آیین داشتیم؛ رضا پورحسین که به عنوان مدیران قدیمی صدا و سیما شناخته می‌شود از جمله میهمان این آیین است که درباره ضرورت وجود برنامه‌های علمی مثل «چرخ» می‌گوید:

"تنها مشکل جدّی ما در همه رسانه ها به خصوص در رادیو و تلویزیون این است که برنامه‌های علمی به سمت رویکردهای نمایشی نرفته است. مثلاً چرا ما مجموعه‌هایی مثل «رامان کاخال» نداریم؟ مجموعه‌ای که سال‌ها پیش از تلویزیون دوبله و پخش شد و به زندگی یک پژوهشگر می‌پرداخت و حالا ما هم باید درباره شخصیت‌های علمی خود چنین سریال‌هایی تولید کنیم."

وی ادامه می‌دهد: برنامه‌های خوب لزوماً برنامه‌های پرخرجی نیست اما اگر بخواهیم کار خوب بسازیم باید هزینه خوبی هم انجام شود. 

این روانشناس که سال‌ها در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی پژوهش کرده است، اظهار کرد: با قاطعیت می‌توان گفت برای سالم‌سازی جامعه و توسعه سلامت روان برنامه‌های علمی ضرورت دارد. نوجوانان و جوانانی که به حوزه علوم پایه مثل فیزیک و نجوم ورود کرده‌اند عموماً مشکلات عاطفی و هیجانی کمتری دارند. این پدیده هم مبنای علمی و هم تجربی دارد که خودم تجربه‌اش را دارم.

پورحسین ادامه می‌دهد: از طرف دیگر علم موجب نشاط است؛ نشاط درونی دور شدن از تنش‌های ذهنی از آثار رفتن به سوی علم است. اگر می‌خواهیم به نشاط اجتماعی در رسانه ملی کمک کنیم علاوه بر برنامه‌ها و آثار دیگری که می‌سازیم یک راهش هم توسعه برنامه‌های علمی است. 

اولین میهمان این آیین هم علی سلاجقه رییس سازمان حفاظت محیط زیست بود که درباره ضرورت پرداخت چنین اتفاقاتی در تلویزیون با تقدیر از این برنامه بیان کرد: من گاهی این برنامه را وقتی فرصت داشتم تماشا می‌کردم و ممنونم موضوع محیط زیست را که مقام معظم رهبری آن را مسئله‌ای درجه یک عنوان کردند اینجا هم درجه یک دیده شد و خوشحالم که در خدمت عزیزانی باشم که در این راه تلاش کردند. 

در ادامه برنامه، محمدجواد لاریجانی رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، این ابتکار را بسیار خوب دانست؛ تجلیل دانشمندان از راه‌های خوب توسعه علم است. 

وی با اشاره به سابقه حضور خود در شورای نظارت بر صداوسیما بیان کرد: صداوسیما مخاطبانی با طیف‌های مختلف دارد و شاید امروز با توسعه امکانات فضای مجازی همه افراد دنبال رسانه خاص خود هستند و انتخاب می‌کنند. صداوسیما چون طیف‌های مختلفی دارد باید هر کانالش پاتوق یک گروه باشد و من مخالف مساله تمرکزگرایی‌ام که مثلا اگر کسی خبر می‌خواهد فقط شبکه خبر ببیند. 

در ادامه معینی‌پور مدیر شبکه چهار سیما نیز در سخنانی در این آیین اظهار کرد: حوزه علم و فناوری یکی از حوزه‌های اساسی و کارویژه‌های شبکه چهار است که از طرف رسانه ملی به این شبکه سپرده شده است. بحث توسعه و ترویج علم در این حوزه بر عهده شبکه چهار گذاشته شده است. 

وی با اشاره به برنامه «چرخ» آن را با قدمتی هفت ساله از برنامه‌های مهم ترویج علم دانست که حالا به تجلیل چهره‌ها می‌پردازد یعنی «کسانی‌که در حوزه‌های مختلف تولیدات علمی دارند و باعث و بانی ترویج و توسعه علم‌اند.»

معینی‌پور اضافه می‌کند: این جایزه برای تقویت حوزه ترویج علم بین گروه‌های مختلف مرجع هست برند چرخ این اتفاق را آغاز کرد و امیدواریم سال آینده این تیم بتواند یک کار دقیق در حوزه علم و فناوری انجام دهد و به سیاستگذاران حوزه علم کمک کند تا رسالت رسانه‌ای خود را به درستی پیش ببرند.

روزبه حصاری بازیگر سینما و تلویزیون که در سریال «افرا» نقش یک محیط بان را ایفا کرد. او با همین نقش مورد توجه قرار گرفت و از  معدود چهره‌های هنری این آیین بود؛ او به خبرنگار تسنیم گفت: "درخواستی از صدا و سیما داریم که از فضای عمومی جامعه برای دیدن شدن کارها استفاده کند. ما در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که گستره اطلاعات بسیار بالاست و رسانه ملی می‌تواند با نهادهای مختلف مثل شهرداری و... همکاری کند تا بستری برای ساخت برنامه‌های خوب و باکیفیت و همچنین عرضه بهتر آنها فراهم شود. 

وی درباره اهمیت ساخت برنامه‌هایی مثل "چرخ" اضافه می‌کند: برنامه‌هایی مثل چرخ نوعی بسترسازی دارد و حداقل دستاوردش این است که زحمت نخبه ما در آن دیده شده و ارج نهاده می‌شود.

حمید شاه آبادی معاون سیما در ادامه درباره ساخت برنامه‌های علمی چنین گفت: وظیفه رسانه همین است که داشته‌های بزرگ یک ملت را بازآفرینی کند و ما چه داشته و ذخیره‌ای بالاتر از علم و علم‌اندوزی داریم. شاید خیلی از کارهایی که رسانه در دستور کار قرار می‌دهد باید ذیل این حرکت دیده شود. خوشحالم که این پرچم در شبکه چهار که به عنوان یک شبکه علمی در کشور شناخته می‌شود برافراشته است. 

پرویز کرمی دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان نیز تاکید کرد که جنس کار هنرمند ارائه آن است اما جنس دانشمندان ما گوشه‌نشینی و دوری از رسانه است. تبدیل و توصیف یک موضوع علمی سواد رسانه‌ای خاص خود را می‌خواهد. 

تلویزیون با "چرخ" توانست با متفاوت‌ترین برنامه و نشان دادن نخبگان و فرهیختگان بدون سلبریتی خودنمایی کند و همچنین "فرمول یک" با مردم و الگوهای درست این رویه را پیش ببرد؛ باید دید شبکه‌ها و برنامه‌ها در 1401 به چه سمتی می‌روند؟ آیا دوباره برنامه‌سازان برای جذب مخاطب، سراغ ایده‌های جدید می‌روند یا از سلبریتی‌ها و رفتار سلبریتی‌محوری استفاده خواهند کرد؟