به گزارش مشرق، خانم «النا دوهان» گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد درباره تاثیر منفی اقدامات یکجانبه قهرآمیز بر بهره‌مندی از حقوق بشر که به به جمهوری اسلامی ایران  سفر کرده، بعدازظهر امروز (چهارشنبه) ۲۷ اردیبهشت ماه در نشستی خبری به تشریح این سفر و دیدارهای انجام شده پرداخت.

وی در ابتدا گفت: سفری به ایران داشتم از هفتم تا ۱۸ می ۲۰۲۲ برای جمع آوری اطلاعات و بی طرفی و راستی آزمایی مطرح بوده است. بحث من تاثیر منفی تحریم‌ها بر حقوق بشر بوده است. گزارش نهایی من در شورای حقوق بشر در سپتامبر ۲۰۲۲ ارائه خواهد شد. از همه طرفین در ایران تشکر می‌کنم و اطلاعات راستی آزمایی می‌شود. از دولت ایران و شورای حقوق بشر برای تسهیل این سفر تشکر می‌کنم. با نمایندگان دولت ملاقات داشتم نماینده چند عضو جامعه مدنی را ملاقات کردم. با نمایندگان نهادهای مالی بخش خصوصی و دولتی، دانشگاهیان و ... و با آژانس‌های تخصصی سازمان ملل و دیپلمات‌ های خارجی در ایران دیدار کردم. از سازمان ملل در ایران برای پشتیبانی این سفر 

گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد همچنین اظهار داشت: ایران مشمول گسترده تحریم‌های بوده است و آمریکا تحریم‌های مالی و تجاری بزرگی را از دهه ۱۹۷۰ علیه ایران اعمال کرده است و اقداماتی را انجام داده که ایران را از نظام مالی و تجاری جهان منزوی کند. در سال ۲۰۱۰ خیلی از بخش‌های اقتصادی را هدف قرار داد. تحریم آمریکا هدفش بانک مرکزی ایران بود.

بیشتر بخوانید:

دلیل واهمه غرب از سفر «آلنا دوهان» به تهران چیست؟

دوهان به اعمال تحریم‌های آمریکا علیه بخش‌های مختلف ایران اشاره و بیان کرد: بعد از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ تمام تحریم‌های ثانویه برداشته شد و سازمان ملل به نحوی عمل کرد که از طریق برجام اقداماتی را انجام داد و بخشی از آن سرمایه گذاری در ایران بود و آمریکا یکجانبه از برجام خارج و تحریم‌هایی را وضع و بانک مرکزی ایران و چند بانک ایرانی را در لیست تحریم‌ها قرار داد و بسیاری از شرکت‌ها از بازار ایران خارج شدند و دارایی‌های ایران مسدود شدند که ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار باشد و بیش از ۷۰۰ فرد حقیقی و حقوقی در این تحریم‌ها قرار گرفتند. علاوه بر این، کانادا تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کرده و بیش از ۲۰۰ فرد حقیقی و حقوقی ایرانی را در فهرست تحریم‌های خود قرار داده است. 

وی به تاثیر تحریم‌ها بر بخش‌های دانشگاهی، فناوری و صنایع دستی و رشد اقتصادی ایران و همکاری‌های بین‌المللی ایران با دیگر کشورها اشاره کرد و افزود: تاثیر تحریم‌ها بر گروه‌های آسیب پذیر و سرپرستان خانواده و ... داشته است. ارائه کمک‌های بشردوستانه از طریق آژانس‌های بین‌المللی صورت نگرفته به خاطر مشکل در نقل و انتقال پول.

دوهان بیان کرد: زندگی مردم دچار مشکل شده است و وضعیت بحرانی‌تر شده است. 

گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین عنوان کرد: دغدغه من این است اقدامات قهری یکجانبه به عنوان تنبیهی، موازین حقوق بشر جهانی را نقض می‌کند. تحریم‌هایی که علیه شرکت‌هایی که با ایران تجارت داشتند و استفاده ابزاری از آن و اعمال تحریم‌های ثانویه امری غیرقانونی است. جلوگیری از داشتن حساب بانکی برای دیپلمات‌های ایرانی برخلاف کنوانسیون وین بوده است و ممانعت از پرداخت حق عضویت ایران در سازمان‌های بین‌المللی هم برخلاف قوانین بین‌المللی است. 

وی گفت: تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شده قابل توجیه نیست و از دید شورای حقوق بشر و مجمع عمومی سازمان ملل قابل توجیه نیست. تحریم‌های یکجانبه، اولیه و ثانویه و تهدید به اعمال تحریم‌ها همه این‌ها بحث وضعیت حقوق انسانی را در ایران به خطر انداخته است و این تحریم‌های اعمال شده بر صادارت کالاها و تحریم بانک های ایران و تحریم غذا و دارو باعث کاهش درآمد دولت و افزایش قیمت‌ها و به فقر و معیشت مردم آسیب زده و افراد آسیب پذیر و پناهندگان و زنان سرپرست خانوار متاثر از آن شده و باعث شده ایران نتواند به درآمدهای خود دسترسی داشته باشد و سرمایه گذاری کند و مانع از تبادل افراد دانشگاهی شده و تاثیر مخربی بر وضعیت انسان‌های عادی در ایران داشته است.

دوهان ادامه داد: همه تحریم‌هایی که اعمال شده باعث شده مشکلات زیادی از لحاظ تبادل بانکی و پولی ایجاد کند و باعث شده وام‌هایی که ایران دریافت می‌کرده با مشکل مواجه شود و مشکلات زیادی حتی برای اتباع کشورهای دیگر را ایجاد کرده است. از آنجایی که تحریم بانکی باعث شده از کشور ثالث خریداری کنند باعث افزایش قیمت‌ها شده و در مورد دارو مشکلات زیادی ایجاد کرده است. مانع شدن از حضور ایران در همکاری‌های بین‌المللی از طریق مانع شدن از پرداخت حق عضویت ایران باعث شده همکاری ایران مختل شود. به دلیل در دسترس نبودن ماشین‌ها و قطعات یدکی و تکنولوژی‌ها و دارایی‌های بلوکه شده ایران باعث شده ایران حتی نیاز به وام داشته نتواند به آنها دسترسی داشته باشد و تاثیر مخربی بر زندگی مردم و سلامت آنها و رشد تکنولوژی‌های نوین شده و مسائل زیست محیطی را دامن زده است. 

وی گفت: کاهش درآمد دولت ناشی از صادرات کالا باعث افزایش تورم و قیمت شده و این امنیت غذایی مردم را به خطر انداخته و بحث سلامت را به خطر انداخته و فقر را دامن زده و باعث کاهش کیفیت زندگی مردم شده است.

گزارشگر ویژه سازمان ملل گفت: منع واردات داروها باعث مشکلات زیادی در ایران شده و نقض قواعد مدنی است. 

دوهان خاطرنشان کرد: تحریم‌های یکجانبه به همراه تحریم‌های ثانویه و بانک‌ها باعث شده موسسات خصوصی ناچار شدند به دنبال راه‌های جایگزین باشند و از طریق طرف‌های ثالث و باعث کاهش کیفیت و افزایش قیمت و هزینه‌ها شده است. اکراه و عدم تمایل شرکت‌های خارجی برای همکاری با شرکت‌های فناوری و ... به دلیل عدم توانایی پرداخت بانک‌های بانکی و مقالات علمی که از سوی ایران فرستاده می‌شود برگشت می‌خورد و دانشمندان ایرانی قادر به استفاده از فروم‌های بین المللی نیستند. حق آموزش افراد دانشگاهی را پایمال می‌کند و مانع از همکاری‌های فرهنگی و علمی می‌شود.

وی گفت: چالش‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها مانع شده ایران نتواند کمک‌های مستمری را در اختیار افراد آسیب پذیر از جمله پناهندگان قرار دهد. وضعیت بد اقتصادی باعث افزایش فقر، اعتیاد و ... شده است. تلاش‌های دولت را در زمینه کاهش اثرات این‌ها تحسین می‌کنم. تحریم‌های یکجانبه به هیچ وجه قابل توجیه نیست. این تحریم ها مانع از ارسال کمک های بشردوستانه به ایران شده است. ارسال داروهای نجات بخش به دلیل ممنوعیت انتقال پول‌ دچار مشکل شده است. 

گزارشگر ویژه سازمان ملل خاطرنشان کرد: همه طرفین را یادآور می‌شوم که به تعهدات خود براساس منشور ملل متحد عمل کنند از جمله احترام به عدم مداخله در امور داخلی کشورها و توصیه می‌کنم همه تحریم‌های یکجانبه را متوقف و وارد گفتمان شوند و مانع از این شوند که اثرات منفی این تحریم‌ها به مردم معمولی وارد شود. همه کشورهایی که تحریم ها را اعمال کردند از جمله آمریکا می‌خواهم بلافاصله تحریم‌ها علیه مردم ایران را بردارند و این تحریم ها از لحاظ حقوق بین‌الملل توجیه پذیر نیستند. غذا، دارو و باید از تحریم‌ها معاف شوند. حتی اگر هدف خوبی از تحریم باشد این کار غیرانسانی را توجیه نمی‌کند.

وی گفت: به آمریکا توصیه می‌کنم وضعیت اضطراری را در نظر گرفته برای مطابق با قوانین بین‌الملل در نظر بگیرد و تعهداتش را پایبند باشد از شرکت‌ها بانک‌ها و بخش خصوصی و همه درخواست می‌کنم از هر کاری که ممکن است به صورت قهرآمیز و یکطرفه در نقض قوانین بین‌املل و تبعیت از این تحریم‌ها را متوقف کنند و جنبه‌های انسانی آن را در نظر بگیرند. از دولت‌ها می‌خواهم تمامی دارایی‌های بلوکه شده بانک مرکزی را آزاد کنند که دولت بتواند تعهدات حقوق بشری خود را اجرا کند. از همه بانک‌ها و شرکت‌ها می‌خواهم از تبعیت اجباری از تحریم‌ها پرهیز کنند به خصوص در زمینه تحویل دارو و غذا.

وی گفتک به دولت توصیه می‌کنم راه‌های دیگر برای پرداخت را به نظر بگیرد. از سازمان‌های بین‌الملی می‌خواهم تعهدات خود را فراموش نکنند و تحریم‌های فراسرزمینی را اعمال نکنند چون باعث نقض حقوق انسانی می‌شود و از موسسات حقوقی و قضایی منطقه‌ای و ملی می‌خواهم تدابیری اتخاذ کنند که باعث ریسک این تحریم‌ها شود. از کشورها درخواست می‌کنم که مطمئن شوند ایران حق عضویت خود را پرداخت و دیپلمات‌های ایرانی بتوانند حساب بانکی باز کنند و مسائل بانکی خود را انجام دهند. بلوک کردن حساب دیپلمات‌ها نقض کنوانسیون وین است.

وی گفت: کشورهای درگیر برجام و آمریکا می‌خواهم این مذاکرات را ادامه دهند. از بانک‌ها و موسسات فرهنگی و ورزشی و دانشگاهی می‌خواهم این امکان را برای دانشمندان و هنرمندان ایرانی فرصت را فراهم و همکاری خود را انجام دهند و تعاملات به دستیابی به اهداف توسعه پایدار می‌شود و مانع از جنگ و سوء تفاهمات بین کشورها می‌شود. از همه طرف ها می‌خواهم حق دسترسی آزاد اطلاعات را فراموش نکنند. از یونیسف و ... می‌خواهم به دولت ایران کمک کنند برای تامین داروها از جمله برای بیماران پروانه‌ای، ام اس و ....

دوهان بیان کرد: خدمات ارائه شده به اتباع افغانستان در ایران را تحسین می‌کنم.  

وی در پاسخ به سؤالی درباره این‌که توصیه شما درباره مقابله با اقدامات منفی آمریکا علیه ایران اظهار داشت: ما سه صفحه توصیه نامه داده‌ایم از کشورهای تحریم کننده خواسته‌ایم رفتار خود را متوقف کرده و به تعهدات خود در زمینه احترام به حقوق بشر عمل کنند. کشورها و نهادهای بین‌المللی بیشتر با ایران همکاری کنند. ایران میزبان تعداد زیادی از پناهندگان افغانستان است و بدون کمک سازمان ملل نمی تواند این کار را مدیریت کند. بین پنج تا هشت میلیون نفر هستند که دو تا ۱۰ هزار افغان وارد کشور شوند برای دولت ایران سخت است که بدون کمک بین‌المللی آنها را مدیریت کند. 

گزارشگر ویژه سازمان ملل افزود: امیدوارم ایران تعامل خود را با سازمان‌های بین‌المللی بیشتر کند. شرکت‌های خارجی هیچ گونه تراکنشی را با ایران انجام نمی‌دهند و تقاضا می‌کنم که دولت‌های مختلف، شرکت ها و بانک‌ها به صورت فعال در ایجاد یکسری اصول تعامل کنند چون به حقوق بشر آسیب می‌زند.

وی گفت: پیامدهای تحریم‌ها بر ایران قبلا و فعلا. این تحریم ها در سال ۲۰۱۸ و بعد از خروج آمریکا از برجام بیشتر شده است. الان شورای امنیت هیچ تحریمی روی ایران ندارد ولی بعد از خروج آمریکا از برجام دامنه تحریم‌های وضع شده علیه ایران گسترده‌تر شد و در کنار این تحریم‌ها، تحریم‌هایی وضع شد حتی در ارائه کالا و بیمه کالا و نقل و انتقالات بانکی. امروزه تمام بانک‌های ایران تحریم شدند و دیگر در سوئیفت هم نیستند و به هیچ وجه نمی‌توان پول را به سیستم بانکی بین‌المللی منتقل کرد و این تحریم‌ها تاثیر زیادی روی حقوق بشر گذاشته است و نسبت به سال ۲۰۱۵ دامنه آن بیشتر شده است. دانشگاهیان و ورزش و بخش فرهنگی و ... اینقدر تحریم شده‌اند که ایران نمی‌تواند حق عضویت سازمان ملل را بدهد و حق عضویت ورزشکاران و ... را بدهد.

گزارشگر سازمان ملل گفت: هشت صفحه مثال در گزارش خود نوشته‌ام. حقوق بشر تحت تاثیر بسیار شدیدی از تحریم‌ها قرار گرفته است. بحث سلامت است که در بحث‌های حقوق بشری است. بعضی داروها تولید داخل هستند ولی مواد خام آن از خارج وارد می‌شود و به پرداخت‌های بانکی و کیفیت مواد خام برمی‌گردد. درباره بیماری‌های خاص نمی‌شود دارو را در داخل تولید کرد. می‌گویند معافیت‌هایی برای ایران اعمال شده ولی حتی آژانسهای سازما ملل نمی‌توانند اینها را در اختیار ایران قرار دهند. نفت و سایر کالاها را نمی‌توان صادر کرد و این باعث کاهش درآمد در داخل شده است. از آگوست ۲۰۲۱ رسما گفته شد ۸۵۰ هزار پناهنده افغان وارد ایران شده‌اند و به خاطر این که بچه‌های زیادی دارند دست کم ۵۰۰ هزار نفر کودک هستند و چند مدرسه جدید ایران باید بسازد که تحصیل آنها را فراهم کند وقتی درآمد دولت کم شود و نتواند صادرات کند شرکت‌های وابسته به صادرات با مشکل مواجه و بسیاری بیکار و حقوق افراد کم می‌شود.

* صنایع دستی در ایران آسیب جدی دیده

دوهان گفت: صنایع دستی در ایران آسیب جدی دیده است. صنعت گردشگری دچار مشکل شده است. من مجبور شدم پول نقد با خودم بیاورم که پول هتلم را بدهم.

وی در پاسخ به سؤالی درباره پناهندگان افغان گفت: یکی از توصیه‌های من این است که از جامعه بین‌المللی خواستم حمایت کافی از ایران بکند چون کمتر از هشت ماه یک میلیون پناهنده به ایران آمده است و امیدوارم آژانس‌های سازمان ملل در این حوزه کمک کنند البته سایر دست اندرکاران هم به این موضوع توجه کنند.

گزارشگر سازمان ملل همچنین درباره ضمانت این‌که توصیه‌هایش مورد سوء استفاده کشورهای غربی از جمله آمریکا قرار نگیرد؟ خاطرنشان کرد: وقتی می‌گوییم چه گام‌هایی برداشته می‌شود گام اولی که در همه گزارش‌ها می‌خواهم تاکید کنم این است که همه کشورها تعهد دارند طبق موازین قانونی عمل کنند. دول سعی می کنند روی هم تاثیر بگذارند ولی در بحث تاثیر کشورها نباید تعهدات بین‌المللی را نقض کنند. باید توجه کنیم که اقداماتی که علیه ایران اعمال می‌شود نقض حقوق بشر است. هدف از سفر من این است که وضعیت را تجزیه و تحلیل کنم. اطلاعات دریافت کردم درباره کودکان پروانه ای و به من گفتند پانسمان و داروهای مورد نیاز هیچ راهی است که وارد شود. شرکت‌ها گفته‌اند می‌ترسند تحت تحریم‌های آمریکا قرار بگیرند. می‌گویند تحریم ها فقط حرف است. 

دوهان ادامه داد: من فعالیت‌هایم را طبق ماموریت ادامه می‌دهم. قویا یک فرد مثل من فقط نمی‌تواند درباره تحریم ها صحبت کند بلکه باید موارد دیگر و کنشگران دیگر را در نظر گرفت. گزارشگر موضوعی من به سازمان ملل تبعیت افراطی و اجرای تحریم‌هاست. تمایل قوی از سوی آمریکاست که قانون خود را به دیگر کشورها بسط دهد. من گزارشگر مستقل سازمان ملل هستم و یک کار فردی است و تحت تاثیر سازمان‌ها و دولت‌های دیگر از جمله آمریکا قرار نخواهد گرفت و حتی سازمان ملل قادر نخواهد بود در گزارش من دخالت کند. گزارش من براساس شواهدی است که جمع آوری کردم و اگر از منبعی موضوع جدیدی دریافت کنم در گزارش خود ارائه خواهم کرد.

گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنین گفت: هر کسی خواست با من ملاقات کند استقبال کردم. بسیار مستقل عمل خواهم کرد.