مشرق- بیست و یکم مهرماه سال 1386 در سالِ «اتحاد ملى و انسجام اسلامى» ، مقام معظم رهبری در نماز عید فطر در پایان ماه مبارک رمضان با انتقاد از اسراف در جامعه عنوان داشتند که: « ما مردم مسرفى هستيم؛ ما اسراف ميكنيم؛ اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در وسائل گوناگون و تنقلات، اسراف در بنزين. كشورى كه توليد كننده ى نفت است، وارد كننده ى فرآورده ى نفت - بنزين - است! اين تعجب آور نيست؟! هر سال ميلياردها بدهيم بنزين وارد كنيم يا چيزهاى ديگرى وارد كنيم براى اينكه بخشى از جمعيت و ملت ما دلشان ميخواهد ريخت و پاش كنند! اين درست است؟! ما ملت، به عنوان يك عيب ملى به اين نگاه كنيم. اسراف بد است؛ حتى در انفاق راه خدا هم ميگويند. خداى متعال در قرآن به پيغمبرش ميفرمايد: «لا تجعل يدك مغلولة الى عنقك و لا تبسطها كل البسط»؛ در انفاق براى خدا هم اينجورى عمل كن. افراط و تفريط نكنيد. ميانه روى؛ ميانه روى در خرج كردن. اين را بايد ما به صورت يك فرهنگ ملى در بياوريم. قرآن ميفرمايد: «و الّذين اذا انفقوا»؛ كسانى كه وقتى ميخواهند خرج كنند، «لم يسرفوا و لم يقتروا»؛ نه اسراف ميكنند - زياده روى ميكنند - نه تنگ ميگيرند و با فشار بر خودشان، زندگى ميكنند؛ نه، اسلام اين را هم توصيه نميكند. اسلام نميگويد كه مردم بايستى با رياضت و زهد آنچنانى زندگى كنند؛ نه، معمولى زندگى كنند، متوسط زندگى كنند. اينكه مى بينيد بعضى از فضولهاى خارجى، دولتهاى خارجى، دائم و دم به ساعت، چندين سال است كه ملت ما را تهديد ميكنند كه تحريم ميكنيم، تحريم ميكنيم، تحريم ميكنيم - بارها هم تحريم كرده اند - به خاطر اين است كه چشم اميدشان به همين خصوصيت منفى ماست. ما اگر آدمهاى اهل اسراف و ولنگارى در خرج باشيم، ممكن است تحريم براى آدم مسرف و ولنگار سخت تمام بشود؛ اما ملتى كه نه، حساب كار خودش را دارد، حساب دخل و خرج خود را دارد، حساب مصلحت خود را دارد، زياده روى نميكند، اسراف نميكند. خوب، تحريم كنند. بر يك چنين ملتى از تحريم ضررى وارد نميشود. اين نكته را از ماه رمضان به ياد نگه داريم و ان شاءاللَّه عمل كنيم.»(1)

 سال 1387 سال نوآورى و شكوفایی، سال 1388 سال اصلاح الگوی مصرف، سال 1389 سال «همت مضاعف و كار مضاعف»، سال 1390 سال «جهاد اقتصادی» و سال 1391 سال «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی» از سوی معظم له اعلام شد.

 از دیگر سو مدتی است که روز به روز گرانی ها از کنترل خارج شده است که به نظر غیر طبیعی است و دست هایی نیز در کار است تا فشار اقتصادی بر مردم و نظام مضاعف گردد. و اگر ما رهنمودهای معظم له را دراین سالها بهتر عمل کرده بودیم شاید امروز شاهد برخی مسایل نبودیم. اما بر اساس دکترین «ماهی را هرگاه از آب بگیریم تازه است» پیشنهاد می گردد در چنین شرایطی و در آستانه ماه رمضان، استراتژی تحریم شکنی در این ماه به عنوان یک فریضه مورد توجه قرار گیرد و در این ماه با اصلاح الگوی مصرف، جهادی ویژه در اقتصاد مقاومتی انجام پذیرد.
در طول سال در دو مقطع زمانی متاسفانه مصرف کاذب بر کشور مستولی می شود. یکی ایام نوروز و دیگری در ماه مبارک رمضان.

 فرض نگارنده آنست که در عید باستانی نوروز روند افزایش مصرف تا حدی قابل قبول باشد کما اینکه عید و شادی به معنای پرخوری و اسراف و تبذیر نیست و می بایست در هر حالتی جانب اعتدال و میانه روی حفظ گردد.

اما آنچه قابل توجه است اینکه در ماه مبارک رمضان که به طور عمده بیش از نیمی از روز افراد چیزی نمی خورند، چرا مصرف افزایش می یابد؟ به عبارت بهتر در این ماه می بایست روند مصرف تقریبا نصف شود ولی اما از حالت معمولی نیز بیشتر می گردد که بسیار تعجب آور است!!! (و چاقی و اضافه وزن شایع در کشور، داروها و وسایل لاغری را هم به آن اضافه نمایند، خنده آورتر می شود.)

 به نظر می رسد که ما از اهداف سبک زندگی حیات طیبه در ماه مبارک رمضان غافل شده ایم و مسئله اصلاح الگوی مصرف و دوری از اسراف و رعایت اعتدال و میانه روی به فراموشی سپرده شده و جای آن را افطارهای آنچنانی احزاب، گروه ها، سیاسیون و یا برنامه های دیگر با سفره های رنگین و آنچنانی با جوجه کباب (اینروزها این مردم هستند که کباب می شوند!!!) گرفته است.

 از دیگر سو گرانی های اخیر نگارنده را یاد ضرب المثل معروفی مردمی و قدیمی می اندازد که می گوید: «سزای گران فروش، نخریدن است.» ضرب المثلی که در عرصه مردم شناسی اقتصادی خیلی پیش از آنکه آدام اسمیت تز دست نامرئی را در اقتصاد برای تنظیم بازار ( عرضه و تقاضا ) ارایه کند، در جامعه ما وجود داشته و استفاده می شده است.

به عنوان یک پیشنهاد و در ماه مبارک رمضان و طمع ورزی دشمنان این مردم و کشور یاد بگیریم اول درست مصرف کنیم و سپس صرفه جویی کنیم هم در خرید و مصرف تا هم دشمنان را از تحریم ناامید کنیم و هم سودجویان داخلی را عبرت دهیم. و السلام « و صابران را بشارت ده»
در پایان به فراز هایی از سخنان امام راحل(ره) در دوران جنگ تحمیلی و آن شرایط سخت و راهبردهای اقتصاد مقاومتی در مسیر نیل به استقلال اقتصادی اشاره می کنم تا «یاد باد آن روزگاران یاد باد»:

*«این محاصره اقتصادی را که خیلی از آن می ترسند،من یک هدیه ای می دانم برای کشور خودمان؛برای اینکه محاصره اقتصادی معنایش  این است که مایحتاج ما را به ما نمی دهند،وقتی که مایحتاج را به ما ندادند خودمان می رویم دنبالش مهم این است که ما بفهمیم که دیگران به ما چیزی نمی دهند،ما خودمان باید تهیه کنیم»(2)

*«شما حالا باید از اول شروع کنید و قصدتان بر این باشد که خودتان مستقل در همه چیز باشید،در فرهنگ مستقل باشید در صنعت مستقل باشید،در زراعت مستقل باشید.وقتی که بنای براین معنا گذاشتید و با این عزم وارد میدان شدید می توانید که کشور خودتان را نجات بدهید و کشور خودتان را مستقل کنید و بیمه کنید استقلال کشور خودتان را برای همیشه»(3)

*«من دست و بازوی همه کسانی که بی ادعا و مخلصانه در صدد استقلال و خودکفایی کشورندرا می بوسم»(صحیفه امام،ج 21،ص 233)
*«مادامی که بخواهیم مستقل باشیم و زیر بار وابستگی نرویم،باید تحمل این مشکلات و قدرت مبارزه با آن را پیدا کنیم»(6)

*«باید زحمت بکشیم تا در همه جناحها خودکفا باشیم.امکان ندارد که استقلال به دست بیاید قبل از اینکه استقلال اقتصادی داشته باشیم.»(صحیفه امام ،ج 10،ص 433) در این مورد در جای دیگری می فرمایند:«چنانچه امروز وفا دارید در وفاداری استقامت کنید که شما را وکشور و ملت شما را از ننگ وابستگیها و پیوستگیها به قدرتهایی که همه شما را جز برای بردگی خویش نمی خواهند و کشور و ملت عزیزتان را عقب مانده و بازار مصرف و زیر بار ننگ ستم پذیری نگه میدارند نجات می دهد و زندگی شرافتمندانه را ولو با مشکلات بر زندگانی ننگین بردگی اجانب ولو با رفاه حیوانی ترجیح دهید.»(4)

*«این مصیبت بزرگی که بر ایران و ممالک شرقی مطلقا وارد شده است که گوششان به این است که غربیها چه می کنند و چه می گویند و چه عمل می کنند و خودشان را از دست بکلی داده اند...،این ضرری است که بالاتر از ضرر نفت و...است. این را باید فرهنگ جبران بکند که فرهنگ ما طوری باشد که بعد از ان شاء الله چند سال دیگر افرادی که از فرهنگ بیرون می آیند یک افرادی متکی به نفس خودشان را ببینند و نه تبع ببینند و گمان کنند که هر چه آنها کردند،ما باید دنبال آنها باشیم.»(5)

*« آنها که این صنعتهای بزرگ را درست کردند،آنها هم انسانهای یک سر و دوگوشی هستند که مثل سایر انسانهایند؛منتها قبل از ما بیدار شدند و ما را خواب کردند.قبل از اینکه ما بیدار بشویم آنها بیدار شدند و همّ خودشان را صرف این کردند که با ایادی خودشان مستقیما یا به طور غیر مستقیم ما راغافل کنند، ما را خواب کنند و به ما تزریق کنند به اینکه شما نمی توانید»(6)

*«ما تا بنای بر این نگذاریم که خودمان هم یک آدمی هستیم برای خودمان می توانیم کار کنیم،ما به آن نان جوی که خودمان درست کنیم تا بنای بر این نگذاریم که همان نان جو را می خوریم و از خارج نمی خواهیم،نمی توانیم درست کنیم کار خودمان را تا بنای براین نگذاریم که همان منسوجاتی که خودمان درست می کنیم کافی مان هست، منسوجات ما ترقی نمی کند و ما باز تابع غیر باید بشویم و دستمان پیش غیر دراز بشود»(7)

*«اول چیزی که بر ملت لازم است و بر دانشگاهها لازم است و بر دانشکده ها لازم است و بر همه ملت لازم است این است که این مغزی که حالا شده است یک مغز اروپایی یا یک مغز شرقی، این مغز را بردارند، یک مغز انسان خودمانی، انسان ایرانی- اسلامی، همان طور که آنها شستشو کردند مغزهای ما را، مغزهای بچه های ما را و به جای مغز خودشان مغز دیگری نشاندند، ما هم حالا عکس العمل نشان بدهیم و شستشو کنیم مغز خودمان و بچه های خودمان را و یک مغز اسلامی- انسانی جایش بنشانیم، تا از این وابستگی فرهنگی و وابستگی فکری بیرون بیاییم. اگر ما از وابستگی فکری بیرون بیاییم، همه وابستگی ها تمام می شود.»(8)

*من قدم شما جوانانی که برای اسلام،برای کشور خودتان کوشش می کنید گرامی می دارم....جوانهای ما اثبات کردند که می توانند خودشان عمل بکنند و شما مطمئن باشید که در دراز مدت شما همه کار می توانید بکنید. و امیدوارم که مغزها را به کار بیندازند و آن خوف هایی که ایجاد کرده بودند در کشور ما، آن را هم کنار بگذارید و با شجاعت وارد بشوید و کار خودتان را انجام بدهید. .»(9)

*«بدتر از آن، این است که محتوای اشخاص را بگیرند که اطمینان به خودش هم نداشته باشد! مثلًا ما طبیب داریم؛ نه این است که ایران طبیب ندارد؛ طبیب دارد؛ الی ماشاء اللَّه طبیب داریم؛ چه شده است که یک مریض وقتی پیدا می کنیم فوراً صحبت این است که برود اروپا! این برای این است که ما را به طبیبهای خودمان بدبین کردند؛ طبیب داریم و بدبین شدیم. ما مهندس داریم؛ نمی توانیم بگوییم مهندس ما نداریم؛ اما این محتوا را از ما گرفته اند که اگر بخواهیم یک جاده ای را اسفالت کنند، مهندسش باید از خارج بیاید».(10)

حضرت امام همچنین در جایی دیگر از بیانات خود در خصوص اتکا به نیروهای داخلی می فرمایند:«الآن در فرهنگ و اکثر علوم احتیاجی به خارج نداریم و اگر درصنعت هم مانند آنها نیستیم ،نباید خودمان را ببازیم و بگوییم که آنها پیشرفته هستند و ما همه چیزمان باید خارجی باشد.نه، مساله این جور نیست. نباید اگر صنعتی از آنها می گیریم،انگلیسی یا روسی یا إمریکایی بشویم،بلکه باید مسلمان بود. البته استفاده از علوم و گرفتن آن از دیگران مانعی ندارد،ولی باید توجه داشت که از جایی علوم را بگیریم که نخواهند ما را منحرف کنند که در سابق اگر مقداری از علوم و تخصصها را به ما می دادند می خواستند ما را از همه چیزمان منحرف نموده و مصرفی بار بیاورند»(11)

*«چقدر برای یک مملکتی عیب است و سرشکستگی که دستش را دراز کند طرف امریکا که گندم بده،کشکول گداییش را باز کند پیش دشمنش و از او بخواهد که رزقش را بدهد.چقدر برای ما سرشکستگی دارد. تا این ملت بنایش را بر این نگذارد که کشاورزیش را تقویت کند و بسازد به آنکه خودش به دست می آورد،ما نمیتوانیم استقلال پیدا کنیم.(12)و در جای دیگر در همین باره می فرمایند:«مهم این است که ما بفهمیم که دیگران به ما چیزی نمی دهند؛ما خودمان باید تهیه کنیم. اگر این کشاورزها این معنا را حالیشان بشود، باورشان بشود که خارج به ما چیزی نمی دهند خود کشاورزها کار را انجام می دهند.»(13)

(1) خطبه هاى مقام معظم رهبری، نماز عيد سعيد فطر سال 1386 (۱۳۸۶/۰۷/۲۱)
http://www.leader.ir/langs/fa/index.php?p=bayanat&id=3110
2- صحیفه امام،ج 14 ،ص 115 و 116
3-صحیفه امام،ج 14،ص 246
4- صحیفه امام،جلد 17 ،ص242 و 243
5-صحیفه امام،جلد 21 ،ص433 ـ  وصیت نامه سیاسی- الهی حضرت امام
6-     صحیفه امام،ج 99،ص75
7-صحیفه امام،ج 13،ص534
8-صحیفه امام،ج11،ص222
9-صحیفه امام،ج10،ص53
10-صحیفه امام،ج 16،ص83 و 84
11-صحیفه امام،ج 8،ص79
12-صحیفه امام،ج 19،ص216
13-صحیفه امام،ج11،ص222

سعید کریمی