سرویس سیاست مشرق - درباره آمار زندانیان سیاسی در رژیم پهلوی اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. سازمان عفو بین الملل تعداد زندانیان سیاسی رژیم پهلوی را در مقطعی ۲۰۰ هزار نفر معرفی می‌کند، اما سفارت آمریکا در تهران با کاهش این تعداد، توجیهاتی برای سرکوب‌های وحشیانه پهلوی می‌تراشد.

در اسناد لانه جاسوسی آمریکا در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۵۶ در این باره می‌خوانیم: «روش رژیم نسبت به این مخالفین که به عقیده آن دارای جهت‌گرایی کمونیستی بوده و یا تحت الهام کمونیستها قرار گرفته اند بسیار خشن است و تابع قوانینی است که نزدیک به قوانینی بود که در ایالات متحده در سالهای دهه ۱۹۵۰ به مورد اجرا گذارده می شد...شاید در ایران حدود سه هزار و پانصد «زندانی سیاسی» وجود داشته باشد، هر چند سازمان عفو بین المللی و گروه‌های مشابه مدعی هستند که ۲۰۰ هزار زندانی سیاسی در ایران وجود دارد.»[۱]

شاه در یکی از مصاحبه‌هایش در آمریکا در سال ۵۴ در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره تعداد زندانیان سیاسی در ایران وجود هرگونه زندانی سیاسی را انکار می‌کند و همه افرادی که به ظاهر جرم سیاسی را دارند، تروریست می‌نامد. او می‌گوید: «این اتهامات فقط در مطبوعات امریکا درج نمی‌شود، بلکه در بسیاری جاهای دیگر نیز به چشم می‌خورد. مسلماً برای من پاسخ دادن به این اتهام آسان است و می‌توانم بگویم که این اتهامات صرفاً تبلیغات کمونیستی است که به گوش برخی از مردم رسیده و یا چاپ شده است. اولاً حتی سه هزار زندانی سیاسی هم در ایران وجود ندارد و در واقع این عده را هم نمی‌توان زندانی سیاسی به شمار آورد، زیرا همه آنها تروریست هستند [!]. آنها علناً می‌گویند که مارکسیست هستند.»[۲]

اما پس از انقلاب و فرار شاه از ایران، او در کتاب پاسخ به تاریخ به تعداد دقیق زندانیان سیاسی اشاره می‌کند که البته صحت و سقم آن مشخص نیست و با آمار سازمان عفو بین‌الملل تناقض دارد. شاه می‌نویسد: تعداد زندانیان سیاسی هیچ‌وقت از رقم ۳۱۶۴ نفری که قبلاً نوشتم زیادتر نشد. در نوامبر ۱۹۷۸[آبان ۵۷] فقط سیصدنفر در زندان بودند که همگی سابقة جنایی داشتند. (ص۳۴۷).