امروزه سیستم های رایانه ای نقش بسیار حیاتی در تمام ابعاد زندگی بشر ایفا می کنند و همینطور جرائم رایانه ای نیز، روز به روز در حال گسترش هستند ، این فضا قابلیت انجام بیشترین جرائم را دارد و همین مسئله موجب توجه مراجع قضایی به اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از این جرائم شده است .
امروزه خبر های گوناگونی از کلاهبرداری در بستر مجازی ( اینترنت ) به گوش می رسد که اکثرا به صورت کاملا حرفه ای و خلاقانه افراد را مورد هدف قرار میدهند همچنین ممکن است سارقان تنها به اموال شما بسنده نکنند و با نقض حریم خصوصی ،فیلم و عکس های شخصی شما را به دست آورده و با تهدید در ازای منتشر نکردن آنها، از شما اخاذی کنند.
تعریف کلاهبرداری اینترنتی
بر اساس ( ماده 13 قانون جرایم رایانه ای ) :
هرکس به طور غیرمجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
پس در واقع ارتکاب رفتارهایی از قبیل وارد کردن ، ایجاد کردن ، محو ، متوقف کردن ، مختل کردن بصورت غیر مجاز ، منجر به تحقق جرایم رایانه ای می شود .
همانطور که می دانیم در کلیه جرایم، عناصر تشکیل دهنده جرم باید در کنار هم قرار بگیرند تا جرم مزبور تحقق یابد.وجود یک مشاوره حقوقی کیفری در این زمینه می تواند به شما یاری رساند
تفاوت کلاهبرداری اینترنتی و کلاهبرداری سنتی
تفاوت کلاهبرداری اینترنتی و و کلاهبرداری سنتی در محیط و وسایل ارتکاب جرم می باشد.
به عبارتی در کلاهبرداری سنتی فرد با توسل به وسایل متقلبانه سعی در فریب مال باخته و بردن مال وی دارد به طوریکه مال باخته از متقلبانه بودن وسایل آگاهی ندارد و مال را با اختیار خود در ید کلاهبردار قرار می دهد .
اما در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار، از طریق تغییر ، محو کردن ، وارد کردن یا مختل کردن سامانه، مال یا وجهی را تصاحب می کند. بدین صورت که در کلاهبرداری رایانه ای هیچ ارتباط مستقیمی میان فرد کلاهبردار و بزه دیده وجود ندارد و کلاهبردار این جرم را از طریق رایانه انجام می دهد.
عناصر جرم کلاهبرداری اینترنتی
- عنصر قانونی
بر اساس (ماده 13 قانون جرایم رایانه ای) :
هر شخصی به طور غیر مجاز از شبکه ها و سامانه های اینترنتی یا مخابراتی با ارتکاب عمل هایی مانند وارد کردن، تغییر، محو کردن، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه مشخص یا مال یا امتیازی را برای خود یا شخص دیگری تحصیل کند مرتکب جرم شده که علاوه بر رد مال به صاحبش به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی بیست میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم می گردد.
- عنصر مادی
قانونگذار برخی افعال را در قانون شناسایی کرده و مطابق آن، افرادی که مرتکب این اعمال مادی شده اند را در صورت واجد الشرایط بودن، مجرم و کلاهبردار محسوب می نماید.
- عنصر معنوی
درباره ی عنصر معنوی این جرم، می توان به علم به غیر مجاز بودن عمل ارتکابی و عمد در رفتار فیزیکی و قصد تحصیل نتیجه نیز اشاره کرد ،
بدین صورت که کلاهبردار با علم و آگاهی به این که این عمل مجرمانه است و با قصد فریب طرف دیگر، مرتکب جرم شود.
مجازات کلاهبرداری اینترنتی
ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه ای مصوب ۱۳۸۸
هر کس به نحو غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه مال یا وجه یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری کسب کند؛ علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد .
مطابق ماده فوق مجازات کلاهبرداری اینترنتی :
- رد مال به صاحب آن
- حبس از یک تا پنج سال
- جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات می باشد .
مصادیق جرم کلاهبرداری اینترنتی
علاوه بر (ماده 13 قانون جرائم رایانه ای مصوب 1388) که پیش تر در این مقاله بدان اشاره کرده ایم در (ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382) هم به جرم کلاهبرداری رایانه ای اشاره شده است که به شرح ذیل می باشد:
- (ماده 741 قانون تعزیرات مصوب 1388) :
"هر کس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو ، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد ."
- (ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 )
"هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها ، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود ، محو ، توقف داده پیام ، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد، مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل ماخوذه محکوم می شود."
شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
در گام نخست شاکی و یا بزه دیده می بایست به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و شکایت خود را مطرح نمایند. یکی از نکات حائز اهمیتی که در طرح شکایت باید بدان توجه داشت این است که، شاکی در سامانه ثنا ثبت نام نموده باشد.
نکته دیگری که باید بدان توجه شود این است که شاکی کلیه اسناد و مدارکی که در خصوص وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی در اختیار دارد را می بایست به شکایت خود ضمیمه نماید تا مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد .
پس از طرح شکایت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی موضوع به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده می شود .اگر در اثر جرائم اینترنتی به شما خسارت مالی وارد گردد می توانید به وکیل حقوقی مراجعه نماید
مرجع رسیدگی جرایم کلاهبرداری اینترنتی
مرجع رسیدگی به جرایم کلاهبرداری رایانه ای، دادسرای جرایم رایانه ای که یک دادسرای تخصصی در حوزه جرایم اینترنتی و رایانه ای است، می باشد .پس از اینکه شکایت از جرم کلاهبرداری رایانه ای به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده شد و پس از انجام تحقیقات مقدماتی توسط مقامات دادسرا در صورت نیاز به انجام تحقیقات تخصصی تر، موضوع به پلیس فتا ارجاع داده می شود.و در نهایت پرونده به دادگاه کیفری ارجاع داده می شود.
نکته: بر اساس (رای وحدت رویه شماره ۷۲۹ مورخ ۱/۱۲/۱۳۹۱) :
هرگاه تهیه مقدمات و نتیجه حاصل از آن، در حوزه های قضایی مختلف صورت گرفته باشد، دادگاهی که بانک افتتاح کننده حساب زیان دیده از بزه که پول به طور متقلبانه از آن برداشت شده در حوزه آن قرار دارد، صالح به رسیدگی می باشد.
** این محتوا صرفا جنبه تبلیغاتی دارد و توسط سفارش دهنده آن تهیه و تنظیم شده است
