به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، مراسم گرامیداشت سالگرد آغاز هفته دفاع مقدس روز جمعه ۳۱ شهریور ۱۴۰۲، در جوار حرم مطهر امام خمینی (ره) برگزار شد و مطابق هر سال انبوهی از پهپادها، سامانه‌های پدافندی و انواع موشک‌های نیروی مسلح بویژه دستاوردهای جدیدی از نیروی هوافضای سپاه پاسداران از مقابل جایگاه عبور کردند. در یکی از مهمترین بخشهای این رژه بزرگ، سامانه‌های پدافندی سوم خرداد، اطلس، رعد، تور ام یک، انواع سامانه های راداری و همچنین ۱۸ موشک بالستیک از نوع عماد، سجیل، خرمشهر و قیام به نمایش در آمدند.

یکی از دستاوردهای مهم و قابل توجهی که در این مراسم، در معرض دید عموم قرار گرفت نسل جدید سامانه های پدافندی ایرانی بود که بر اساس آن، مدل جدید سامانه پدافندی برد بلند "سوم خرداد" با در اختیار داشتن ۶ لانچر معرفی شد.

بیشتر بخوانید:

تذکر مهم موشکی سپاه به آمریکا با حمله به رادار «AN/TPY-۲» / چشم و گوش پدافندی ایالات متحده در تیررس نسل جدید خانواده فاتح +عکس

موشک‌های بالستیک «شهاب ۳ و قدر» به خاطره‌ها می‌پیوندند/ اتفاقات مهمی که با ورود «حاج قاسم» به صنعت موشکی ایران رخ داد +عکس

آخرین گام‌های «غزه» برای ورود ایران به باشگاه دارندگان پهپادهای HALE/ تاثیرات مهم دستیابی سپاه به پرنده مجهز به موتور توربوپراپ +عکس

سوم خرداد از رونمایی رهبر انقلاب تا شکار گلوبال هاوک

موشک های سطح به هوا، بخش مهمی از سیستم دفاع هوایی هر کشوری را تشکیل داده و با توجه به نیاز نیروهای رزمی، طی سالهای اخیر مدل های مختلفی بر اساس نوع سیستم هدایت و برد آنها، توسط کشورها و صنایع نظامی مهم دنیا ساخته شده است؛ از سامانه های دوش پرتاب کوتاه برد با هدایت فروسرخ تا موشک های هدایت راداری برد بلند، همگی لایه های مختلفی از چتر پدافند هوایی کشور را تشکیل می دهند اما طبق یک قاعده قدیمی اما جاری، هرچه دوربردتر و بالاتر، مهم تر و استراتژیک تر.

یکی از برجسته ترین و درخشان ترین بخش های صنعت دفاعی کشورمان که در سالهای اخیر، دستاوردهای فراوانی را به نمایش گذاشته، بخش پدافندی بخصوص پدافند موشکی جمهوری اسلامی ایران است که به دلیل تلاش های صورت گرفته، کشورمان را از خرید سامانه های خارجی، تا حد بسیار زیادی بی نیاز کرده است. یکی از این حوزه های مهم، طراحی و ساخت نسل جدید سامانه های پدافندی کاملا متحرک است. سامانه‌ پدافندی سوم خرداد از جمله اولین و مهمترین محصولات کاملا بومی در حوزه دفاع موشکی است که نخستین بار، در بازدید فرمانده معظم کل قوا از نمایشگاه دستاوردهای هوافضا در ۲۱ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۳، به صورت رسمی و علنی رونمایی شد.

بازدید رهبر انقلاب از نسل اول سامانه سوم خرداد

در توضیحی که پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری (Leader.ir) درباره سامانه سوم خرداد به نمایش درآمده در این نمایشگاه درج کرده است، آمده بود: «امروز با حضور حضرت آیت الله خامنه ای از سامانه پدافندی سوم خرداد که بدست متخصصان داخلی طراحی و ساخته شده است، رونمایی شد. این سامانه پدافندی که طراحی و ساخت آن یک سال و نیم طول کشیده، دارای برد ۵۰ کیلومتر است و همزمان چهار هدف را رهگیری و همزمان هشت موشک را شلیک می‌کند.» البته این برد در سالهای بعد، ابتدا به ۱۰۰ کیلومتر و سپس بیشتر رسید که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

عاقبت یکی از گرانترین پهپادهای جهان پس از شلیک یک موشک از سوم خرداد

شهرت این سامانه از زمانی جهانی شد که در خرداد سال ۱۳۹۸، سوم خرداد موفق شد پهپاد گرانقیمت و مشهور گلوبال هاوک ارتش آمریکا را در سواحل جنوبی ایران، شناسایی و فقط با یک شلیک موفق، منهدم کند. از آن زمان، نگاه ها به این محصول ایرانی، بسیار بیشتر و توانمندی آن، بیش از گذشته اثبات شد.

کدام موشکها از سامانه سوم خرداد شلیک می شوند؟

سامانه پدافند موشکی سوم خرداد از چند بخش تشکیل شده است که همه آن ها روی یک خودرو قرار گرفته است. یک گردان از این سامانه شامل ۴ فروند TELAR(پرتابگر با رادار)، ۸ فروند TEL(پرتابگر بدون رادار)، یک رادار آرایه فازی، یک مرکز فرماندهی کنترل و انتقال‌دهنده‌ها را شامل می‌شود. با نگاه به یکی از ساختارهای اعلام شده برای سامانه موشکی سوم خرداد، شاهد هستیم که هر فروند TELAR از دو TEL تشکیل شده است، یعنی هر فروند TELAR قادر است تا هنگام نیاز به صورت مستقل عملیات انجام دهد.

یکی از ساختارهای اعلام شده برای گردان سامانه سوم خرداد

در نمونه های اولیه، اعلام می شد که این سامانه توان رهگیری ۴ هدف را داشته و موشکهای آن شامل "طائر" و صیاد - ۲ است. ضمن آنکه مقاومت در برابر جنگال دشمن، ۳۶ موشک آماده به کار در یک گردان سوم خرداد، استفاده از موشک‌هایی با قابلیت شلیک کن و فراموش کن (FIRE & FOREGET) و با توان انجام همه امور رصد، رهگیری و دستور به انهدام، از جمله مزیت های این سامانه محسوب می شد. مهم‌ترین مزیت سامانه سوم خرداد را باید تجمیع همه امور رصد، رهگیری و دستور انهدام در یک سامانه دانست، در واقع، این سامانه می‌تواند به عنوان یک سامانه پدافندی همه فعالیت‌ها را به طور خوداتکا انجام دهد.

در بخش موشک های پدافندی زمین به هوای برد متوسط و برد بلند، صنایع دفاعی کشور دو موشک اصلی و چندین سامانه را عملیاتی کرده اند. سامانه هایی مثل طبس و سوم خرداد مجهز به موشک های سری طائر و در سوی دیگر هم سامانه های تلاش، ۱۵ خرداد و باور ۳۷۳ با موشک های سری صیاد مجهز شده اند.

در بخش مربوط به پدافند هوایی در نمایشگاه دائمی و بزرگ نیروی هوافضای سپاه، موشک‌های پدافندی خانواده طائر به نمایش گذاشته شده است که شامل طائر-۲B، طائر-۲C و سوم خرداد فرمانی است و نشان می دهد از ابتدای طراحی و ساخت این موشکها، تلاش برای ارتقاء و بهینه سازی آنها در دستور کار بوده و مدلهای مختلفی از این موشک، آماده عملیات شده و خواهند شد. البته در مواردی شاهد این بودیم که موشک های خانواده صیاد روی سامانه ای مثل سری طبس و یا سوم خرداد نیز نصب و پرتاب شده که این نشان از سطح بالای انعطاف پذیری این موشک های ایرانی دارد.

به طور کلی باید گفت سامانه سوم خرداد از چند نوع موشک بهره می‌برد که عبارتند از؛ طائر-۱، طائر-۲، طائر-۲ بی، طائر-۲ سی، صیاد - ۲ سی و موشک سوم خرداد. برد این موشک ها محدوده ۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر و ارتفاع درگیری نیز در حدود ۲۷ کیلومتر را شامل می‌شود. البته نوع دیگری از موشک‌ها نیز در نمونه دریاپایه سامانه سوم خرداد مشاهده شد که مجهز به جست‌وجوگر اپتیکی است.

اولین شلیک موشک در سامانه سوم خرداد(موشک میانی ابتدا شلیک می‌شود)

لانچر جدید سوم خرداد چه ویژگی هایی دارد؟

همانطور که در بالا نیز اشاره شد یکی از دستاوردهای مهم و قابل توجهی که در مراسم رژه روزهای گذشته، در معرض دید عموم قرار گرفت نسل جدید سامانه های پدافندی ایرانی بود که بر اساس آن، مدل جدید سامانه پدافندی برد بلند "سوم خرداد" با در اختیار داشتن لانچرهای بیشتر معرفی شد. این لانچر، محصول جدیدی از "تِل" (پرتابگر بدون رادار) سامانه سوم‌ خرداد بود که از ۶ کنیستر پرتاب موشک بهره می برد.

لانچر جدید سوم خرداد در رژه ۳۱ شهریور که محل فلش، دو کنیستر کوچکتر را نشان می دهد

بررسی ظاهری این سامانه جدید نشان می دهد چهار کنیستر، دارای طول بیشتری بوده و دو عدد، کوتاه تر هستند که با توجه به تجارب و نمونه های گذشته، می توان اینگونه حدس زد که احتمالا کنیسترهای بلندتر متعلق به موشک‌های دوربرد طائر-۳ با برد ۲۰۰ کیلومتر بوده و کنیسترهای میانی باتوجه به طول کمتر آن‌ ها، متعلق به موشک‌های طائر-۲ با برد ۱۰۵ کیلومتر باشند. طبیعتا در اختیار داشتن شش موشک روی هر لانچر، موثرتر و کارآمدتر از نمونه های اولیه برخی سامانه های پدافندی تولید داخل است که از ترکیب دو یا چهار موشک بهره می بردند.

بررسی نبردهای سالهای اخیر در منطقه و جهان نشان می دهد حجم تهدیدات هوایی در برابر سامانه های پدافندی و به ویژه در بخش تهدیدات پرتابه ها، به شدت افزایش داشته که این به معنی ضرورت وجود مهمات قابل شلیک بیشتر در سامانه های پدافند هوایی بوده و این محصول جدید، پاسخ به یکی از همین نیازهای مهم با شناسایی دقیق تهدیدات و محصولات بومی است.

نمونه به نمایش درآمده از لانچر جدید سوم خرداد در مقابل وزیر دفاع روسیه

با این اقدام و طراحی جدید و این حجم از آتش، تهدیدات پهپادی یا موشکی دشمن با قابلیت دور ایستایی، به شدت کاهش یافته و ضریب حفاظت از هر منطقه خاص، افزایش می یابد که به همین خاطر، این تدبیر جدید نیروی هوافضای سپاه اقدام موثری برای گسترش و حجم آتش پدافندی محسوب می شود. نکته دیگر اینکه این سامانه پدافندی، در روزهای قبل طی بازدید سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه از نمایشگاه هوافضای سپاه نیز دیده شد که نشان می داد متخصصان صنعت دفاعی کشورمان، به چنان اطمینان و بلوغی در ساخت این سامانه بومی رسیده اند که با افتخار، آنرا در معرض دید مسئولان ارشد یکی از کشورهای صاحب سبک و معروف در حوزه ساخت محصولات پدافندی قرار می دهند.

ضمن آنکه با توجه به تجارب گذشته نیروی هوافضای سپاه در ساخت سامانه ۹ دی که شامل ۸ لانچر پرتاب موشکهای پدافندی بردکوتاه است، با یک بررسی مختصر می توان حدس زد روی این کشنده و لانچر فوق، می توان بین ۱۶ تا ۲۴ موشک ۹ دی نیز در صورت نیاز نصب کرد که تنوع و قدرت آتش قابل توجهی را در اختیار سامانه ها و یگانهای کشورمان قرار می دهد. ضمن آنکه با توجه به تست موفق سامانه سوم خرداد روی برخی شناورهای نیروی دریایی سپاه، می توان اعلام کرد به زودی این سامانه موثر و دقیق به صورت ماژولار روی شناورهای مختلف نیروهای مسلح نصب شده و به زودی شاهد انقلاب پدافندی واقعی در توان نیروی دریایی نیروهای مسلح کشورمان باشیم؛ امری که در کنار دستیابی جمهوری اسلامی ایران به فناوری های مربوط به پرتابگر عمودی، دور از دسترس نخواهد بود؛ انشاء الله.