به گزارش مشرق، از مقتدی صدر و جریان وابسته به وی به عنوان یکی از جریان‌های با نفوذ سیاسی عراق در دو دهه اخیر نام برده می‌شود. پیشینه خانوادگی صدر و شخصیت وی موجب شده است در سال‌های پس از سقوط صدام یکی از جریان‌های کلیدی عراق به شمار رود.

مقتدی صدر با وجود اشتراکات بسیاری که با سایر گروه‌ها و احزاب شیعی در عراق دارد همچون مخالفت با اشغالگری نظامیان آمریکا و دفاع از قضیه فلسطین اما در زمینه سیاست داخلی عراق و رابطه با همسایگان به ویژه ایران و عربستان با برخی از شیعیان و جریان مقاومت دارای اختلاف نظر بوده است.

آغاز اختلافات بر سر انحلال پارلمان و گروه‌های مقاومت

سال ۱۴۰۱ و پس از انتخابات پارلمانی عراق، با وجود اختلافات تاکتیکی و حتی راهبردی صدر با دیگر گروه‌های عراقی، جریان سائرون متشکل از جریان صدر و حزب کمونیست عراق با وجود برتری نسبی در انتخابات پارلمانی، در زمینه تشکیل دولت و انتخاب رئیس جمهور همسو ناکام ماندند و این موضوع باعث شد صدر برای چندمین مرتبه در حیات سیاسی خود به خداحافظی از فرآیند سیاسی حاکم بر عراق روی آورد؛ موضوعی که بلافاصله به استعفای دسته جمعی نمایندگان متحد وی در مجلس عراق منجر شد.

خبرگزاری عراق در این باره نوشت: مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق در جریان دیدار با اعضای فراکسیون صدر در نجف اشرف خاطرنشان کرد: «با سلام و درود به شما و قبل از وداع با یکدیگر و پیش از تشکر به خاطر مواضع و وحدت و یکپارچگی شما، می‌خواهم شما را از موضوعی مطلع سازم؛ من تصمیمی مبنی بر خروج از فرآیند سیاسی گرفته‌ام تا با مفسدین نه در دنیا و نه در آخرت تحت هیچ شرایطی شراکت نداشته باشم. وی افزود: من می‌خواهم به شما بگویم که با وجود مفسدین،‌ در انتخابات آتی شرکت نخواهم کرد. این یک پیمان میان من و خداوند و میان من و شما و مردمم است.»

نمایندگان فراکسیون صدر عراق در پارلمان این کشور به درخواست رهبر این به صورت جمعی استعفا دادند. محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق بلافاصله موافقت خود را با این درخواست نمایندگان جریان صدر عراق اعلام کرد.

پس از کناره گیری جریان صدر، رهبر این جریان خواستار اعتراضات گسترده مردمی شد و پیروان خود را به تحصن در پارلمان و اشغال ساختمان مجلس تشویق کرد و دست آخر خواستار برگزاری انتخاباتی دیگر شد. هواداران جریان صدر با انجام اعتراضاتی خواستار موافقت دادگاه عالی فدرال عراق با درخواست انحلال پارلمان شده بودند. در پی این حادثه، پایتخت عراق به صحنه ناآرامی‌ها تبدیل شد که طی آن ۳۰ نفر کشته و بیش از ۷۰۰ نفر دیگر زخمی شدند. در واکنش به این تحولات، مخالفان او، یعنی جریان چارچوب هماهنگی شیعیان، وفاداران خود را به منطقه سبز بغداد فرستاد که از لحاظ تعداد به مراتب بیش از جریان صدر بودند.

دلایل کناره گیری صدر از جریان سیاسی عراق

مقتدی صدر همیشه تلاش کرده در عرصه سیاسی عراق یک بازیگر اصلی و تأثیرگذار باشد؛ او در کابینه و در حکومت‌هایی که تشکیل شده، تلاش کرده در داخل و خارج به عنوان یک اپوزیسیون، جریان سازی کند. به همین دلیل، او در تمام حکومت‌ها و دولت‌هایی که تشکیل شده، وتأثیر بسزایی داشته و صاحب قدرت بوده است. همزمان طرفداران صدر یا شخص او تلاش کرده اند که پرچمدار اصلاح و حامی اجتماعات ضد حکومت باشند.

سال گذشته عراق شاهد رویارویی دو جبهه یکی جبهه سید مقتدی صدر و جبهه دیگر چارچوب هماهنگی بود که احزاب دیگر شیعه در کنار آنها قرار گرفتند. زمانی که سید مقتدی صدر ۷۳ کرسی از ۳۲۹ کرسی پارلمان را به دست آورد به فکر اتحاد با کردها در قالب حزب دموکرات و احزاب سنی که الحلبوسی به عنوان رئیس پارلمان در رأس آن ها قرار داشت، بیفتد. خمیس الخنجر هم به آن پیوست تا این سه ضلع بتوانند دولت تشکیل بدهند. آنها در یک برهه‌ای محمد حلبوسی را به ریاست پارلمان برگزیدند اما پس از آن نتوانستند دیگر آن تعداد لازم را برای انتخاب رئیس جمهور به دست آورند.

چارچوب هماهنگی شیعه از سوی دیگر تلاش کرد تا بتواند با صدر به یک نقشه راه واحدی برسد و دولت را مانند گذشته و به صورت متحد با یک جبهه واحد شیعی تشکیل دهند. این چارچوب همچنین با کردها و اهل سنت رایزنی کرد تا بتواند دولت تشکیل دهند اما سید مقتدی صدر اصرار بر این داشت که با نوری مالکی دولت تشکیل نمی‌دهد؛ موضوعی که منجر به آن شد که ۷۳ نماینده صدری از پارلمان به دستور وی استعفا بدهند و نمایندگان دیگری جایگزین آنان شوند.

سرانجام چارچوب هماهنگی شیاع السودانی را به عنوان نخست وزیر معرفی کرد. وی از حامیان حشد شعبی است و رابطه حسنه ای با رهبران بسیج مردمی دارد، اما صدر در خطی مشی‌های سیاسی خود، نخست وزیری را به صلاح کشور می دانست که مستقل از نیروهای مسلح باشد.

احتمال بازگشت جریان صدر به روند سیاسی این کشور

باوجود کناره گیری سال گذشته صدر از روند سیاسی عراق باز هم گمانه زنی‌هایی مبنی بر بازگشت وی به عرصه سیاسی عراق وجود دارد. سید مقتدی صدر دنبال آن است که بتواند بازیگر اصلی در عرصه سیاسی عراق باشد. یعنی پیشوا و زعیم سیاسی جبهه شیعه در عراق باشد تا بتواند ضمن مدیریت این جبهه، زعامت این حوزه را در اختیار داشته باشد.

«سعد المطلبی» سیاستمدار مستقل عراقی در خصوص بازگشت مجدد مقتدی صدر به ساحت سیاسی عراق گفت: «من معتقدم که این بازگشت یا از طریق بازگشت جنبش صدر به رهبری مقتدی صدر و یا از طریق جدایی یک فراکسیون سیاسی از آن خواهد بود که نام جریان صدر را یدک می‌کشد، اما در در عین حال به صدر مرتبط نخواهد بود. اینکه صدری‌ها به عرصه سیاسی عراق بر می‌گردند یا نه بستگی به دیدگاه مقتدی صدر دارد که بنا به اظهارات او، وی از بازگشت امتناع می ورزد، اما ممکن است اتفاقات آتی باعث شود تا او در این تصمیم بازنگری کند. این احتمالی است که مراکز مختلف نیز در حال بررسی آن هستند.» به هر حال، مقتدی صدر به عنوان یکی از رهبران جریان شیعی عراق در سال های اخیر رفتارهای متناقضی را از خود نشان داده و این رفتارها در برهه‌هایی موجب انسداد سیاسی در این کشور و بلا تکلیفی مردم شده است.