سرویس فرهنگ و هنر مشرق - فیلم «معصوم» مشمول همان تناقض‌های گفتمانی می‌شود که در گزارش‌ پیشین مشرق (اینجا) با موضوع ترس‌های مذهبی، با محوریت فیلم «نخستین طالع نحس» در سینما مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. به نوعی می‌توان اذعان داشت که در گزارش مذکور، انتقادات امروزی به نگره گفتمانی کلیسای یسوعی در قالب فیلم مورد بررسی قرار گرفت.

در آن گزارش به این نکته اشاره شد که هالیوود در دهه شصت و هفتاد میلادی با آثاری نظیر «طالع نحس»، «جن گیر» و «بچه رزماری» مبلغ گفتمانی کلیسای یسوعی بود، اما در یک دهه اخیر با در نظر گرفتن برخی تولیدات این رویکرد گفتمانی بشدت مورد انتقاد است.

فیلم «معصوم» که از حیث روایت در این دایره تازه گفتمانی می‌گنجد فیلم ترسناکی درباره یک راهبه جوان آمریکایی است که وارد صومعه‌ای مذهبی در اروپا می‌شود و بدون داشتن رابطه جنسی باردار می‌شود. به نوعی روایت فیلم همان الگوی متولد شدن منجی یا شیطان است.

یکی ازنکات مورد بررسی قرار گرفته گزارش پیشین این است که در ژانر ترسناک چقدر محتوای مذهبی آشکارا برگرفته از کهن الگوها و شخصیت‌های نمادین است. فیلم‌هایی نظیر معصوم از حیث تئولوژیکی (دانش عقاید و اصول دین) مورد توجه قرار می‌گیرند، چون بر اساس این رویکردهای تئولوژیکی مسیر گفتمانی علاقه‌مندان سینما را وارد ریل‌های تغییر کرده‌اند.

فیلمنامه «معصوم» را آندرو لوبل به نگارش درآورده و کارگردانی آن را مایکل موهانبر عهده دارد. فیلم با ورود سسیلیا جونز (سیدنی سوینی) به ایتالیا آغاز می‌شود. او به دعوت پدر سال تدسکی (آلوارو مورته) پس از بسته شدن کلیسای در دیترویت به یک صومعه دورافتاده آمده است.

در مراسمی با حضور کاردینال فرانکو مروالا (جیورجیو کولانجلی)، سسیلیا در همان شب قسم راهبه شدن خود را یاد می کند. زبان ایتالیایی او کمی ضعیف است و به سرعت با خواهر گوئندالینا (بندتا پورکارولی) که هم انگلیسی و هم ایتالیایی صحبت می‌کند، دوست می‌شود.

روزی سسیلیا به طور ناگهانی بدون دلیل او دچار حالت تهوع می شود و دکتر گالو (جیامپیرو جودیکا) او را معاینه می‌کند و متوجه می‌شود که سیسیلیا باردار است با وجود اینکه هیچگاه رابطه‌ای نداشته است. پس از این اتفاق رویدادهای دیوانه وار فیلم آغاز می‌شود.

«معصوم» با توجه به جریان فیلم‌هایی که در هالیوود با محتواهای مشابه ساخته شده، دیگر فیلم ژانر در قالب تریلر یا ترسناک نیست و انتظارات مخاطبان در حوزه ترسناک را برآورده نمی‌کند. این فیلم نوعی ترس مذهبی – روانشناختی را به عنوان جوهره گفتمانی روایتش انتخاب می‌کند و بهره‌برداری از علوم غریبه کلیسایی در آن معقول به نظر نمی‌رسد.

پرسش بنیادین درباره محتوای فیلم این است که کودکی که در رحم سسیلیا رشد می‌کند، نسخه دوباره‌ای از مسیح (ع) است؟

اگرچه کاردینال مروالا، پدر تدسکی، دیکن انزو (جوزپه لو پیکولو) و راهبه‌های در این صومعه به طور ناگهانی مقامی همچون حضرت مریم را برای او در نظر می‌گیرند و مسیری انحرافی در نگرش معتقدین را اتخاذ می‌کنند، اما نیروهای خبیث در صومعه سعی دارند منجی قلابی را به دنیا آورند.

این فیلم با محکوم کردن کلیسا تحت عنوان وظیفه فرقه‌ای، این الگو ذهنی را گسترش می‌دهد که معتقدین به مرحله‌ای از افراطی‌گری خواهند رسید که برای احیای اعتبارشان خارج از اراده الهی عمل خواهند کرد.

چرا قدرت فاسد پدرانه کلیسایی برای بازیابی منجی در کالبدی امروزی تلاش می‌کند؟

قدرت فاسدپدرانه درون کلیسا بر اساس روایت فیلم، می‌خواهد با دستکاری ژنتیکی، تولد مسیح (ع) را در مقام منجی بازیابی ژنتیکی کند و با این هدف از طریق یک نقشه خشونت‌آمیز دست به این کار می‌زند.

این فیلم با محکوم کردن کلیسا تحت عنوان وظیفه فرقه‌ای، این الگو ذهنی را گسترش می‌دهد که معتقدین به مرحله‌ای از افراطی‌گری خواهند رسید که برای احیای اعتبارشان خارج از اراده الهی عمل خواهند کرد.

پس از ورود سسیلیا به صومعه در ملاقاتی به او گفته می‌شود که در این کلیسا استخوان‌های مقدس سنت استفانوس نگهداری می‌شود. استفانوس به عنوان اولین شهید ایمان مسیحی، در محکمه سنهدرین (دیوان بالا دستی یهودیان) به جرم اهانت محکوم به مرگ و سنگسار شد. در کنار این استخوان یکی از میخ‌هایی که با آن عیسی را به صلیب کشیده شد، نگهدار می‌شود و تلقی سران صومعه این است که تماس دختران با این اشیاء، موجب رخدادهای باورنکردنی خواهد شد.

کلیسا با قصد بازگرداندن مسیح آیا به دنبال منجی است یا کسب قدرت سیاسی؟

کلیسا تا قرن‌ها رکن مهم تشکیل اروپای متحد و یکپارچه بود و حالا کلیسای یسوعی امروزی که در فیلم می‌بینیم، قصد دارد با بازحیات مسیح از طریق روشی عملی – تخیلی، جایگاه از دست رفته کلیسا را احیا کند؛ همانطور که در فیلم «نخستین طالع نحس» مقامات کلیسایی اذعان دارند که تلاش می‌کنند با احیای دجال یا همان ضد مسیح، کلیسا دوباره قدرت اجتماعی – سیاسی خود را بازیابی کنند.

با این تفاسیر «معصوم» یک فیلم مینیاتوری از چگونگی فساد برای دست یافتن به هدفی غیر مسیحی برای بازاحیای حیات منجی است. این فیلم مسیحیت کلیسایی و ایجاد نظامی ستم‌گرانه را تبیین می‌کند و اهداف کلیسا برای بازیابی حیات منجی را شرورانه تصویر می کند.