به گزارشمشرق، همه‌ساله با پایان فصل گرما و هجوم سرمای شدید در سیبری فصل کوچ پرندگان مهاجر از سیبری به مازندران آغاز می‌شود و مهم‌ترین باندهای نشست این پرندگان مهاجر در مازندران و به‌ویژه ‌شهرستان بابل تالاب‌ها و آب‌بندان‌ها هستند؛ شهرستان بابل با دارا بودن بیش از ۲۰۷ آب‌بند به‌عنوان شهر تالابی ایران در کنسرسیوم رامسر ثبت جهانی شد.

آب‌بندان‌ها با دارا بودن نیزارها و پوشش‌های گیاهی محل خوبی برای نشست و اتراق پرندگان مهمان از سیبری هستند؛ با پایان یافتن ماه شهریور پیش‌قراولان پرنده‌های مهاجر نیز در ایران و مازندران رؤیت می‌شوند و هرساله بالای ۳۰۰ هزار بال پرنده مهاجر به مازندران کوچ می‌کنند که این تعداد شامل ۱۰۰ گونه پرنده زمستان‌گذران است؛ بیشتر این پرندگان زمستان‌گذران هستند که از زمانی که سرمای شدید در سبیری آغاز می‌شود این پرندگان نیز کوچ خود را به‌سمت ایران آغاز می‌کنند.

پرندگان مهاجر به‌خاطر علاقه‌مندی به آب بیشتر لای نیزارهای تالاب‌ها لانه و تخم‌گذاری می‌کنند و بچه‌های خود را تا پایان سرما در این نیزارها بزرگ می‌کنند و به پرواز درمی‌آورند، اما در سال‌های اخیر به‌ویژه در سال جاری به‌خاطر حضور رقیب، که همان ماهیان پرورشی هستند، علاقه‌مندی پرندگان مهاجر به این تالاب‌ها و آب‌بندان‌ها کم شده است؛ تبدیل شدن آب‌بندان‌ها به محلی برای پرورش ماهی باعث شده ‌است پرندگان مسیر کوچ خود را عوض کنند و راه دیگری را برای زمستان‌گذرانی در نظر بگیرند.

هرچند در طول سال شاهد مهاجرت پرندگان از مناطق شمالی به‌سمت ایران هستیم اما اوج این مهاجرت در زمستان است؛ تعداد آببندان‌های مؤثر در مهاجرت پرندگان خارجی ۸۰۰ آببند در سطح مازندران است که ۱۷هزار هکتار از وسعت مازندران را به خود اختصاص داده‌ و بیشترین آن مختص به شهرستان بابل است؛ ‌از این تعداد فقط ۵۰ آب‌بند در شرایط تالابی و مستعد حضور پرندگان مهاجرند و مابقی به محلی برای پرورش ماهیان تبدیل شده‌اند که این پرورشگاه ماهیان نگرانی را در مهاجران مهمان سیبری به وجود آورده‌ و باعث شده است در سال جاری شاهد مهاجرت قهرگونه این پرندگان به مکانی دیگر باشیم‌.

چرا پرندگان مهاجر دیگر به مازندران نمی‌آیند؟

احمد کثیری‌بالاکناری یکی از میراب‌های شهر بابل اظهار داشت: میان تالاب‌های مازندران تالاب بزرگ مرزن‌آباد که کنار شهر بابل واقع شده از زیبایی خاصی برخوردار است؛ این آب‌بند دارای وسعتی حدود ۴۵۰ هکتار است که هم‌نام روستای بزرگ مرزن‌آباد است ‌که برخی این تالاب را با مرزن‌آباد چالوس اشتباه می‌گیرند.

وی افزود: علت علاقه‌مندی پرندگان مهاجر یا شکاری به این تالاب گوناگونی گیاهان تالابی است که در این تالاب انواع نیلوفر آبی و جلبک‌ها و نی‌های آبی و لاله آبی و انواع سبزه‌ها در این تالاب با گستردگی فراوان رشد می‌کنند و محل امنی برای این پرندگان مهاجرند.

این دوستدار محیط زیست بیان کرد: تبدیل شدن این آببند و دیگر آبندان‌های شهر بابل به محل پرورش ماهی باعث شده‌ است اکوسیستم این آببندان‌ها دچار تغییر و تحول فراوان شود؛ این آب‌بندان‌ها با هزینه‌ای نه‌چندان زیاد به افراد بومی و یا غیربومی در قالب مزایده اجاره داده می‌شود و ماهیان کپور و سفید و غیره در آن پرورش داده می‌شود که معمولاً با آب‌های سطحی و یا آب رودخانه بابل‌رود پُر می‌شود.

محمد احمدی یکی دیگر از دوستداران محیط زیست نیز گفت: من مجوز اسلحه برای شکار دارم ولی هیچ‌وقت پرندگان مهاجر را که به این شهر و استان پناه آورده‌اند، شکار نمی‌کنم چون این شکار را مهمان‌کشی می‌دانم؛ زمانی این آب‌بندان‌ها محلی برای تماشای زیبایی‌های بکر و طبیعی خدادادی چون پرندگان مهاجر و حیات وحش بودند اما از زمانی که در انحصار شورای روستاها قرار گرفت و منافع و سود مالی به میان آمد این حیات بکر دچار تغییر و دگرگونی شد و این تغییر و دگرگونی توسط پرندگان خارجی هم حس شد.

این دوستدار پرندگان تأکید کرد: از همه مسئولان و همه دوستداران محیط زیست درخواست می‌کنم ما که در مهمان‌نوازی شهره خاص و عام هستیم برای این مهمانان خدادادی هم میزبانان خوبی باشیم.

تعداد پرندگان مهاجر یا شکاری به بابل کم شد

حسین حیدرپور رئیس محیط زیست بابل نیز توضیح داد: سال جاری تعداد پرندگان مهاجر یا شکاری به بابل کم شده است؛ گونه‌های پرندگان مهاجر که به تالاب‌های بابل کوچ می‌کردند و زمستان را در این تالاب‌ها می‌گذراندند شامل دم‌جنبانک، قوها، کوکو و اردک دم‌سرحنایی و تنجه، طاووسک و ماهی‌خورک و همچنین اکراس سیاه سارگیه و سینه‌سرخ شانه‌به‌سر و سار و زردپره لیمویی و سنگ‌چشم بزرگ و گونه‌های مختلف دیگر بودند که در بابل زمستان را سپری می‌کردند و اکنون برخی از این پرندگان در سال جاری رؤیت نشدند.

رئیس اداره محیط زیست بابل عنوان کرد: وضعیت پرندگان مهاجر نسبت به سنوات گذشته خوب نیست چون در بابل تعداد آب‌بندان‌هایی که پرنده بگیرد کم شده ‌است و بیش از ۷۰درصد آب‌بندان‌های ما تبدیل به مراکز پرورش ماهی شده است؛ پرندگان رغبتی به نشستن در این آببندان‌ها ندارند؛ جاهایی که مرکز پرورش ماهی است تمامی نیزارها و پوشش‌ها را از بین می‌برند و پرنده جایی برای نشستن و استراحت و لانه درست کردن ندارد و پرنده زیستگاه خود را پیدا نمی‌کند تا بنشیند.

حیدرپور علت این عدم علاقه‌مندی پرندگان مهاجر را این‌گونه بیان کرد: بحث مهم دیگر عدم رغبت پرندگان با کشت دوم برنج است؛ در کشت دوم برنج استفاده از سموم و کودهای شیمیایی بیشتر است و پرندگان این سموم را در آب‌های آببندان‌ها حس می‌کنند و علاقه‌ای به نشستن در این آب‌ها ندارند؛ تغییرات اقلیمی عامل اصلی دیگر است‌؛ سیبری باید آن‌قدر سرد شود تا پرنده نتواند در آنجا زیست کند و اگر سیبری هوای خوبی داشته باشد پرنده رغبتی به مهاجرت ندارد.

وی با ابراز اینکه "همه‌ساله همان پرندگان به مازندران و بابل مهاجرت می‌کنند ولی امسال با تعداد کمتری این مهاجرت صورت گرفته است."، گفت: قوها به بابل مهاجرت کردند ولی انواع اردک‌ها و چنگک‌ها کم شدند؛ در بحث کنترل شکارهای پروانه‌ای در بحث شکار پرندگان صادر نشده ‌است و هر شکاری که صورت می‌گیرد غیرمجاز است.