مشرق؛ رسانه های اجتماعی محبوب ترین بخش های فضای مجازی برای استفاده عموم هستند. از کودکان و نوجوانان گرفته تا مادر بزرگ ها، مدارس، شرکت های دولتی، انجمن های خیریه، برندهای تجاری و ... همه و همه سعی می کنند در رسانه های اجتماعی حضور پیدا کرده و ضمن تولید محتوا برای خود مخاطبان ثابتی دست و پا کنند. دلایل و نیازهای متنوع کاربران روز بروز بر رشد و دامنه گسترش رسانه های اجتماعی می افزاید. کاربران گوناگون در سطوح مختلف سنی، تحصیلی، فرهنگی و با جنسیت، نژاد و زبان های متفاوت بر حسب علائق، اهداف، دلایل و نیازهای خود طیف وسیعی از محتوا را تولید و یا بازنشر می کنند. در نتیجه استفاده و وابستگی به رسانه های اجتماعی رشدی روز افزون داشته و در زندگی فرد جایگاه مشخصی پیدا خواهد کرد، و پس از مدتی جزئی از سبک زندگی فردی و جمعی افراد یک جامعه خواهد شد. در نتیجه شناخت و بررسی ابعاد مختلف رسانه های اجتماعی با توجه به جوان بودن جمعیت کشور ضروری می نماید، در این سری از گزارش ها با رسانه های اجتماعی و تأثیرات آن ها بر سبک زندگی بیشتر آشنا می شویم.
برای مطالعه قسمتهای قبلی این گزارش به این لینکها 1، 2، 3،  مراجعه کنید.


ویکی ها
همانطور که پیشتر اشاره شد ویکی امکان فعالیت افراد مختلف بر روی پروژه ای واحد را فراهم می آورند. این پروژه ها طیف وسیعی از موضوعات همچون موضوعات علمی، تاریخی، مذهبی، سرگرمی، اشخاص، موسیقی و مانند اینها را شامل می شوند. برخی از ویکی ها تنها چند صد کاربر دارند و برخی دیگر با داشتن هزاران و یا صدها هزار مشارکت کننده به عنوان پروژه هایی بین المللی محسوب می شوند. «ویکی پدیا» بزرگترین دانشنامه آزاد روی اینترنت است.

ویکی ها توسط افراد گوناگون و در طول سال ها کامل می شوند، و محصول نهایی نتیجه مشارکت تمام کاربران است. برای مصون ماندن مطالب از انواع انحرافات و خرابکاری ها، ویکی ها معمولا سیستم نظارتی مشخصی اعم از مدیران –در سطوح مختلف-، بازرسان و ناظران را برای خود دارند.
 
از آنجایی که اغلب نویسندگان یک ویکی علاقمند موضوع و مبحث اصلی ویکی هستند معمولا جدال خاصی بین آن ها شکل نگرفته و تنها گاهی اختلاف سلیقه و دیدگاه مشاجراتی را بوجود می آورد، اما در ویکی هایی مانند ویکی پدیا چنین نیست، مشاجرات و جدل هایی که پیرامون تعارضات دینی، عقیدتی و سیاسی اتفاق می افتند در ویکی پدیا امری طبیعی است که اغلب با پیروزی و اعمال نظر مدیران و کاربران ارشد پایان می یابد. ویکی پدیا بزرگترین دانشنامه سکولار جهان است، دانشنامه ای که ششمین مرجع روزانه ساکنین دنیای مجازی برای کسب اطلاعات پیرامون موضوعات مختلف است.
 

مدیران و نویسندگان ارشد ویکی پدیا اکثرا نگاه سکولار داشته و این نگاه را بر تمام مقاله های منتشر شده در آن اعمال می کنند. یکی از وظایف بازرسان، مدیران جزء و روبات ها پیگیری نگاه سکولار حاکم بر ویکی پدیاست. ویکی پدیا اجازه گذاشتن عبارت «صلی الله علیه و آله» برای پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله)، عبارت های «علیه السلام» و «سلام الله علیها» برای اهل بیت علیهم السلام و عبارت «رحمت الله علیه» برای امام خمینی(رحمت الله علیه) را نمی دهد همچنان که اجازه گذاشتن کلمه حضرت را پیش از نام آن ها. با وجود اعتراض هایی که برخی کاربران به این موضوع کرده اند، ویکی نویسان فارسی که اغلب اختلافات سیاسی خود را به مذهب ربط می دهند و نیز برخی فارسی نویسان ساده اندیش این امر را رعایت قوانین ویکی پدیا به عنوان یک مرجع بین المللی می دانند، قوانینی که می-گویند نام افراد باید بدون لقب و توصیف ذکر شوند. و البته از نگاه مدیران و نویسندگان ویکی پدیا در این میان تفاوتی میان یک پیامبر و یک استاد دانشگاه یا رئیس جمهور نیست.
 

ویکی نویسان همچنین عبارت های احترام آمیز نسبت به اولیای الهی، علماء و بزرگان اسلام را به بهانه «نادانشنامه»ای بودن حذف می کنند، در حالیکه اصطلاحاتی مانند «ساندیس خور» در این دانشنامه ی بین الملل معتبر صفحه دارند.
 

 

همچنین برای تبیین نگاه سکولار حاکم بر ویکی پدیا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اگرچه در ویکی پدیا برای پیامبران الهی و اعتقادات پیروان ادیان ابراهیمی از عبارت "باور دارند" استفاده می شود اما برای ادیان شرقی چنین نیست، همچنان که از کورش به عنوان کوروش بزرگ یاد می شود در حالیکه برای پیامبران اولوالعزم چنین نیست.


در ویکی پدیا در کنار سایر اعتقادات ادیان الهی، حتی تعریف کلمه پیامبر نیز به باور پیروان ادیان ابراهیمی آورده می شود و به شکل غیرمستقیم این طور القاء می شود که این موضوع عقیده ی تمام انسان ها نیست.
 

در این دانشنامه در حالی زندگی نامه بنیانگذاران آئین های شرقی به شکلی دقیق و بدون ابهام آورده می شود که حتی برای تولد پیامبری چون حضرت عیسی علیه السلام نیز از عبارت "باور دارند" برای ایجاد تردید در مخاطب استفاده می شود.



وبلاگ
وبلاگ نویسی ساده ترین راه ورود به دنیای مجازی است که تمام افراد در هر سنی و با هر سطحی از تحصیلات و اطلاعات می توانند نسبت به آن اقدام کنند. اگرچه در کشورهای توسعه یافته به علت همه گیر شدن استفاده از وب2 وبلاگ نویسی رو به انقراض است اما در سایر جوامع هنوز رواج داشته و طرفدار دارد. در ابتدای پیدایش وبلاگ بسیاری از شخصیت های سیاسی، فکری، فرهنگی و دانشگاهی در سراسر جهان به وبلاگ نویسی روی آوردند.

به علت سهولت در ساخت و نیز ماندگاری و انحصاری بودن کنترل آن توسط صاحب وبلاگ، وبلاگ ها در حوزه جنگ نرم و حمله به اعتقادات، سنت ها و ارزش های یک جامعه و نیز تاثیرگذاری در حوزه های اجتماعی و سیاسی در کنار رواج دادن فحشاء و کلاهبرداری های اینترنتی کاربرد زیادی دارند. از طرف دیگر برخی افراد ناآگاه وبلاگ خود را با دفتر خاطرات روزانه شان اشتباه گرفته و تمام جزئیات زندگی و روابط خانوادگی خود را در آن منعکس می کنند که این موضوع تبعات خاص خودش را برای آن ها در پی خواهد داشت.

جامعه محتوایی
این سایت ها اگرچه از لحاظ به اشتراک گذاری فرمت های مختلف محتوا به خوبی عمل کرده و منبع خوبی برای یافتن فایل های مختلف هستند اما به لحاظ آزاد بودن قوانین اکثر این سایت ها(به تبعیت از حاکمیت لیبرالیسم) فایل هایی که محتوای منحرف کننده دارند نیز در این سایت ها به وفور یافت می شود، انواع موسیقی ها، فیلم های مستهجن، ویدئوهای اهانت آمیز نسبت به اشخاص، ادیان و اعتقادات مذهبی، ویدئوهای نژادپرستانه، کلیپ های ترویج خشونت، جنایت و روابط خارج از عرف از جمله محتواهای ناسالم این سایت ها هستند. یوتیوب مهترین سایت این دسته است، سایتی که در جریان اهانت به پیامبر عظیم الشان اسلام(صلی الله علیه و آله) در نیمه دوم سال 2012 حاضر نشد ویدئوی اهانت آمیز را با وجود اعتراضات میلیونی مسلمانان حذف کند.

 

فروم
فروم ها معمولا پیرامون موضوعات خاص و زیرمجموعه های آن ها شکل می گیرند، موضوعات علمی، مذهبی، دانشگاهی، سرگرمی و غیره. معمولا فروم ها یکسری اعضای ثابت دارند که در هنگام بروز مشکل و یا ایجاد سوال درباره یکی از موضوعات فروم به یکدیگر کمک می کنند و تعداد بسیاری کاربر غیرفعال که به شکل اتفاقی و تنها برای رفع اشکالات و سوالات محدود و ابتدایی خود عضو فروم شده اند.

در فروم ها نیز مانند سایر جوامعی که در فضای مجازی و مبتنی بر ساختار دیگر انواع رسانه های اجتماعی شکل می-گیرند، هم محتوای سالم تولید می شود و هم محتوای ناسالم و انحرافی. بسیاری از فروم های عمومی محل جدل ها و مباحثات اعتقادی، فکری و سیاسی هستند که این ویژگی باعث گرایش معاندان و دشمنان به سمت این سایت ها و رواج اندیشه های انحرافی و ایجاد بدعت ها در میان شرکت کنندگان و مخاطبان مباحث و در قالب استدلالات شبه مستند و منطقی می باشد.

میکرو بلاگ
با توجه به اینکه میکروبلاگ ها تلفیقی از وبلاگ نویسی و شبکه های اجتماعی دنباله محور هستند بسیاری از نکات مثبت و منفی که درباره شبکه های اجتماعی گفته شد درباره میکروبلاگ ها نیز صدق می کند.

پادکست
پادکست ها نه تنها مورد استفاده کاربران عادی قرار می گیرند بلکه برخی از فعالان اجتماعی نیز برای بیان و انتشار نظرات خود از پادکست استفاده می کنند. رسانه های معمولی مانند رادیو و تلویزیون نیز از پادکست برای انتشار برخی از اخبار و برنامه های خود استفاده می کنند، برخی از سایت ها نیز از پادکست برای انتشار محتوای خود در قالب صوت بهره می برند. همچنین در سال های گذشته انتشار کتاب ها و رمان های معروف به شکل پادکست از طرف افراد و سایت هایی که به این منظور راه اندازی شده اند افزایش قابل ملاحظه ای پیدا کرده است.


جهان مجازی
جهان مجازی نوعی رسانه اجتماعی است که در آن افراد با آواتارهای(Avatar) خود زندگی می کنند، جهان موازی یک محیط سه بعدی و شبیه سازی شده ی جهان واقعی است. افراد در این شبکه ها همانند دنیای واقعی زندگی می-کنند، پس از انتخاب آواتار(شخصیت مجازی فرد که می تواند جنسیت، سن، نژاد و خصوصیات متفاوتی با واقعیت فرد داشته باشد) برای خود محل زندگی پیدا کرده، کار و با دوستان خود تفریح می کنند، ازدواج  کرده، بچه دار می شوند و به کلاس دانشگاه می روند. تمام روابط دنیای واقعی در دنیای مجازی نیز وجود دارد، افراد برای خرید مایحتاج خود ناچارند شغلی داشته و درآمد کسب کنند(البته افراد می توانند با پرداخت پول در دنیای واقعی امکانات بیشتری در دنیای مجازی برای خود خریداری کنند به عنوان مثال ویلای بزرگتر و یا ماشین مدل بالاتر)، خوردن، خوابیدن، ورزش و سایر رفتار و روابط انسانی در جهان مجازی وجود دارد.

با وجود آنکه می توان از جهان مجازی برای آموزش بسیاری از مطالب مفید به کودکان و نوجوانان استفاده کرده و در هزینه ها و زمان صرفه جویی نمود اما بیشتر مشتریان جهان مجازی بزرگسالان هستند. بزرگسالانی که به شکل فزاینده در حال ترک دنیای واقعی و تشکیل زندگی در دنیای مجازی هستند چرا که دنیای مجازی به آن ها امکان می دهد خود خیالی شان باشند و با فرد(یا افرادی) که تخیلشان می خواهد رابطه داشته باشند.
          

معتادان جهان مجازی افراد شکست خورده دنیای واقعی اند که به آرزوهای خود نرسیده و به نوعی از بودن فیزیکی خود احساس حقارت و ضعف کرده و دنیای مجازی را محلی برای فرار از خود واقعی و تجربه زندگی دلخواهشان می-دانند، چرا که افراد سالم و بدون عقده، تن به نقش بازی کردن همچون خاله بازی کودکان نمی دهند. اعتیاد به حضور در جهان مجازی آسیب های متنوعی همچون طلاق، سوءاستفاده های جنسی، اتلاف زمان و هزینه های جامعه، تشدید سرخوردگی، گوشه گیری و امراض روحی معتادان این شبکه ها، نابودی خانواده ها و از بین رفتن بخشی از نیروی انسانی جامعه را در پی خواهد داشت.

رشد حضور افراد در جهان مجازی به گونه ای است که هم اکنون محققان بر شاخه ای از اقتصاد و تبلیغات الکترونیکی که مخصوص این رسانه های اجتماعی است فعالیت می کنند. این جهان ها همانند دنیای واقعی بازار اقتصادی خود را دارند، چرا که ملک، زمین، لباس و سایر اجناس آن ها خریدنی است.
 

در کل می توان چنین در نظر گرفت که رسانه های اجتماعی با وجود اثرات مثبتی که می توانند برای انسان و زندگی او به دنبال داشته باشند اما به جهت حاکمیت لیبرالیسم و رشد ابعاد منفی این رسانه ها و همچنین وابستگی و اعتیاد انسان هایی که برای فرار از زندگی واقعی خود به فضای مجازی پناه می برند، هم اکنون تاثیرات منفی رسانه های اجتماعی بیش از اثرات مثبت آن ها بوده و این رسانه ها ابزاری شده اند برای ترویج اباحی گری، زندگی فردگرایانه و فروپاشی خانواده ها،  نابودی ارزش ها و اتلاف سرمایه های جامعه در دنیای واقعی.

ادامه دارد....