به گزارش مشرق به نقل از مهر، برتیش پترولیوم انگلیس به عنوان یکی از معتبرترین موسسات علمی صنایع نفت و گاز جهان، در آخرین گزارش رسمی خود از ایران با در اختیار داشتن 33.6 تریلیون مترمکعب به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان تا پایان سال 2012 میلادی یاد کرده است.

نکته قابل توجه آن است که نزدیک به نصف ذخایر گاز طبیعی ایران در میدان پارس جنوبی مشترک با کشور قطر قرار دارد به طوری که شرکت نفت و گاز پارس حجم ذخایر گاز در این میدان مشترک ایران را حدود 14 تریلیون مترمکعب اعلام کرده است.

بر این اساس پارس جنوبی در ردیف بزرگترین میدان فراساحلی گاز جهان نقش تعین کننده ای در صنعت نفت و اقتصاد کشور دارد به طوری که از گاز و سایر برش‌های گازی این میدان همچون اتان، متان، مایعات و میعانات گازی می توان به طور همزمان به منظور توسعه پتروشیمی ها، تزریق به مخازن نفت، گازرسانی به نیروگاه ها، صنایع و کارخانجات مادر تخصصی کشور استفاده کرد.

در دو سال گذشته به طور متوسط سالانه حدود 85 میلیارد مترمکعب گاز از پارس جنوبی توسط ایران استخراج شده است که با احتساب نفت بشکه‌ای 50 دلاری حدود 40 تا 42 میلیارد دلار از محل تولید گاز طبیعی، میعانات گازی و سایر محصولات گازی تولیدی فازهای پارس جنوبی درآمد نصیب اقتصاد کشور شده است.

بر اساس برنامه جامع وزارت نفت قرار است توسعه این میدان مشترک در قالب 24 فاز انجام شود که در این صورت ظرفیت تولید گاز از حدود 290 تا 300 میلیون مترمکعبی فعلی به بیش از 700 میلیون مترمکعب افزایش می یابد.

از سوی دیگر با تحقق هدف تولید روزانه 700 تا 800 میلیون مترمکعب گاز طبیعی درآمدهای توسعه این میدان مشترک گازی هم سه برابر خواهد شد، به طوری‌که سالانه بیش از 120 میلیارد دلار درآمد از محل تولید گاز و محصولات گازی فازهای پارس جنوبی نصیب اقتصاد ملی خواهد شد.

توسعه این میدان گازی در دو دهه گذشته فراز و فرودهای متعددی را تجربه کرده است به طوری‌که قطر با استفاده از فرصت 8 سال جنگ تحمیلی ایران با رژیم بعث عراق، توسعه این میدان فراساحلی را آغاز کرد و ایران با تاخیری حدود 12 ساله اولین فاز این میدان مشترک را در مدار بهره‌برداری قرار داد.

با این وجود بسیاری از کارشناسان از نحوه توسعه پارس جنوبی به عنوان بهترین سنگ محک برای سنجش عملکرد وزیران نفت یاد می کرده و تاکید می کنند: نحوه توسعه پارس جنوبی مشخص کننده عیار مدیریتی وزیران نفت در طول دو دهه گذشته تاکنون است.

راه اندازی 5 فاز با مشارکت غول‌های نفتی جهان

به اعتقاد برخی از کارشناسان انرژی در دوران وزارت 8 ساله بیژن زنگنه، پارس جنوبی دوران شکوفایی خود را تجربه کرده است و با مشارکت شرکت هایی همچون توتال فرانسه، انی ایتالیا، گازپروم روسیه، پتروناس مالزی و چندین و چند شرکت ریز و درشت بین‌المللی پنج فاز این میدان مشترک گازی با ظرفیت اسمی 125 میلیون متر مکعب در مدار بهره برداری قرار گرفت.

با این وجود برخی دیگر از کارشناسان راه اندازی 5 فاز پارس جنوبی در حالی که فشار تحریم‌ها به اندازه شرایط موجود صنعت نفت نبود را یک شاهکار نمی‌دانند و معتقدند: با توجه به نبود مشکلات در تامین کالا، تجهیزات، امضای قرارداد با پیمانکاران خارجی و از همه مهمترین نقل و انتقال منابع مالی راه اندازی پنج فاز پارس جنوبی یک کار عادی بوده است.

راه اندازی 5 فاز دوم پارس جنوبی در دولت نهم

همزمان با تغییر و تحولات دولت، تغییرات گسترده‌ای هم در ساختار و آرایش پیمانکاران فعال در پارس جنوبی به وقوع پیوست به طوری‌که شرکت‌های بزرگی همچون شل انگیس و توتال فرانسه سیاست وقت کشی را در دستور کار قرار دادند و برخی از پیمانکاران خارجی هم حاضر به همکاری با شرکت ملی نفت ایران برای توسعه فازهای جدید پارس جنوبی نشدند.

با این وجود در دولت نهم پنج طرح توسعه فاز 6 تا 10 پارس جنوبی در مدار بهره برداری قرار گرفت به طوری که فاز 6 تا 8 به عنوان بزرگترین طرح توسعه این میدان مشترک به طور کامل و پالایشگاه های فاز 9 و 10 هم بدون راه اندازی کامل چاه‌های دریایی وارد مدار شدند.

از این رو مسئولان وقت شرکت ملی نفت دلایل تاخیر در راه اندازی چاه‌های دریایی فازهای 9 و 10 پارس جنوبی را توقیف کشتی حامل برخی از تجهیزات سرچاهی این پروژه مشترک گازی در آب‌های ساحلی نروژ اعلام کردند.

از سوی دیگر برخی از کارشناسان راه اندازی این پنج فاز گازی را در حالی رفته رفته فشارهای خارجی و تحریم‌های بین‌المللی علیه صنعت نفت افزایش یافته بود تنها در گروی مدیریت متمرکز آخرین وزیر نفت دولت نهم یاد کرده و تاکید می‌کنند: با مسئولیت پذیری مستقیم توسعه این پنج فاز در سال پایانی دولت نهم توسط وزیر وقت نفت در نهایت منجر به راه اندازی این پنج فاز شد.

در طرح توسعه فاز 6 تا 10 پارس جنوبی هنوز رده پایی از شرکت‌های خارجی به چشم می خورد به طوری‌که شرکت‌هایی همچون استات اویل هیدرو نروژ و جی اس کره جنوبی در بخش‌هایی از این پنج فاز گازی با شرکت ملی نفت ایران مشارکت می کردند.

وضعیت توسعه پارس جنوبی در دولت دهم

با حضور سیدمسعود میرکاظمی به عنوان اولین وزیر نفت دولت دهم، یکی از بزرگترین قراردادهای تاریخ صنعت نفت ایران امضا شد به طوری‌که قرارداد توسعه هشت فاز پارس جنوبی در قالب قراردادهای توسعه 35 ماهه و در غیاب خارجی‌ها به ارزش تقریبی 20 تا 25 میلیارد دلار به کنسرسیوم هایی مشتکل از پیمانکاران ایراین واگذار شد.

در دوران حدود دوساله وزارت میرکاظمی چاه‌های فاز 9 و 10 پارس جنوبی به طور کامل راه اندازی شد اما با تغییر در کرسی‌های مدیریت وزارت نفت در نهایت رستم قاسمی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا جایگزین وزیر اسبق بازرگانی شد.

با حضور قاسمی به عنوان وزیری که تاکنون به عنوان پیمانکار وزارت نفت چندین طرح نفت و گازی را راه‌اندازی کرده بود، پیش بینی می شد فازهای 35 پارس جنوبی در مدت زمان مقرر تکمیل و در مدار بهره برداری قرار بگیرد.

از سوی دیگر در دوران وزارت رستم قاسمی نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم حداکثر همکاری را با وزارت نفت برای توسعه پارس جنوبی انجام دادند و لایحه‌ای نبود که توسط وزارت نفت به مجلس برای توسعه پارس جنوبی ارسال شود و نمایندگان با آن مخالفت کنند.

در نهایت مطابق با گزارش‌های رسمی شرکت ملی نفت ایران، در طول سال‌های 89، 90 و 91 حدود 46 میلیارد دلار در پارس جنوبی منابع مالی جذب شد که این اعتبار یک رکورد بی نظیر حتی در سطح بزرگترین مگا پروژه های نفت و گاز جهان است.

از سوی دیگر با وجود تامین منابع مالی و حمایت بانک مرکزی و سایر نهادهای دولتی و غیر دولتی از پارس جنوبی اما تا پایان فعالیت دهم وعده رئیس جمهور مبنی بر راه اندازی فازهای جدید و افزایش 2 برابر تولید گاز در این میدان مشترک محقق نخواهد شد.