گروه بین‌الملل مشرق - نشریه فارین پالیسی امروز 19 آگوست 2013، همزمان با سال روز کودتای 28 مرداد در ایران، به افشای مدارک محرمانه مبنی بر دست داشتن مستقیم سیا در امور ایران پرداخت. این اسناد نقش مستقیم ایالات متحده را در کودتای 1953 ایران تایید می نماید.

به گزارش مشرق، پیش از این بسیاری تحلیلگران بر این باور بودند که بریتانیا و امریکا، به طور مستقیم در کودتا علیه "محمد مصدق" نخست وزیر وقت "محمد رضا پهلوی" دست داشته اند. حال با انتشار اسناد منتشره برای نخستین بار، این ظن و گمان‌ها با تایید رسمی سیا رو به رو می‌گردد.

مرجع صریح نقش سازمان سیا در کودتای 28 مرداد، طی نسخه رونوشت تاریخ داخلی "نبرد برای ایران" نهفته است که در سال 1970 منتشر شد. بعدها این سازمان، نسخه ناقصی از این پرونده را در سال 1981 طی پاسخ به دعوی "آیت الله سیستانی" به انتشار رساند؛ اما به سرعت تمام منابع مربوط به این پرونده را که با کد "T.P.I.G.I.X" اداره می شد، مسدود نمود.

البته شایان ذکر است برخی از این منابع مسدود شده، در میان مطالب منتشره به چشم می خورند. از جمله می توان مطلب امروز را که توسط سیا به انتشار رسید نام برد که به پرونده "کنیور روزولت" افسر ارشد سازمان سیا اشاره دارد. این امر نقش به سزایی در بازه زمانی قبل و بعد کودتای 28 مرداد داشت.

مرحله اول

تظاهرات عظیم عوامل دست نشانده سازمان سیا در بازار و محله های جنوب تهران که به سمت شمال این شهر حرکت نمودند.

کودتای سال 1953 ایران، به عنوان یکی از جالب ترین موضوعات جهانی باقی مانده است چرا که هم چنان بحث‌های شنیدی زیادی در این رابطه وجود دارد.

هنوز سوالات متعددی در اذهان عمومی و حتی میان نخبگان سیاسی هست که بر حساس شدن این موضوع می افزاید. سوالاتی از قبیل :

· چه کسی این توطئه را طراحی نمود؟

· چه کسی در نهایت آن را به انجام رسانید؟

· چه کسانی از این کودتا در داخل ایران حمایت کردند؟

· چگونه این کودتا به موفقیت دست یافت؟

این کودتا، کاملا آکادمیک و تخصصی صورت گرفت. بازیگران سیاسی از بسیاری احزاب و گروه ها، به این کودتا استناد کرده و می پرسند در وهله اول، ایران مسئول این گذرگاه و خط سیر تاریخی است یا قدرت های خارجی؟ آیا می توان به احترام گذارندن امریکا نسبت به حاکمیت سیاسی وقت ایران اعتماد کرد؟

مرحله دوم

تزریق و ورود نیروهای مسلح و عوامل مخفی و نامحسوس طرفدار شاه ایران

یکی دیگر از علل اهمیت این اسناد را می توان نادر بودن آن دانست، چرا که اسناد سیا در مورد این رویداد، کمیاب است. در ابتدا مقامات رسمی سازمان سیا اعلام کرده بودند این اسناد گم شده است. مقامات بلند پایه این سازمان، علت این ادعای خود را پر شدن صندوق نگهدارنده این مدارک مطرح نمودند. آن ها اظهار داشتند اکثر اسناد مربوط به کودتا گم شده و یا در اوایل دهه 60 میلادی از بین رفته است.

اگر چه پس از فروپاشی شوروی، "رابرت ام گیتی"، "آر جیمز رونی" و "ام دش" سه عضو اصلی سازمان سیا، از سیاست های جدید این نهاد مبنی بر باز شدن فضا خبر دادند و سوگند یاد کردند پرونده های تاریخی این سازمان را نمایان سازند اما تا کنون در حد همان وعده باقی مانده است.

مرحله سوم

تانک ها نقش اساسی را در 19 آگوست ایفا کردند

پس از آن که آرشیو امنیت ملی طرح دعوی سال 1999 را برای راوی مشهور داخلی سیا در مورد کودتا مطرح نمود، شاهد واکنش‌هایی مبنی بر عدم حمایت سازمان سیا از کودتا بودیم. "دونالد ان ویلبر" یکی از طراحان این کودتا، پرونده‌ای را کمتر از یک سال پس از کودتا آماده کرد؛ اما سازمان سیا تنها موافقت نمود بخش کوچکی از این گزارش 200 صفحه‌ای منتشر شود.

با وجود پیدایش پرونده‌های بی‌شمار منتشره در مورد این کودتا طی سا‌ل‌های گذشته، نظیر خاطرات دقیق "کرمیت روزولت" و متعاقب آن افشا و انتشار نسخه 200 صفحه‌ای راوی تاریخی سیا در مجله نیویورک تایمز، سازما‌ن‌های اطلاعاتی امریکا عملا واکنشی از خود نشان نداند.

مرحله چهارم

نیرو های ضد مصدق به خانه او ریختند (حدود ساعت 4 بعد از ظهر). آن ها وی را قبل از ویرانی خانه، مجبور به فرار از دیوار کردند. "زاهدی" خطاب به مردم ایران در رادیو سخنرانی کرد و مصدق را خائن و وطن فروش خواند.

در حالی که آرشیو امنیت ملی امریکا از تصمیم سی آی ای مبنی بر انتشار اسناد و مدارک موجود قدردانی و تمجید کرد، انتشار و ارسال امروز این اسناد حاکی از آن است که این مدارک مدت هاست که از لیست اسناد مهم بیرون آمده است و نمی تواند به امنیت ملی امریکا خدشه ای وارد آورد.

"ملکوم بایرن" معاون مدیر بخش آرشیو امنیت ملی سازمان اطلاعاتی امریکا طی درخواستی خواستار آن شد تا اطلاعات کامل دوران کودتا و نیز مدارک دیگر نیز به طور کامل در دسترس عموم قرار گرفته شود. بایرن می گوید: " بیش از این پسندیده نیست که این اسرار و مدارک در مورد چنین رویداد مهم و حساسی در دوران ما به صورت محرمانه نگهداری شود. هر کودک دبستانی در ایران نیز واقعیت های اساسی در مورد این کودتا را می داند. سرکوب این جزئیات تنها تاریخ را تحریف می کند و باعث توهم پردازی و اسطوره سازی همه جناح ها و افراد می شود."

به منظور تکمیل انتشار اسناد اخیر سیا، آرشیو امنیت ملی دو سند دیگر را نیز در بر می گیرد که از قبل در پرونده های داخلی کودتای 1953 موجود بوده است. یکی از آن ها روایتی بود از مطالبی که در بالا بیان شد: تاریخ سرویس مخفی در 1954 نوشته "دونالد ان ویلبر" که یکی از معماران اصلی این کودتا محسوب می شود. این سند توسط نیو یورک تامیز در سال در آوریل 2000 برای اولین بار افشا و منتشر شد.

سند دیگری که در سال 1998 به شدت ار انتشار آن جلوگیری شد، "زنده باد شاه" بود که توسط یک تاریخ‌دان داخلی سیا منتشر شد.(اداره بایگانی از سیا درخواست کرد تا مجددا با حذف مطالب و اسناد اضافی از انتشار آن‌ها در آینده جلوگیری کند).

مدارک انتشار یافته همچنین به طور برجسته کتاب از رده خارج شده "نبرد برای ایران" را به منظور مقایسه با مدارک اخیر نمایان می کند. نسخه های قبلی شامل بخش هایی است که در انتشار اسناد بعدی از آوردن آن ها جلوگیری شد.

تمامی 21 آیتمی که سیا امروز منتشر کرد این موضع و نتیجه را تقویت می کند که ایالات متحده امریکا و به خصوص سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا منابع و نیرو های گسترده و توجهات سیاسی ویژه ای را به کار گرفتند تا مصدق را به زیر کشند و حوادث پس از ان را طبیعی و واقعی جلوه دهند.