گروه گزارش ویژه مشرق- این روزها نام «بردلی منینگ» (Bradley Manning) بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است. منینگ که متهم به افشای اطلاعات محرمانه نظامی است و اخیرا با حکمی سنگین به 35 سال زندان محکوم شد، در حدود 700 هزار سند و گزارش مربوط به جنگ‌های هژمونیک ایالات متحده را در اختیار پایگاه افشاگر ویکی‌لیکس قرار داده است.

در این گزارش، مخاطبان محترم علاوه بر آشنایی با شخصیت وی، ابعاد حقوق بشری حکمی که منینگ با آن مواجه شده است را نیز بیشتر خواهند شناخت. اهمیت حکم سنگین مزبور از آن رو بیشتر می‌شود که ایالات متحده جدیدا نیز با یک رسوایی دیگر مبتنی بر افشاگری‌های «ادوارد اسنودن» مواجه بوده و سخت خواستار استرداد وی از روسیه است.
 
اکنون برای افکار عمومی در سطح جهانی کاملا روشن است که سرنوشت اسنودن در صورت استرداد به واشنگتن چه خواهد بود؟
 
* بردلی منینگ، کسی که «خوی اطلاعاتی» را به ارث برده است
«بردلی ادوارد منینگ»، در تاریخ 17 دسامبر سال 1987 میلادی در «کرسنت»، واقع در ایالت اوکلاهوما در خانواده‌ای متولد شد که با مقوله «اطلاعات» بیگانه نبود. پدر منینگ آمریکایی و مادرش اصالتا اهل ولز هستند. «برایان منینگ»، پدر بردلی، در سال 1974 و در حالی که تنها 19 سال داشت به نیروی دریایی آمریکا پیوست و 5 سال از دوران خدمت خود را به عنوان «تحلیل‌گر اطلاعات» در ارتش آمریکا مشغول خدمت بود.

در اینجا دقت به یک نکته خالی از لطف نیست. برایان منینگ حدود 2 سال پس از رسوایی موسوم به «واترگیت» وارد نیروی دریایی آمریکا شده است و همین مساله می‌تواند از عوامل تاثیرگذار بر اندیشه‌های حاکم بر وی باشد. بی‌تردید برآمدن در چنین خانواده‌ای می‌تواند به افکار و اندیشه‌هایی شکل دهد که منینگ را به یک افشاگر اطلاعات تبدیل کرده است.
 
زندگی خانوادگی و شخصی بردلی منینگ را به‌هیچ‌وجه زندگی خوبی نمی‌توان دانست که البته شرح و توضیح آن هدف این گزارش نیست و مجالی دیگر می‌طلبد.


* ورود به ارتش آمریکا
ورود منینگ به ارتش هم همچون زندگی خانوادگیش در ابتدا با موفقیت چندانی مواجه نبود. هم‌قطاران وی با توجه به جثه کوچکش و همچنین شاید برخی خصوصیات دیگر او، با او با قلدری برخورد می‌کردند و وی را آزار می‌دادند.

 این برخوردها توانست برای بار اول ورود او را به ارتش آمریکا با مشکل مواجه کند اما سرانجام در اوت 2008، منینگ توانست آموزش‌های اولیه را شروع کند. وی در این تاریخ به «فورت درام» در نیویورک عزیمت کرد تا آموزش‌های لازم را برای خدمت در عراق اشغالی ببیند.

* آشنایی با شبکه هکرها
در همین دوره آموزش و در پاییز سال 2008 بود که منینگ با روان‌شناسی به‌نام «تایلر واتکینز» آشنا شد. واتکینز وی را با «جامعه هکرهای» دانشگاه محل تحصیل خود آشنا کرد. منینگ در یک کارگاه آموزشی هکرهای موسوم به «هکر اسپیس» هم شرکت کرد و با بنیان‌گذار آن به‌نام «دیوید هاوس» در دانشگاه «ام‌آی‌تی» دیدار داشت.
 
به این ترتیب، شاید بنیان اصلی تخصص‌های لازم برای افشاگری اطلاعات از همین‌جا و توسط واتکینز در بردلی منینگ شکل گرفت.
«آدریان لامو» خود یکی از هکرهایی است که علیه منینگ شهادت داده است. لامو مقامات را از ارتباط منینگ با «جولیان آسانژ»، بنیان‌گذار ویکی‌لیکس مطلع کرده بود. وی خود یک هکر بدنام است که سابقه محکومیت نیز دارد.
 
* اعزام به عراق
اکتبر 2009، بردلی منینگ، سرانجام به پایگاهی نزدیک بغداد اعزام شد؛ پایگاهی که از آن تحت عنوان «پایگاه عملیات پیشروی چکش» نام برده می‌شد. در این پایگاه به دو سیستم اطلاعاتی حساس دسترسی داشت.

یکی سیستم اطلاعاتی «اسپیرنت » و دیگری سیستم اطلاعاتی «جی‌ویکس ». وی در حالی به این دو سیستم دسترسی پیدا کرده بود که دو تن از مقامات ارشد وی از اساس با اعزام وی به پایگاه چکش مخالف بودند و حضور وی را در چنین مکانی برای خود او و دیگران خطرناک توصیف کرده بودند. به‌واقع آنچه باعث می‌شد بردلی منینگ در این پایگاه بماند و به کار مشغول باشد، کمبود «تحلیل‌گر اطلاعات» بود.

به‌واژه تحلیل‌گر اطلاعات دقت کنید! این دقیقا همان شغلی است که پدر منینگ پس از ماجرای واترگیت در ارتش آمریکا به آن اشتغال داشت.


در نوامبر سال 2009 میلادی، دو اتفاق مهم برای بردلی منینگ رخ داد. اولی این بود که ترفیع گرفت و درجه‌اش به «متخصص» ارتقا یافت و دومی که شاید سرنوشت او را تغییر داد، برقراری اولین ارتباط با «جولیان آسانژ»، بنیان‌گذار ویکی‌لیکس بود. ویکی‌لیکس در تاریخ بیست و پنجم همان ماه، 570 هزار سند در خصوص واقعه یازده سپتامبر منتشر کرده بود.

بنابراین منینگ دقیقا با علم به اینکه ویکی‌لیکس چیست و دارای چه گرایش‌هایی است با آن ارتباط برقرار کرد. اولین ارتباط منینگ با آسانژ اندک‌زمانی پس از انتشار اسناد مذکور شکل گرفت.

* انزوا و مشکلات روحی
بر اساس برخی گزارش‌ها، در همین دوره زمانی بردلی منینگ با نوعی بحران شخصیت و افسردگی شدید دست و پنجه نرم می‌کرد که برخی بر این باورند در شکل‌گیری آنها «اختلالات جنسیتی» هم دخالت داشت.

روز بیستم دسامبر سال 2009، منینگ یکی از صحنه‌های بحران روحی را از خود بروز داد. وقتی که به وی ابلاغ شد که به‌خاطر تاخیرهای مکرر تعطیلی هفتگی خود را از دست داده است، با ضربات محکم به جان رایانه‌ای افتاد که وسیله کارش بود اما سربازان دیگر فورا به‌سوی او شتافته و دست‌های او را پشت سرش بستند.

 بسیاری از کسانی که شاهد این صحنه بودند، باور داشتند که از همین لحظه باید دسترسی بردلی منینگ به اطلاعات حساس ملغی شود. تقریبا در همین دوران، وی پست‌هایی از خود در فیس‌بوک بر جای گذاشته که نشان از تنهایی و ناراحتی روحی جدی‌اش دارند.
 
به‌هر حال منینگ به دلیل برخی مشکلات نمی‌توانست با هم‌قطاران خود در ارتش ارتباط مثبت و سازنده‌ای برقرار کند و شاید این یکی از زمینه‌های اصلی اقدامی بود که بعدها برای وی به دردسری بزرگ تبدیل شد و اکنون 35 سال زندان برایش به ارمغان آورده است.

* دانلود مستندات ارتش آمریکا
ژانویه 2010 یعنی در بحبوحه همین مشکلات روحی است که بردلی منینگ شروع به دانلود اطلاعاتی می‌کند که بعدها در سایت ویکی‌لیکس منتشر شدند. وی این اطلاعات را بر روی کارت حافظه دوربین فیلم‌برداری خود ذخیره می‌کرد و به محل اقامتش می‌برد.

 وی در همین دوران سفری هم به موطن خود دارد که دو هفته به‌طول می‌انجامد و در آنجا در یک میهمانی مربوط به هکرها شرکت می‌کند.
واتکینز، دوست سابق منینگ در خصوص این سفر ابراز داشته که بردلی از داشتن اطلاعات حساسی سخن گفته است که قصد انتشار آنها را دارد. بنابراین به‌نظر می‌رسد در همین برهه از زمان، تصمیم منینگ برای انتشار اطلاعات امری قطعی بوده است.

مشهورترین فایلی که توسط منینگ در اختیار ویکی‌لیکس قرار گرفت، فایل تیراندازی بالگرد آمریکایی به تعدادی خبرنگار غیرمسلح است. وی در فوریه 2010 به لامو، هکری که قبلا در خصوص وی توضیح داده شد، گفته بود که این ویدئو را در اختیار ویکی‌لیکس نهاده است. ویکی‌لیکس این ویدئو را در پنجم آوریل همان سال منتشر کرد.

توجه به یک نکته در همین‌جا ضروری به‌نظر می‌رسد. با توجه به پرونده پزشکی قطوری که منینگ دارد و مکاتبات او با برخی پزشکان، روشن است که وی در شرایطی دست به افشاگری‌های خود زده است که از نظر روحی در شرایط متعادلی نبوده است. این برهه از زمان، دورانی سخت برای نظامی منزوی مزبور است اما روشن است که این امر واضح در حکمی که برای منینگ صادر شده، تاثیر چندانی نداشته است! اتهام وی در شرایط بیماری روحی شدید، «کمک به دشمن» خوانده شده و این در حالی است که وی در این دوران از کمک به خود نیز عاجز بوده است!

پست‌های منینگ در آوریل سال 2010 در فیس‌بوک کاملا گویای این واقعیت است. وی در یکی از پست‌ها ابراز می‌دارد که با او همچون تکه‌ای از تجهیزات نظامی برخورد می‌شود و همچنین در همین ماه در پستی دیگر تصریح می‌کند که سخت از زندگی خود سرخورده است.
در ماه مه همان سال صحنه‌ای دیگر از مشکلات روحی شدید بردلی منینگ خود را نشان می‌دهد، جایی که با چاقو روی پای خود می‌نویسد: «من می‌خواهم!» چند ساعت پس از همین اتفاق وی با مشت به صورت یکی از همکاران خود می‌کوبد. این سلسله اتفاقات باعث می‌شود از وی سلب مسئولیت شده و با تقلیل درجه نیز مواجه شود.
 
بنابر آنچه بازجویان ارتش آمریکا دریافته‌اند، بردلی منینگ در تاریخ 19 ماه مه برای یک ریاضی‌دان مقیم بوستون ایمیلی زده و اذعان کرده که انتشار ویدئوی کشتار خبرنگاران توسط بالگرد آمریکایی کار خودش بوده است. دو روز بعد هم در اینترنت با لامو ارتباطاتی را برقرار می‌کند که همین ارتباطات به لو رفتن وی و دستگیریش می‌انجامد.

جز مشکلات روحی، چیز دیگری نمی‌تواند توجیه‌گر ارائه چنین اطلاعاتی به دیگران باشد. چنین کسی از شدت انزوا به ارتباطات مجازی پناه برده و در این ارتباطات حرف‌هایی زده که به دستگیریش منجر شده است در حالی که یک هکر حرفه‌ای تمام تلاش خود را می‌کند تا کسی به هویت واقعی او پی نبرد. شاید اگر گشاده‌دستی منینگ در ارائه اطلاعات به دوستانش نبود، وی همچنان در ارتش آمریکا به افشای اطلاعات اشتغال داشت.

* ارتباطات بین منینگ و جولیان آسانژ
«جو مارو»، دادستان نظامی مسئول پرونده بردلی منینگ که پیگیری 21 اتهام وارده به وی را بر عهده داشت، در خصوص شیوه همکاری منینگ و آسانژ می‌گوید: «این منینگ بود که برای اولین بار شروع به همکاری با آسانژ کرد.

 این اتفاق در همان اوایل حضور منینگ در عراق رخ داد. وی برای اولین بار ویدئویی را که نشان می‌داد چگونه شهروندان عراقی هدف بمب‌های نیروهای آمریکایی قرار می‌گیرند در اختیار آسانژ قرار داد. کمتر از دو ماه بعد از این اقدام، آسانژ در ویکی‌لیکس اعلام کرد که یک ویدئوی محرمانه را به‌دست آورده است.»

«دیوید کومبز»، وکیل نظامی به قاضی پرونده گفته است که هیچ‌گونه شراکت خاصی بین آسانژ و منینگ در کار نبوده است. به گفته وی، منینگ وقتی تصمیم به افشای اطلاعات می‌گیرد که شاهد صحنه‌های شادمانی سربازان آمریکایی برای در رفتن از بمب‌گذاری جاده‌ای بوده است، در حالی که در همان بمب‌گذاری برخی شهروندان عراقی کشته و زخمی می‌شده‌اند.
 
کومبز اصرار دارد که بردلی منینگ از مدیریت سایت ویکی‌لیکس دستور نمی‌گرفته و بنابراین تصمیم او برای افشای اطلاعات، تصمیمی شخصی بوده است. این در حالی است که مارو از رابطه بسیار صمیمی بین منینگ و آسانژ در ماه مه 2010، یعنی همان ماهی که منینگ در آن دستگیر شد، خبر داده است.

یکی از نکاتی که مارو فاش می‌کند این است که آسانژ، یک ایمیل خصوصی داشته و از طریق آن برای بردلی منینگ پیام می‌فرستاده است. عنوان این ایمیل « bradass87» بوده است. این نام ترکیبی است از نام بردلی، فامیلی آسانژ و سال 1987که سال تولد بردلی منینگ بوده است.

از سوی دیگر، آسانژ در گفتگو با شبکه خبری الجزیره مدعی شده است که ارتباطات ویژه‌ای با منینگ نداشته و این شخص او نیست که افشاگران همکار خود را انتخاب می‌کند.
 
جو مارو در دادگاه مساله دیگری را هم بیان کرده است. وی به چت‌های انجام گرفته بین آسانژ و منینگ اشاره کرده که طی آن آسانژ از منینگ می‌خواهد تا به‌شکل ناشناس، به‌سراغ اسناد اسپیرنت برود.

به‌هر حال، مساله ارتباطات بین آسانژ و منینگ در هاله‌ای از ابهام است. در حال که این دو خود از قبول ارتباط سازمان‌یافته استنکاف می‌ورزند، مقامات آمریکایی این ارتباط را محرز می‌دانند. قضاوت دقیق در این خصوص با توجه به اطلاعاتی که در دست است، ممکن نیست.

* محاکمه بردلی منینگ
اتهام وارده به بردلی منینگ، «کمک به دشمن» از طریق افشای اسناد محرمانه ارتش آمریکاست. واقعیت پشت سر این اتهام آن است که منینگ با افشای صحنه‌هایی از جنایات آمریکایی‌ها در عراق، دولت این کشور را تحت فشار شدید افکار عمومی داخلی و خارجی قرار داد. این برای آمریکایی‌ها هزینه کوچکی نبود و پرداخت آن برایشان سخت بود.

این در حالی است که وکلای منینگ بر این باورند که دولت آمریکا آسیب ناشی از افشای اطلاعات را بزرگ‌نمایی کرده است تا به این وسیله وی را مجبور به شهادت علیه آسانژ کند. شخص منینگ در دادگاه گفته است که این اسناد را افشا کرده تا نشان دهد هزینه‌های واقعی جنگ چقدر است؟
 
منینگ اکنون به 35 سال زندان محکوم شده است. بسیاری از جمله شخص جولیان آسانژ بر این باورند که این حکم برای کاری که او کرده بسیار سنگین است.

په‌په اسکوبار، تحلیل‌گر مشهور آسیاتایمز در این خصوص می‌نویسد: دولت آمریکا با صدور این حکم پیامی واضح و روشن صادر کرده است. این پیام بدین شرح است که هر کس تصور کند که آن‌قدر استثنائی است که می‌تواند اطلاعات مربوط به امنیت ملی آمریکا را در اختیار رسانه‌ها و افکار عمومی جهان قرار دهد، سخت مجازات خواهد شد.

 مهم نیست که اقدام منینگ آسیب فیزیکی به کسی نزده است و افشاگری‌های او در خصوص اقدامات خبیث و قساوت‌های ارتش آمریکا صورت پذیرفته است. به‌هرحال، پاداش او به خاطر این‌کار محاکمه است. 

«بریگیتا جانزدوتیر»، عضو پارلمان ایسلند و از همکاران ویکی‌لیکس هم تصریح می‌کند که برای منینگ، دادگاهی عادلانه در کار نبوده است. رئیس‌جمهور آمریکا اگرچه استاد حقوق اساسی در دانشگاه است اما به‌عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح آمریکا، پیش از برگزاری دادگاه منینگ را مجرم دانست.

شش ماه قبل، منینگ در دادگاه به 20 سال زندان محکوم شده بود اما دولت آمریکا با افزودن به اتهامات وی، محکومیت او را به 35 سال افزایش داد.

* زندان 35 ساله و حقوق بشر
«دینا پوکمنر»، مشاور حقوقی «سازمان دیده‌بان حقوق بشر» در خصوص حکم صادر شده علیه بردلی منینگ ابراز داشت: «پیگرد خشونت‌بار و حکم سنگین صادر شده علیه منینگ نه‌تنها با رویه مصونیت آن دسته از مقامات ارشد آمریکایی که متهم به شکنجه و جرایم مرتبط با آن بوده‌اند در تضاد است، بلکه بسیار سنگین‌تر از احکامی است که در دیگر کشورهای دموکراتیک در خصوص افشاکنندگان اطلاعت صادر می‌شود.»

در سایت این سازمان تصریح شده است که حکم صادره علیه منینگ بیان‌گر نیاز قوانین آمریکا در خصوص افشاکنندگان اطلاعات به بازنگری است.

پایگاه اطلاع‌رسانی «دموکراسی ناو» هم در گزارشی روز صدور حکم علیه منینگ را روزی غم‌بار برای همه آمریکایی‌ها دانسته است.
 
«مرکز حقوق اساسی آمریکا» در خصوص این حکم عنوان داشته که «دادگاه نمایشی» برگزار شده علیه منینگ، به‌منزله زیر سوال بردن اصل اول قانون اساسی آمریکاست. در این دادگاه تفاوت بین افشاگری و جاسوسی در نظر گرفته نشده است.

«بن ویزنر»، عضو «اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا» تاکید کرده است که وقتی سرباز افشاگر اطلاعات سخت‌تر از شکنجه‌گران زندان‌ها مجازات می‌شود، حتما جایی در سیستم قضایی آمریکا ایراد دارد! سیستمی که بین ارائه اطلاعات به رسانه‌ها و خیانت به کشور تفاوتی قائل نمی‌شود تنها مبدع احکام ناعادلانه نیست بلکه مردم را از اطلاعات نیز محروم می‌کند.
 
«ویدنی براون» از «سازمان عفو بین‌الملل» نیز در این خصوص اظهار داشته که دولت آمریکا به‌جای نگه داشتن منینگ با چنگ و دندان بهتر است به فکر مجازات کسانی باشد که تحت عنوان جنگ با تروریسم دست به جنایت زده‌اند.

در مارس سال 2012 میلادی نیز، گزارش‌گر ویژه شکنجه سازمان ملل متحد از شیوه رفتار با بردلی منینگ انتقاد کرده بود. وی رفتار با منینگ را غیرانسانی و ظالمانه خوانده بود. وی فاش کرده است که منینگ 11 ماه را در حبس مجرد گذرانده است.

هافینگتون‌پست هم در گزارشی به قلم «مالت اسلج»، اذعان کرده است که منینگ در حالی به 35 سال زندان محکوم می‌شود که کسانی که مجوز شکنجه را صادر کرده‌اند، آزادند. جورج بوش، دیک چنی، دونالد رامسفلد، جورج تنت و دیگر شکنجه‌گران سیا و جنایت‌کاران ابوغریب همان کسانی هستند که نویسنده هافینگتون‌پست باور دارد به‌جای منینگ باید مجازات شوند.
 
انتقاد از حکم صادر شده علیه منینگ به مواردی که اشاره شد محدود نمی‌شود. گزارش‌های متعددی این روزها علیه این حکم سنگین منتشر شده‌اند که اشاره به همه آنها از حوصله این گزارش خارج است. آنچه ذکر شد، تنها چند نمونه بود.

* بردلی منینگ به‌واقع چه کرد؟
در بخش پایانی این گزارش، شایسته است نگاهی به دست‌آوردهای اقدام منینگ در افشای اطلاعات نظامی آمریکا بیندازیم.
در مجموع و فارغ از ابعاد شخصیتی بردلی منینگ که قطعا حرف‌های بسیاری در خصوص آن می‌تواند وجود داشته باشد، انتشار اسناد جنایات آمریکا توسط وی توانست به مخالفین جنگ در آمریکا جانی تازه بخشیده و در ضمن، مظلومیت ملت تحت اشغال عراق را برای جهانیان روشن کند.

در شرایطی که سال‌ها از جنگ ویتنام گذشته بود و شاید جنایات آمریکا در این جنگ از افکار عمومی محو شده بود و از دیگر سو، حملات مشکوک یازده سپتامبر توانسته بود زمینه مظلوم‌نمایی را برای ایالات متحده در سطح بین‌المللی فراهم آورد، افشای تصاویری کوچک از جنایات بزرگ واشنگتن علیه مردم بی‌گناه عراق، کاری نبود که پاداش آن 35 سال زندان باشد.

حتی در صحنه انقلاب‌های منطقه نیز اسنادی که منینگ منتشر کرد، توانست در انقلاب مردم تونس علیه بن‌علی موثر واقع شود چرا که منینگ در یکی از اسناد افشاشده، ذهنیت مردم تونس نسبت به دیکتاتور لائیکشان را تغییر داده بود.

با این وجود و با توجه به فضایی که پس از یازده سپتامبر در ایالات متحده ایجاد شده بود و تصویب قوانین عجیبی چون «قانون وطن‌پرستی»، برخی معتقد بودند که ایالات متحده پس از راه انداختن یازده سپتامبر، یک یازده سپتامبر سایبری هم به‌وجود خواهد آورد تا آن را بهانه اقدامات جدی‌تر علیه فضای آزاد سایبری قرار دهد، فضایی که در آن حق بی‌نام و نشان بودن به‌رسمیت شناخته شده است و حریم خصوص در آن محفوظ دانسته می‌شود.
 
برخی معتقدند که امثال منینگ و آسانژ را باید بخشی از این پروژه بزرگ آمریکایی‌ها دانست. اینکه آسانژ هنوز آزاد است و فعالیت می‌کند، به‌واقع عجیب است چون خوی هژمونیک ایالات متحده سخت‌ترین برخوردها را با وی اقتضا می‌کند.

اما با این‌که اقدامات امثال منینگ و آسانژ از سوی برخی به دیده تردید نگریسته می‌شود اما نمی‌توان تردید کرد که حکم صادره علیه بردلی منینگ، با همان قواعدی که آمریکایی‌ها از آن تحت عنوان «ارزش‌های آمریکایی» یاد می‌کنند در تناقض است و همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، از منظر حقوق بشری می‌تواند مورد انتقادات جدی باشد.


* منابع و مآخذ: