گروه فرهنگی مشرق - شاید بتوان گفت همه چیز برنامه ریزی شده بود. حدود 6 ساعت پیش از معرفی دو نامزد نهایی (گذشته و دربند) برای ارسال به اسکار 2014 یکی از سایت های سینمایی کشور خبر انتخاب این دو فیلم را با عنوان "پیش بینی" به روی خروجی قرار داد و در خط انتهایی خبر هم با رنگ قرمز نوشت: "گذشته" گزینه اصلی خواهد بود!

بعد از ظهر همان روز وقتی خبر انتخاب گزینه اصلی از طرف بنیاد سینمایی مطرح شد و این برایمان جالب بود که چطور یک سایت سینمایی توانسته از میان 12 فیلم دقیقا به همان دو گزینه ای اشاره کند که مد نظر داوارن بوده است.

هنوز چند ساعتی از این تصمیم جنجالی نگذشته بود که امیر سماواتی، تهیه کننده فیلم سینمایی "دربند" با انتقاد از این انتخاب گفت: این تحقیر سینمای ایران است که فیلمی بدون هیچ ارتباطی با زبان و فرهنگ ایران، نماینده سینمای ما در اسکار می‌شود. با وجود علاقه‌ای که به اصغر فرهادی و آثارش دارم، معتقدم «گذشته» به ایران هیچ ربطی ندارد و آقای اسفندیاری باید توضیح بدهد که کدام بخش از مقررات اسکار تغییر کرده که ما می‌توانیم فیلمی را که زبان بومی ندارد، به عنوان نماینده کشور به این آکادمی معرفی کنیم؟

پس از حرف های تند سماواتی نوبت جمال شورجه، کارگردان و فعال فرهنگی کشور بود که از انتخاب هیئت تصمیم گیرنده انتقاد کند و بگوید: صرف نظر از محتوای این فیلم اعتقاد دارم که ایرانی نیست و نماینده ایران محسوب نمی شود. «دربند» هم علیرغم مشکلاتی که داشت نماینده بهتری برای معرفی سینمای ایران در سطح جهانی بود. در حالت کلی انتخاب تدبیرانه ای نبوده و با توجه به جوانب امر امید زیادی برای کسب جایزه از این فیلم نیست.

انتقاد ها به همین جا ختم نشد و محمد صادق کوشکی، تحلیلگر مسائل فرهنگی نیز در مصاحبه ای این انتخاب را نادرست نامید و گفت: متاسفانه حرکتی در زیرمجموعه معاونت سینمایی صورت گرفت و فیلم «گذشته» را به عنوان نماینده ایران معرفی کرد که اگر وزارت فرهنگ و هنر پهلوی هم بود چنین انتخابی نمی‌کرد و با این کار دوستان روی وزارت فرهنگ پهلوی را سفید کردند. وزارت ارشاد و معاونت سینمایی با این اقدام خود به تاریخ و فرهنگ ایران اهانت کردند و باید از این افراد سؤال کرد که آیا ملت ایران آنقدر حقیر شده است که فیلمی به زبان فرانسه را به عنوان نماینده کشور به خود به اسکار معرفی کنیم؟ از آقای جنتی خواهش می‌کنیم تا آبروی خود را به کسانیکه مفتون غرب هستند، گره نزنند و هرچه زودتر افرادی را که مرعوب تفکر غربی هستند از خود و وزارت ارشاد طرد کنند، چرا که این افراد با آبرو و اصالت خانوادگی آقای جنتی بازی می‌کنند.

کوشکی در ادامه اظهار داشت: انتخاب چنین فیلمی به عنوان نماینده یک کشور اهانت به فرهنگ، زبان و تاریخ چند هزارساله ایران است و منجر به خدشه‌دار شدن قدرت فرهنگی ما خواهد شد و به نظر می‌رسد چنین افرادی پیروان سید حسن تقی‌زاده هستند که می‌گفت از فرق سر تا نوک پا باید غربی بشوید و امیدوارم هرچه زودتر چنین تصمیم اشتباهی اصلاح بشود.

وی در خاتمه اظهار داشت: من به هیچ عنوان در مورد «دربند» و یا بقیه فیلم‌ها صحبت نمی‌‌کنم و از هیچ فیلم دیگری نیز دفاع نمی‌کنم اما اگر قرار است از کشور ایران فیلمی به اسکار معرفی شود بسیار زشت است که زبان آن فارسی نباشد و حداقل توقع این است که فیلمی را معرفی کنند که به زبان فارسی در آن صحبت کنند.


سیروس الوند نیز از مخالفان چنین اتفاقی بود و عنوان کرد: «گذشته»‌ نه به زبان فارسی تولید شده، نه تهیه کننده ایرانی دارد و نه حتی در ایران فیلم برداری شده و علیرغم حضور یک کارگردان و بازیگر ایرانی این فیلم اصلا محصول سینمای ایران محسوب نمی‌شود. علیرغم علاقه ای که به مضمون این فیلم دارم و آن را فیلم قشنگی می دانم ولی تا جایی که من از اسکار شناخت دارم این فیلم اساسا نباید شرکت می کرده و جایی در بین برندگان خواهد داشت زیرا سابقه نداشته است اسکار 2سال پیاپی به یک کارگردان جایزه بدهد. ذشرایطی که بر سینما ما حاکم است به هیچ وچه بر «گذشته» حاکم نیست و «دربند» گزینه‌ای به مراتب بهتر بود.


ابراهیم فیاض کارشناس علوم ارتباطات و رسانه نظر مشابهی در مورد معرفی فیلم «گذشته» به آکادمی اسکار داشت و گفت: فیلم قبلی فرهادی یک سیاه‎نمایی در مورد ایرانی‎های داخل کشور بود که در حال مهاجرت هستند و فیلم «گذشته» در رابطه با  بدبختی ایرانی‎های خارج از کشور است. من این نوع نگاه را در خارج از کشور عملا دیدم. آن‎ها می‎گفتند مشتری‎های خانه‎های فساد در اروپا همین افراد مهاجر هستند و معتقد بودند؛ مهاجرین افرادی فاسد، بی‎اخلاق، بی‎کار و معتاد هستند.

استاد علوم ارتباطات دانشگاه تهران در اعتراض به انتخاب این فیلم، گفت: فیلم «گذشته» برای ایران نبوده است بلکه برای سازمان های امنیتی اروپاست. این‎که چطور به‎عنوان یک فیلم ایرانی انتخاب شده است جای سوال دارد. او گفت: این فیلم سفارش سازمان امنیتی آن‎هاست که در مورد امنیت خودشان و بر ضد ما ساخته شد. و معرفی فیلم هم عملا این را نشان داد که در راستای راهبردهای امنیتی آن‎ها بوده است.

و امروز پرویز شیخ طادی بود که واکنشی منفی به این اتفاق نشان داد. کارگردان فیلم های شکارچی شنبه و روزهای زندگی اظهار داشت: فیلمی که متعلق به کشور ایران نیست،چگونه طبق مقررات اسکار می تواند به عنوان نماینده ایران شرکت کند؟ فیلم گذشته ساخته و تولید شده ایران نیست. حتی اگر فیلم «گذشته» را ملی و ایرانی نیز خطاب کنیم نباید به نمایندگی ایران معرفی می شد زیرا نشان دادن کسی که در دوره گذشته هم در اسکار نماینده ایران بوده برای جهانیان این درک ایجاد می شود که ایران فقط و فقط یک کارگردان دارد و هیچ فیلم دیگری نیز تولید نمی کند. باید برای ایجاد تنوع هم که شده فیلمی دیگر به اسکار معرفی می شد، برای کشوری با  تمدن غنی فرهنگی و این همه کارگردان کاربلد پسندیده نیست اینگونه در افکار جهانیان قرار بگیرد، که تنها یک کارگردان در حال فیلم سازی است ویا او فقط فیلم خوب تولید می کند دنیا نباید این نگاه را به کشور ما داشته باشد.


این اظهار نظرها بالاخره یک مقام مسئول را مجبور به پاسخگویی کرد. البته پاسخی که به درد هیچ کس نخورد. حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: درباره معرفی «گذشته» به عنوان نماینده ایران در اسکار باید از هیأت داوران بپرسیم. آن‌ها از مدت‌ها قبل گزینه‌ها را بررسی می‌کردند. ما هم از اول اعلام کردیم که به نظر هیأت دوران احترام می‌گذاریم. هیچ جایی برای نفود ما نبوده، نیست و هرگز نخواهد بود و به نظر داوران احترام می‌گذاریم. تا حالا پیش آمده اثری به عنوان نماینده معرفی شود و انتقادهایی را در پی نداشته باشد؟


سخن آخر:

برای اصغر فرهادی و فیلمی که بر خلاف میل ما معرف فرهنگ ایرانی خواهد بود آرزوی موفقیت در اسکار 2014 را می کنیم. اما دوست داشتیم تصمیم عاقلانه تری گرفته می شد و ای کاش چهره های فرهنگی که امروز از این اتفاق انتقاد می کنند قبل از انتخاب گزینه نهایی این حرف ها را می زدند و امروز برای بازگشتن آب رفته از جوی تلاش نمی کردند.