اگر این موارد درباره بخشی از نیروی کار کشور درست باشد، دیدگاه دومی نیز وجود دارد و آن هم اینکه برخی کارفرمایان تنها به تامین شدن منافع خود می اندیشند و خیلی فکر کردن به این موضوع که چه دست هایی در کار بوده تا آن بنگاه تولید موفقی داشته باشد برای وی دلچسب نیست.
فتح جایگاه ها در بازار کار
همچنین این نگاه وجود دارد که جایگاه ها در بازار کار ایران رعایت نمی شود و برخی افراد در عین شایستگی، توانمندی، مهارت و انگیزه هیچگاه سهوا و یا عمدا دیده نمی شوند و برخی بدون زحمت جایگاه ها و موقعیت های مناسب را در بازار کار فتح می کنند. همچنین این مسئله در ذهن شاغلان وجود دارد که اگر حتی بخواهند کار بهتری نیز ارائه دهند، لزوما دستمزد بیشتری دریافت نخواهند کرد و بنابراین بهتر است خودشان را به زحمت نیاندازند.
به صورت کلی، این موانع جدی، نگاه ها و برداشت ها بین کارگران و کارفرمایان ایرانی وجود دارد و هر یک فکر می کنند تنها باید گلیم خود را از آب بیرون بکشند حتی به قیمت نابود شدن منافع آن دیگری. با این حال، دست اندازها و نگاه های منفی موجود در بازار کار کشور هیچگاه نمی تواند نافی زحمات و تلاش های بی شائبه کارگران و کارفرمایانی باشد که عمرشان را در راه سربلندی این کشور فدا کرده اند که چه بسا اگر آنها نبودند، همین میزان بهره وری نیز از فعالیت های اقتصادی کشور بیرون نمی آمد.
یک مقام مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می گفت دستمزد در ایران پایین است چون بهره وری نیروی کار ایرانی نسبت به یک کارگر در کشورهای توسعه یافته و صنعتی برای هر روز کار 4 برابر کمتر است و این عدد بزرگی است که نادیده گرفته می شود.
درست برعکس، کارگران هم می گویند به میزان دستمزدی که می گیرند کار می کنند و اگر کارفرما می توانست و یا می خواست بهره وری نیروی کار بالا می رفت. اما واقعیت این است که ضعف ها و کاستی هایی در هر دو طرف بازار کار یعنی کارگر و کارفرما وجود دارد که باعث می شود حجم فعالیت یک واحد تولیدی و یا بنگاه صنعتی در کشورهای پیشرفته در هر روز تا 4 برابر مجموعه فعالیت یک بنگاه مشابه در ایران باشد.
مسئولان کارگری کشور معتقدند پایین بودن میزان دستمزد کارگران و مشمولان قانون کار لطمه های فراوانی به رشد بهره وری نیروی کار و تولید زده است تا جایی که باعث افت شدید فعالیت برخی بنگاه ها و ارائه تولیدات بی کیفیت نیز می شود. امروز بنگاه هایی که تلاش بیشتری برای بهبود وضعیت دستمزد نیروی کار می کنند نه تنها وفاداری نیروهای خود را تقویت می کنند؛ بلکه نوعی سرمایه گذاری هم تلقی می شود چون نتیجه حمایت از معیشت نیروی کار مستقیما در تولید بنگاه دیده خواهد شد.
بهره وری یک کارگر خارجی 4 برابر یک ایرانی
البته بهره وری مقوله گسترده ای است که یک وجه آن مربوط به نیروی کار است. عدم استفاده از تکنولوژی های روز، سوء مدیریت، واردات بی رویه، نوسانات مستمر قیمت مواد اولیه و مسائلی از این دست نیز در نتیجه کار یک واحد تولیدی تاثیرگذار است که مجموعا باعث می شود بهره وری یک بنگاه پایین باشد.
حمید حاج اسماعیلی با بیان اینکه رعایت ساعت کار یکی از مهم ترین موضوعات حقوق کارگر در دنیا و ایران است گفت: نمی توان به این دلیل که بهره وری نیروی کار در ایران پایین است تنها ساعت کار را افزایش داد چون در قانون کار میزان فعالیت روزانه افراد شاغل 8 ساعت در نظر گرفته شده است.
این فعال کارگری اظهار داشت: همچنین این تلقی که ساعت کار بیشتر لزوما با مزد بالاتر نیز همراه خواهد بود در همه جا قابل قبول نیست. امروز به نسبت شرایط کشورها، کار مفید افراد نیز متفاوت است اما متاسفانه در ایران کار مفید روزانه شاغلان پایین است و این مسئله در بخش دولتی بیشتر به چشم می خورد.
حاج اسماعیلی ادامه داد: درباره پایین بودن بهره وری نیروی کار در ایران با یک ضعف فرهنگی مواجه هستیم که کمتر به آن پرداخته شده است. متاسفانه دانش کار در کارگاه ها بالا نمی رود و ساعات آموزش از برنامه های بنگاه ها حذف می شود. کار مفید در کشور باید برنامه ریزی شود.
روزمرگی به جای هدفمندی
وی خاطر نشان کرد: در بخش های دولتی هیچگونه هدف خاصی برای بهره وری نیروی کار وجود ندارد و امور بیشتر به صورت روزمرگی دنبال می شود، در حالی که در دنیا کارها به صورت پروژه ای تعریف می شود که اغلب حتی زمان آغاز و پایان آن نیز مشخص است.
نماینده کارگران در هیئت حل اختلاف گفت: یکی دیگر از مسائلی که بر افت بهره وری نیروی کار تاثرگذار است تعطیلی های فراوانی است که در سال های گذشته داشته ایم. معمولا دولت با تصمیمات مقطعی به دلایل گوناگون از جمله آلودگی هوا، تعطیلی های فراوانی را در نظر گرفت که این مسئله نیز در جای خود بر کاهش بهره وری نیروی کار تاثیرگذار خواهد بود.
به گفته حاج اسماعیلی، با وجود تعطیلی های فراوان سال های گذشته هیچ کسی نیامد بگوید که کشور از تعطیلی زیاد لطمه خواهد دید. بنابراین امروز در ایران بیشتر از اینکه هدف مشخصی را در کار دنبال کنیم، بیشتر روزمرگی می کنیم. فعالیت بسیاری از بنگاه ها در سال های اخیر افت چشمگیری داشته است و بسیاری از دستگاه ها در خطوط تولید خاموش شده اند که مستقیما در بهره وری نیروی کار و سرمایه تاثیرگذار است.
وی تضمین نبودن آینده نیروی کار و ارائه تامین اجتماعی ناقص را از دیگر دلایل پایین بودن بهره وری نیروی کار برشمرد و اظهار داشت: نبود برنامه و هدف مشخص در کار، نهادینه نشدن فرهنگ کار، پایین بودن آگاهی کارگران، پرداخت نشدن مزد بر اساس میزان کار، وجود دغدغه های فراوان نیروی کار از آینده شغلی و تامین اجتماعی، هدفمند نبودن کارها، ضعف در دانش کار و بی توجهی به کار شایسته از مهم ترین دلایل پایین بودن بهره وری نیروی کار در ایران است که البته همه این مسائل متوجه خود نیروی کار نیست و کارفرمایان و دولت ها نیز مسئولیت های مستقیمی در بهبود آن دارند.
