گروه بین‌الملل مشرق – روز گذشته سومین انفجار تروریستی طی یک ماه گذشته در بیروت رخ داد که این‌بار نیز منطقه ضاحیه که اکثریت ساکنان آن را شیعیان تشکیل می‌دهند، هدف قرار گرفت. دو انفجار قبلی یکی در نزدیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران در بیروت رخ داد که به شهادت یک دیپلمات ایرانی و محافظان سفارت انجامید و دیگری در نزدیکی یک ساختمان دولتی لبنان بود که یکی از وزرای سابق کابینه این کشور و مشاور سعد حریری را قربانی کرد. فشار بر حزب‌الله پس از حضور مقاومت در حمایت از مردم سوریه و دفع فتنه‌های متعدد که برای لبنان برنامه‌ریزی شده بود، نیروهای حامی تروریسم درمنطقه را تحت مدیریت رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، به انتقام‌گیری از حزب‌الله و ایجاد ناآرامی‌های سیاسی و امنیتی در این کشور واداشته است.

جریان‌های داخلی نزدیک به غرب در لبنان نیز که سال‌هاست به دنبال خلع سلاح لبنان و مقاومت هستند، با هر انفجار به‌سرعت نوک پیکان انتقادات و اتهامات خود را به سمت مقاومت نشانه می روند تا ضلع سوم در طرح سعودی‌ها و صهیونیست‌ها برای تضعیف مقاومت باشند؛ غافل – یا شاید هم آگاه – از اینکه این فتنه به ضعیف کردن مقاومت منتهی نخواهد شود و لبنان را به کام آتش فتنه‌ای قومی – مذهبی همانند سوریه خواهد کشاند. فتنه‌ای که تا کنون با هشیاری رهبران حزب‌الله و رشادت رزمندگان آن ناکام مانده است.

دكتر مسعود اسداللهي كارشناس برجسته مسائل خاورميانه و استاد دانشگاه، سال‌هاست كه وقت خود را به پژوهش و تحقيق درباره لبنان و بخصوص حزب‌الله اختصاص داده است. وي چند سال پيش، كتاب «از مقاومت تا پيروزي» را درباره زمينه‌ها، مقدمات و تاريچه تشكيل حزب‌الله لبنان تدوين كرده‌ است که اين كتاب به زبان عربي هم ترجمه شده و در كشورهاي عربي و اسلامي مورد استقبال قرار گرفته است.

در گفت‌وگویی با این کارشناس مسائل خاورمیانه و مسلط به مسائل لبنان، درباره انفجارهای اخیر بیروت، اهداف و صحنه کنونی تحولات لبنان پرسیدیم. انفجارهایی که به اعتقاد دکتر اسداللهی با شکست تکفیری‌ها در سوریه و سرازیر شدن آن‌ها به داخل لبنان شدت گرفته است و بی‌تدبیری جریان 14 مارس نیز از ابتدای بحران سوریه، امروز این نتایج را برای لبنان به همراه آورده است.

مشرق: شرایط کنونی لبنان بویژه در ماه‌های گذشته محصول کدام تحولات منطقه است و به نظر شما دور تازه انفجارهای رخ داده در بیروت با توجه به نوع این انفجارها و اهداف هدف قرار گرفته، کدام سناریوهای احتمالی را تقویت می‌کند؟

دکتر اسداللهی: در کشور لبنان از ابتدای سال جاری ما شاهد چندین انفجار انتحاری و یا ماشین‌های بمب‌گذاری شده بودیم که در منطقه ضاحیه در جنوب بیروت این انفجار سومین انفجاری است که انجام شده است بدون احتساب انفجار سفارت ایران چون خارج از ضاحیه است ولی اگر آن انفجار را هم حساب کنیم چهارمین انفجاری است که در شهر بیروت به صورت انتحاری یا ماشین‌های بمب‌گذاری شده صورت می‌گیرد. البته دو انفجار هم در شهر طرابلس صورت گرفته است طی ماه‌های قبل و هفته گذشته هم تروری صورت گرفت توسط خودرو بمب‌گذاری شده که منجر به شهادت آقای محمد شطح شد.

سال 2013 در لبنان سالی پر از انفجار و ترور بود و سال 2014 نیز با انفجار آغاز شد. این نشان می‌دهد که وضعیت امنیتی لبنان به شدت بی‌ثبات شده است و همان پیش‌بینی که از قبل هم می‌شد که بحران سوریه به داخل لبنان منتقل شود و از همان ابتدا که لبنان دچار بحران شد متأسفانه گروه 14 مارس بدون در نظر گرفتن شرایط داخلی لبنان اقدام به دخالت در امور سوریه کرد، منطقه طرابلس در شمال لبنان را تبدیل به سرپلی کردند برای اعزام نیرو، سلاح و لجستیک برای جنگیدن علیه نظام سوریه.

در آن زمان گروه 8 مارس به گروه 14 مارس هشدار می‌دادند که این اقدام باعث انتقال بحران سوریه به لبنان خواهد شد و آتش بحران سوریه، لبنان را هم در بر می گیرد ولی متاسفانه تحلیل گروه 14 مارس این بود که بشار اسد به سرعت سقوط خواهد کرد و 14 مارس هم بر لبنان حاکم خواهد شد. اما پیش بینی آنها درست از کار درنیامد و آقای بشار اسد نه تنها سقوط نکرد بلکه نظام سوریه در حال حاضر وضعیت به مراتب بهتری را دارد در موضع قدرت قرار گرفته و مخالفان مسلح در موضع ضعف قرار گرفته اند. بنابر این در حال حاضر گروه های سلفی تکفیری که در خاک سوریه بودند به دلیل شکست هایی که خوردند به داخل خاک لبنان منتقل شدند و در اینجا عملیات انتقامی انجام می‌دهند. این انفجارهایی که شاهد آن بودیم چه انفجارهای ضاحیه و چه انفجاری که در مقابل سفارت کشورمان در بیروت صورت گرفت عملیات‌های انتقام‌جویانه است که بهای آن هم ریخته شدن خون افراد بی‌گناه است.

مشرق: این عملیات‌های انتقامی که اشاره کرد دقیقا علیه چه کسی یا چه گروهی صورت می‌گیرد؟

اسداللهی:‌ گروه‌های تکفیری شکستی را که در سوریه خورده‌اند از چشم حزب‌الله لبنان می‌بینند و معتقد هستند که حضور حزب‌الله در صحنه سوریه باعث شده است که نظام سوریه تقویت شود و بتواند گروه های تکفیری را سرکوب کند. در صورتی که چنین چیزی درست نیست و این گروه‌های تکفیری بودند که از خاک لبنان وارد خاک سوریه شدند و حزب‌الله زمانی وارد بحران سوریه شد که مناطق شیعه‌نشین مرز لبنان و سوریه در خطر حمله گروه‌‌های تکفیری قرار گرفته بود و حزب‌الله برای حمایت از شیعیان سوریه و لبنان در منطقه مرزی میان دو کشور که مورد کشتار دسته جمعی گروه‌های تکفیری قرار گرفته بودند وارد عمل شد.

گروه‌های تکفیری تلاش می‌کنند دلیل شکست‌های خود در سوریه را به گردن دیگران بیاندازند در صورتی که عملکرد وحشیانه خودشان و جنایت‌هایی که داخل سوریه انجام دادند باعث شده که مردم سوریه به این گروه‌ها پشت کنند و پایگاه مردمی که در سوریه داشتند را از دست بدهند و در واقع نظام سوریه بتواند ضربات زیادی را به این ها وارد کند اینها می‌خواهند گناه این شکست‌ها را در سوریه به حضور حزب‌الله در سوریه نسبت بدهند.

مشرق:‌ حسن فضل الله عضو فراکسیون وفاداری به مقاومت اعلام کرده است که این انفجار تقریبا از مقر شورای سیاسی حزب الله فاصله‌ای 200 متری داشته و غیرنظامیان را هدف گرفته است. جریان‌های تکفیری چگونه می‌توانند با هدف قرار دادن غیر نظامی‌ها به حزب‌الله فشار بیاورند؟

اسداللهی: اولین دقایقی که خبر انفجار در جنوب بیروت مخابره شد برخی رسانه‌های وابسته به جریان 14 مارس اعلام کردند که این انفجار در نزدیکی شورای سیاسی حزب‌الله بوده است و خواستند که وانمود کنند که این یک عملیات هدفمند بوده علیه یکی از مقرهای اصلی حزب‌الله ولی با مشخص شد مکان دقیق بمب‌گذاری معلوم شد که این انفجار از محل شورای سیاسی حزب‌الله فاصله داشته است بنابراین هدف مردم عادی بوده است و همان‌طور که در خبرها آمده بود خودرو بمب‌گذاری شده در نزدیکی یک سرویس مدرسه قرار گرفته بوده است که تا بتواند حداکثر تلفات مردمی را از این عملیات بگیرد. هدف این عملیات گرفتن تلفات مردمی بوده و هیچ هدف سیاسی و نظامی را برای ترور در این عملیات دنبال نمی‌کردند. شهدایی هم که تا این لحظه مشخص شده است از مردم عادی و شهروندان لبنانی بوده است. بنابراین این عملیات هیچ ارزش نظامی یا امنیتی نداشته است و یک انتقام‌گیری کور بوده است.

مشرق: یعنی عوامل این انفجار تلاشی برای عملیات علیه حزب‌الله نکرده‌اند و قصدشان تنها گرفتن تلفات غیر‌نظامی و ایجاد رعب و وحشت بوده است یا اینکه هدفشان عملیات علیه حزب‌الله بوده ولی عملیات موفق نبوده است؟

اسداللهی: عملکرد و سابقه گروه‌های تکفیری در سوریه و عراق هم نشان می‌دهد که اگر هم نتوانند اهداف سیاسی نظامی را تهدید کنند مردم بی‌گناه را هدف قرار می‌دهند و این به دلیل روحیه وحشی‌گری است که در آنها وجود دارد و این باعث می‌شود که اگر دسترسی به هدف مورد نظر را نداشته باشند عملیات را لغو نمی‌کنند و سعی می‌کنند با کشتن مردم بی‌گناه نوعی انتقام‌گیری بکنند.

مشرق: سعد حریری رییس جریان المستقبل‌ لبنان با صدور بیانیه‌ای تاکید کرده که این انفجار پاسخی به حضور نیروهای حزب‌الله در سوریه است. آیا هدف از انفجار‌ها تحت فشار قرار دادن حزب‌الله است و اگر این طور است آیا حزب‌الله تحت تاثیر چنین فشار هایی قرار می‌گیرد؟

اسداللهی: این نوع انفجارها نه‌تنها حزب‌الله را تحت فشار قرار نمی‌دهد بلکه تجربه ثابت کرده است که حمایت مردمی از حزب‌الله بیشتر می‌شود و مردم لبنان به خطر این گروه های تکفیری واقف هستند که البته این مساله به لبنان و مردم لبنان محدود نمی‌شود و این گروه‌های تکفیری تهدیدی برای مردم و کشورهای سراسر اروپا محسوب می‌شوند و کشورهایی که از گروه‌های معارض در سوریه حمایت می‌کردند به‌شدت دچار ترس شده‌اند که این قدرت‌گرفتن القاعده و گروه‌های تکفیری در سوریه و سرازیر شدن شهروندهای کشورهای اروپایی که تفکرات تکفیری دارند به سوریه و بازگشت‌شان به کشورهای اروپایی می‌تواند امنیت این کشورها را به خطر بیندازد.

در حال حاضر این آگاهی در میان مردم لبنان و در سطح منطقه ایجاد شده است که خطر گروه‌های تکفیری خطر بزرگی است که باید با آن مقابله کرد که البته بهای آن هم سنگین است و ما شاهد این هستیم که روزانه انفجار‌هایی در عراق صورت می‌گیرد ولی این باعث نشده است که مردم علیه دولت عراق موضع‌گیری کنند. زیرا می‌دانند که مقصر این جنایات گروه‌های تکفیری هستند و مردم در عراق از دولت این کشور حمایت می‌کنند و از دولت می‌خواهند که به شدت با این گروه‌ها مقابله کند. همین وضعیت در لبنان وجود دارد. اینگونه عملیات‌ها باعث نشده است که افکار عمومی علیه حزب‌الله لبنان بسیج شود و حزب‌الله را تحت فشار قرار بدهد بلکه برعکس افکار عمومی از حزب‌الله می‌خواهد که هرچه قوی‌تر با این گروه‌ها مبارزه کند.

موضع گیری سعد حریری در شرایط کنونی واقعا جای تاسف دارد و با این گونه موضع‌گیری ها تلاش می‌کند برای این اقدام تروریستی توجیه تراشی کند در حالی که انتظاری که از سیاست مداران لبنان می‌رفت این بود که به طور کامل این اقدام را محکوم کنند و نه اینکه آن را توجیه کنند.

مشرق: امین جمیل رییس جمهور اسبق و رییس حزب مسیحی کتائب لبنان گفته است لبنان به مرحله‌ای رسیده که مردم این کشور معنای آن را هنوز درک نمی‌کنند و نمی‌دانند که دلایل هدف قرار گرفتن کشورشان توسط تروریست‌ها چیست. مفهوم این صحبت‌های امین جمیل چیست؟

اسداللهی: امین جمیل در زمره افراد گروه 14 مارس قرار می‌گیرد و مواضع ایشان در همان راستای محکوم کردن حزب‌الله است ولی تفاوت‌هایی هم با گروه 14 مارس دارند و آن هم این است که نگران سرنوشت مسیحیان در سوریه و عراق است. و از آنجایی که گروه‌های تکفیری نه تنها خطری برای مسلمانان است بلکه خطری برای خود مسیحیان هم خطر محسوب می‌شوند. از آنجایی که وی در گروه 14 مارس قرار دارد نمی‌خواهد به این مساله اعتراف کند ولی به خاطر سردرگمی که گرفتار آن شده است چنین موضع‌گیری‌هایی می‌کند. در صورتی که خط و خطوط در لبنان مشخص است و همین گروه 14 مارس که از این اقدامات حمایت می‌کند مسولیت اخلاقی این ترور ها و بمب‌گذاری‌ها را به عهده دارد. امین جمیل اگر می‌خواهد واقعا یک موضع‌گیری درست انجام دهد باید علیه گروه 14 مارس موضع‌گیری کند.

مشرق: فکر می‌کنید که تحرکات ارتش عراق در الانبار و فشاری که از آن ناحیه به گروه‌های تکفیری وارد می‌شود دلیلی برای این گونه بمب‌گذاری‌ها در لبنان باشد؟

اسداللهی: البته تحولات سوریه عراق و لبنان و حتی تحولات سایر کشورهای منطقه مانند مصر و یمن به هم مرتبط است. اما انفجار امروز را نمی‌توان به صورت مستقیم به تحولات الانبار عراق ارتباط داد و اگر عملیات‌های ارتش عراق در الانبار هم نبود این انفجار ها اتفاق می‌افتاد کما اینکه قبل از آن نیز اتفاق افتاده بود. به طور کلی جریان‌های تکفیری به خطری برای کل منطقه و جهان تبدیل شده‌اند که برای مقابله با آنها هم نیاز به همکاری های منطقه ای لازم است.

مشرق: پیش بینی‌ شما از شرایط سیاسی و امنیتی لبنان در آینده نزدیک چیست؟ آیا شاهد ادامه این بی ثباتی در لبنان خواهیم بود و یا لبنان قادر به کنترل اوضاع است؟

متاسفانه ما به سمت بی‌ثباتی در لبنان پیش می‌رویم و تنها به بی‌ثباتی امنیتی ختم نمی‌شود و بی‌ثباتی امنیتی هم است و گروه 14 مارس به دنبال یک حرکت سیاسی خطرناک و خواستار ایجاد یک دولت ضد وحدت ملی در لبنان است و این باعث خواهد شد که به بی‌ثباتی امنیتی موجود بی‌ثباتی سیاسی نیز اضافه شود. لبنان به سمت تحولات خطرناک‌تری حرکت می‌کند و می‌شود متصور بود که این نوع بمب‌گذاری‌ها و حملات تروریستی در آینده نزدیک ادامه پیدا کند.