گروه بین‌الملل مشرق  - با نزدیک‌شدن به زمان برگزاری نشست کنفرانس ژنو که روز 22 ژانویه جاری برگزار خواهد شد، تحولات پیچیده و درهم تنیده منطقه ای موازنه های تازه ای را برای بازیگران عرصه سیاسی رقم زده است. مخالفان سوریه که از تشتت، اختلاف و چند دستگی رنج می‌برند، در آخرین لحظات پیش از برگزاری نشست ژنو اعلام کردند که در این نشست حاضر خواهند شد. فشار آمریکا و عربستان سعودی برای اقناع مخالفان جهت شرکت در کنفرانس ژنو 2 که عمدتا بر اساس وعده های دروغین این کشورها در ادامه روند کنفرانس ژنو 1 شکل گرفته، به نظر می رسد، نتوانسته اطمینان را به اردوگاه مخالفان سوری بیاورد. از سوی دیگر فشار این کشورها برای دعوت نشدن ایران به کنفرانس ژنو 2 نشان می‌دهد که آنها به دنبال راه حل واقعی برای بحران سوریه نیستند و تنها می خواهند ویترینی سیاسی برای سرپوش گذاشتن بر شکست‌های سیاسی و میدانی خود ایجاد کنند.  


پشت پرده ادعاي مبارزه جهانی آمریکا با تروریسم

تغیر ناگهانی سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا ناشی از رویکرد این کشور دراولویت دادن به مبارزه با تروریسم و نگرانی از حضور عناصر افراط گرای تکفیری در سوریه بعد از براندازی احتمالی بشار اسد است، این موضوع محور اصلی رایزنی‌های اردوگاه غربی- آمریکایی با طرف فرانسوی- سعودی است.

طرف آمریکایی در حالی دیدگاه‌های خود در مورد اولویت دادن به مبارزه با تروریسم را به طرف مقابل تحمیل کرده که گویا طرح جدی برای این مبارزه ندارد و با رفتار خود نشان داده بیشتر سعی در حمایت مقطعی از این گروه‌ها و فرسایشی‌کردن جنگ در سوریه و ادامه درگیری ها در سایر کشورهای اسلامی دارد. به نظر می رسد همین هدف اصلی است که گروه هایی چون عربستان سعودی را نیز بعد از ناامیدی مقطعی از آمریکا به پیروی مجدد از طرح های خاورمیانه ای آمریکا قانع کرده است.


البته این تغییر نمادین علاوه بر اینکه می تواند نمایانگر اولویت های امنیتی تل آویو باشد، بی ارتباط با چینش ویترین سیاسی غرب برای عوام فریب در راستای توافق این کشور با ایران در مذاکرات محرمانه مورد ادعای غرب و برخی رژیم های مرتجع عربی منطقه هم نیست.


عراق

دولت نوری المالکی در عین حال از فضای غبارآلود منطقه ای و مبارزه گزینشی غرب با برخی گروه های تروریستی بهترین استفاده را برد، بغداد که از سالها قبل فریاد محکومیت حمایت برخی کشورهای عربی منطقه از گروه های تروریستی را سر داده و خواستار اجماع جهانی برای ریشه کنی ترویسم بود، از فضای ایجاد شده استفاده کرد تا بیشترین ضربات را به دولت اسلامی عراق و شام، شاخه عراقی القاعده وارد کند، شاخه ای که به صورت اتفاقی و نه از روی تطابق محوری منافع، رویکردهای غربی-سعودی نیز دشمنی با این محور را آغاز کرده است.

 
نوری المالکی که بعد از بازگشت از واشنگتن هجمه خود علیه گروههای تروریستی داعش را آغاز کرد، در این سفر کاخ سفید را در برابر دو گزینه قرار داد. بر اساس دیدگاه مالکی که مبتنی بر واقعیت موازنه های منطقه ای بود، آمریکا می بایست بین حمایت از گروه های تروریستی در الانبار (که ازدیدگاه واشنگتن هنوز توان لازم برای رویارویی و براندازی دولت شیعی مرکزی را ندارند) و منافع خود در کل عراق و چاههای نفت جنوبی این کشور و حضور دیپلماتیک گسترده اش در بغداد یکی را انتخاب کند.

این پیشنهاد درست زمانی مطرح شد که غرب و سعودی ها نیز برای گرفتن برگه برنده پیشتازی دولت سوریه در مبارزه با تروریسم؛ سناریوی تروریسم خوب و تروریسم بد را در سوریه پیاده کردند و با به جان هم انداختن گروهک های تروریستی در سوریه سعی کردند خود را عامل اصلی مبارزه با تروریست های داعش معرفی کنند.


سوریه

تریبون رسمی دمشق اخیرا بارها اعلام کرده امید زیادی به کارآیی کنفرانس ژنو 2 در حل موضوع سوریه و اجماع جهانی علیه تروریسم ندارد، اما با این وجود در سایه پیشروی های نظامی و اختلافات و درگیریهای شدید و کشتار در میان مخالفان خود، مشکل چندانی برای حضور در این کنفرانس نمی بیند. حضور در ژنو علاوه بر اینکه شکست ادعاهای غرب در رد هر گونه مذاکره سیاسی با دولت بشار اسد قبل از برکناری وی را به اثبات می رساند، می تواند جایگاه دمشق را به عنوان محور اصلی مبارزه با تروریسم جهانی و قربانی توطئه و تروریسم تقویت کند و حمایت افکار عمومی جهان را به دست آورد.


سناریوی کنفرانس ژنو 2 برای دولت سوریه یک بازی دوسربرد است، رسیدن به توافق در این کنفرانس به معنای موفقیت و پیروزی سیاسی دولت بشار اسد در ادامه روند مبارزه با تروریست ها و به دست آوردن حمایت جهانی برای این مبارزه است و در صورت شکست نیز دولت سوریه می تواند مخالفان و حامیان آن را باعث به شکست کشاندن کنفرانس معرفی کند.

بویژه اینکه بر خلاف اطمینان دمشق برای شرکت در این نشست، مخالفان سوری کاملا نگران و تجزیه شده به نظر می رسند و از سوی دیگرغرب با رد حضور ایران در این کنفرانس عملا گزینه شکست را به آن تحمیل کرده است. گزینه سوم یعنی تعویق احتمالی نشست ژنو نیز ضرری برای سوریه ندارد، چرا که سوریه مشغول ادامه عملیات پاکسازی شهرهای خود است و ظرف شش ماه تا یک سال آینده این عملیات به صورت کامل به پایان خواهد رسید. این گزینه نیز  تنها نشان دهنده اختلافات بین مخالفان سوری و حامیان مالی و تسلیحاتی آنها خواهد بود.

آمریکا در راستای این تحرکات و هزمان با برپایی ژنو 2 آخرین تلاشهای خود را برای خروج آبرومندانه از رسوایی شکست در سوریه به کار برده است، بر اساس اطلاعات موجود از مذاکرات پشت پرده روسیه و آمریکا، مقامات کاخ سفید سعی دارند مسکو را قانع کنند که رهبری سوریه را از بشار اسد بگیرد و به هر کسی از داخل دولت سوریه که می خواهد تحویل دهد، در این سناریو آمریکا اعلام کرده نیازی به تغییر ترکیب امنیتی و نظامی در کشور نیز وجود ندارد.


این طرح گرچه در عمل هیچ نفعی برای کشورهای مداخله جوی غربی و عربی ندارد، اما می تواند پیروزی ظاهری برای ائتلاف مخالف سوریه به حساب آید و رسوایی آنها در برون رفت از باتلاق سوریه را کمرنگ تر نماید. البته شاخص ها حاکی از آن است که مسکو بعد از رایزنی با تهران و رد قاطع این طرح از سوی ایران، با این طرح نیز مخالفت کرده است.


لبنان

تغییرات ناگهانی در مواضع جریان هوادار عربستان سعودی در لبنان که این روزها به صورت غافلگیر کننده ای زمینه ساز تشکیل قریب الوقوع دولت در این کشور بعد از ماهها درجا زنی سیاسی شده، با زنجیره پرونده های منطقه ای و معامله های غربی با سعودی ها بی ارتباط نیست.

از بررسی موشکافانه اظهارت اخیر سعد حریری نخست وزیر اسبق لبنان و زمانبندی این تغییر موضع بر می آید که وی در تنگنای سیاسی قرار گرفته است، چرا که ماهها با حساب کردن روی براندازی دولت سوریه موانع جدی در مسیر تشکیل دولت در لبنان ایجاد کرد تا شاید با کاستن از حجم منطقه ای حزب الله، آن را در عرصه سیاسی لبنان نیز به انزوا بکشاند. وی هنگامی که از شکست جهان در برابر سوریه نام برد، گویا می خواست به شکست محاسبات خود در این عرصه اعتراف کند.


حریری که پیشتر هرگونه مشارکت با حزب الله لبنان در  تشکیل دولت جدید لبنان را رد می کرد و برای عدم تشکیل دولت، حتی پیشنهاد اغوا کننده نخست وزیری خود را نیز که از سوی 8 مارس مطرح شد، رد کرد؛ بعد از شکست تمام تلاش های انجام شده در راستای انتقال بحران سوریه به لبنان و ایجاد جنگ فرقه ای در این کشور و بعد از اینکه استراتژیست های غربی ایجاد فضای امنیتی در لبنان را در اثر رفتار حکیمانه سران حزب الله به نفع این جریان شیعی دانستند، در گفتگو با یکی از شبکه های خبری به صراحت اعلام کرد که به علت این شعارها در تنگنا قرار گرفته است.


مصر

در راستای سیاست جدید آمریکا اخوان المسلمین مصر که سودای همگرایی با آمریکا در سایه انطباق کامل سیاست های خود با این کشور در سوریه را در سر می پروراند تا مصر اخوانی را به قدرت اول منطقه عربی تبدیل کند، به صورت ناگهانی شاهد انقلابی شد که خیلی زود ریشه های حاکمیت محمد مرسی را برچید و در فضای ملتهب سیاسی و امنیتی خود شدیدترین اتهامات و خشن ترین سرکوب ها را متوجه وی و جماعت اخوانی کرد.


انقلابی که حتی امواج آن به ترکیه هم رسید و باعث لرزش پایه های قدرت اسلامگرایان اردوغانیسم در این کشور شد و با تقویت جایگاه فتح الله گولن مخالف دولت اردوغان در برابر حاکمیت مطلق یک دهه ای وی در عرصه سیاسی ترکیه، آن را در آستانه بهار ترکی قرار داد.


فضای امنیتی منطقه با کنفرانس ژنو 2 تغییر نمی‌کند

درگیری های منطقه ای در فضای غبارآلود کنونی همچنان زیاد است، نوری المالکی به صراحت عربستان را به شیطنت و حمایت از تروریسم متهم می کند. در یمن یک دیپلمات ایرانی ترور شده است، درگیری ها در سوریه همچنان مردم بی گناه را قربانی سیاستهای خارجی کرده و خودروهای بمب گذاری شده همچنان در خیابان های لبنان جولان می دهند، این اتفاقات تصادفی نیست.

آمریکا عاشق مذاکره تحت سایه آتش و توپ است، خوی مستبدانه این کشور به این راحتی ها نمی خواهد به شکست در سوریه تن دهد و برای برون رفت نسبتا آبرومندانه خود از بحران سوریه حاضر است هر هزینه انسانی را از جیب سوری ها پرداخت نماید. بنابراین تغییر عرصه سیاسی امنیتی منطقه در کوتاه مدت با برپایی این کنفرانس بعید به نظر می رسد و اینجاست که نقش ویژه ارتش عربی سوریه درادامه روند پاکسازی عناصر تروریستی در این کشور خود را نشان می دهد.