گروه اقتصادی مشرق -می‌گوید درست است که روحانی تیم اقتصادی با تجربه ای دارد، اما تجربه برای مدیریت در این شرایط کافی نیست. نقدهای جدی هم به احمدی نژاد دارد. معتقد است با پولهایی که در دوران احمدی نژاد به دست آمد خیلی کارها می‌شد کرد. محمد خوش چهره که در مجلس هفتم عضو کمیسیون اقتصادی بود در گفتگو با مشرق ادامه می‌دهد اقتصاد مقاومتی میتواند کشور را از نابه سامانی کنونی خارج کند. عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران درباره انصراف مردم از دریافت یارانه نقدی هم پیش بینی هایی کرد که در ذیل می‌خوانید.

مدیریت تیم اقتصادی دولت را چگونه ارزیابی می کنید؟

تحلیل من درباره تیم اقتصادی آقای روحانی این است که این تیم دارای توان مدیریتی قوی است . اغلب این آدم هایی که الان در کابینه آقای روحانی عهده دار مسولیت اقتصادی هستند، آدم های باتجربه ای هستند. اما یک چیز را نباید دراین میان یادمان برود که به تنهایی " تجربه " مدیران نمی تواند اقتصاد نابه سامان کنونی را به سامان کند.

شرایط کشور در حال حاضر ویژه است. در شرایط ویژه نیز مدیرانی باید اقتصاد را اداره کنند که دارای درک بالا از شرایط ویژه هستند. باید شرایط حساس امروز اقتصاد ایران توسط مدیران درک شود.


خب فرض کنید مدیران اکنون شرایط حساس کشور را می‌دانند،چه باید کرد ؟

برنامه ریزی. برنامه ریزی کنند در یک تا دوسال آینده چه باید بکنند. از دو تا 4 سال آینده چه باید بکنند. وقت خیلی کم است. فکر نکنید چهار سال وقت زیادی است؛ این زمان خیلی زود میگذرد. اگر توجه نشود خیلی زود فرصتها و زمان هایی که داریم به تهدید تبدیل میشود . اتفاقی که در دولت قبلی رخ داد. ما در دولت قبل فرصتهای بیشماری در حوزه اقتصاد داشتیم ، اما مدیران قبلی نتواستند به خوبی از آن استفاده کنند.

چند نمونه از این فرصتها را برای ما نام ببرید؟

انصافا فرصتها زیاد بود. درآمد افسانه ای 700میلیارد دلاری ایران در طول هشت مدیریت اقای آحمدی نژاد و دوستان ایشان بر کشور فرصت بی نظیری بود که اگر به خوبی مدیریت میشد ما با بحرانهایی کمتری در دوسال اخیر در کشور مواجه بودیم.

بله درست است تحریمها و فشارهای خارجی در نابسامانی اقتصادی کشور نقش داشت، اما آیا واقعا نمیشد آنها را مدیریت کرد؟ من به کسانی که می‌گویند نمی‌شد، نقد جدی دارم.

اقتصاد یعنی علم استفاده بهینه از منابع. ما در 8 سال اخیر منابعی گرانبهایی مانند نفت را فروختیم، اما به جای اینکه در ازای فروش آن منابع گران بها توسعه و رشد اقتصادی را به ارمغان بیاوریم تورم و ورشکستگی تولید داخلی و کاهش قدرت خرید مردم خودمان را شاهد بودیم.

اقای دکتر، خیلی نمیخواهم وارد بحث دولت قبلی و اشتباهات اقتصادی آقای احمدی نژاد شوم، چون موضوع گفتگوی ما نیست. ولی برخی میگویند مواضع شما نسبت به دولت آقای احمدی نژاد بیشتر سیاسی بود تا اقتصادی؟

اصلا و ابدا. نقدهای من به احمدی نژاد اقتصادی بود و هست. احمدی نژاد نتوانست با 700 میلیارد دلار کشور را به خوبی مدیریت کند . این پول کمی نبود. خود شما اگر با مدیری برخورد کنید که بر یک بنگاه اقتصادی سود ده مدیریت میکرده و پس از مدتی این بنگاه را به زیان ،تحویل نفر بعدی میدهد هشدار نمیدهید ؟

من به عنوان یک اقتصاددان وظیفه ام ایجاب میکرد که هشدار بدهم. اگر مواضع من را بروید بخوانید متوجه می‌شوید که نقدهای من تماما اقتصادی بوده و هشدارها و حتی نگرانی هایی که قبلا داده بودم، بسیاری از آنها متاسفانه به واقعیت پیوسته است. متاسفانه آقای احمدی نژاد خیلی به توصیه های اقتصادی کارشناسان گوش نمیداد. البته امیدوارم این خصلت و ویژگی منفی احمدی نژاد، به روحانی سرایت نکند.

آقای دکتر نوع مدیریت و برنامه ریزی دولت یازدهم را تاکنون چگونه ارزیابی می کنید؟

ببینید من فکر میکنم دولت برنامه جدی – منسجم و با حساب و کتابی برای آینده اقتصاد ایران تدوین و طراحی نکرده است. شما همین روند توزیع سبد کالای رایگان میان مردم را ببنید. این کار خیلی ایراد داشت . همین توزیع نامناسب کالای رایگان میان مردم نشان داد تیم اقتصادی آقای روحانی خیلی با هم منسجم نیست.

معتقدید نباید سبد کالای رایگان توزیع میشد ؟ مخالفید ؟

من با اصل توزیع سبد کالای رایگان میان اقشار آسیب پذیر به عنوان یک رویه مخالف هستم ،اما درصورتی این روش بخواهد یک شیوه کوتاه مدت و مقطعی باشد، میتوان تا اندازه‌ای از نقد آن اغماض کرد.

از سوی دیگر روشی که دولت در اجرای سبد کالا آن را اجرا کرد، بی نظمی گسترده و غیرقابل قبولی را نشان میداد و قابل نقد بسیار زیاد بود. میخواهم بگویم شواهدی مانند آشفتگی در نحوه توزیع سبد کالا نشان میدهد که دولت برنامه خاصی برای ماههای آتی اقتصاد ندارد. این یک آفت بزرگ است. اگر جلوی این بی برنامگی گرفته نشود اقتصاد ایران در ماههای آینده ضربه های بدی خواهد دید.

مشکل دولتمردان ما این است که فکر میکنند وقت زیاد دارند؛ اصلا وقت نیست. باید هر چه زودتر با تدوین یک برنامه یک تا چهار ساله وضعیت را مقداری سامان داد.

بزرگترین چالش های اقتصادی دولت در سال 93 چیست؟  فکر میکنید کشور در سال جاری با چه مشکلات اقتصادی روبرو خواهد شد؟

همان طور که گفتم دولت باید با یک برنامه ریزی کوتاه مدت – میان مدت و بلند مدت مشخص کند چه میخواهد بکند . من برنامه خاصی در این باره از دولت ندیدم. من توجه به تولید را در سال 93 به دولت توصیه میکنم. این توجه باید خیلی ویژه باشد. اوضاع تولید در کشور خیلی مناسب نیست.

من در اینجا به شما میگویم تنها راه مقابله با فشارهای خارجی و توجه به مفاهیم اقتصاد مقاومتی مدنظر رهبرمعظم انقلاب توجه ویژه به تولید ملی و داخلی کشور است . این باید از دولتمردان آغاز شود و به تدریج به بدنه مردم نیز سرایت کند .

دولت باید هرچه زودتر موانع تولید را بررسی کرده و اعلام کند ایراد کار کجاست . بعد با حمایت از تولید هم روند اشتغالزایی را افزایش دهد و هم رشد اقتصادی را بالاببرد.  به یاد دارم قبل از انتخابات ریاست جمهوری 92 آقای روحانی گفت موانع تولید را پس از پیروزی در انتخابات بررسی کرده و مشکلات را مرتفع خواهد کرد . بعدش من چیزی ندیدم که آن را اجرایی کند . توصیه میکنم هر چه سریعتر اقدامات مقتضی در این باره انجام شود .

جالب است بدانید توجه به تولید از بروز بسیاری از چالش های احتمالی ایجاد شده در سالهای بعد نیز جلوگیری میکند. هم اکنون کشور با انبوهی از فارغ التحصیلان جوان جویای کار مواجه است که منتظر پیداکردن شغل مناسب هستند . حالا من کاری ندارم در گذشته سیاستگذاری هایی درباره آموزش عالی و فقدان یک رابطه دوسویه صنعت و دانشگاه برقرار نشده اما حالا گذشته ها ، گذشته و امروز جوان ما یک دانشگاهی است و کار میخواهد.

اگر به تولید توجه ویژه شود بسیاری از همین چالش ها که باعنوان بروز پدیده ای به نام بیکاری یاد میشود حل خواهد شد . پیش بینی ها حاکی است طی چند سال آینده 10 میلیون نفر به بازارکار وارد خواهند شد که این پدیده میتواند میتواند برای فضای سیاسی – اجتماعی و اقتصادی کشور درصورت درمان مناسب خطرآفرین شود .

ازدیگر چالش هایی که میتواند در سال 93 چالش آفرین باشد بحث دلار – قدرت خرید مردم و تورم خواهد بود . باید برای هریک از متغیرها برنامه های خاصی تدوین و طراحی شود .

فکر می‌کنید دولت یازدهم میتواند به خوبی فاز دوم را اجرایی کند ؟

ببنید من نقدهای جدی درباره هدفمندی و نحوه اجرای فاز دوم دارم. البته از سویی دیگر مهم ترین بخش هدفمندی را هم تولید میدانم . تنها درصورت اهمیت دادن به بخش تولید فاز دوم میتواند به موفقیت برسد.

درباره خود انصرافی نظرتان چیست؟ دولت دربرنامه ای پیش بینی کرده چند میلیون نفر از دریافت یارانه نقدی انصراف دهند. نظر شما چیست؟ آیا چنین چیزی امکان پذیراست؟

من فکر نمیکنم بیش از 3-2 میلیون نفر ازدریافت یارانه نقدی انصراف بدهند. مگر اینکه اتفاق خاصی بیفتد. سوال من این است چه منطقی ایجاب میکند که مردم از اغلب مردم از دریافت یارانه نقدی انصراف دهند. لذا دولت باید می بایستی قبل ازآغاز ثبت نام مردم برای اجرای فاز دوم، با آگاه سازی مردم، امکان خدمت‌ رسانی بهتر به آن‌ها را فراهم میکرد .من معتقدم اگر این کار را میکرد به راحتی میتوانست ۵۰حداقل درصد از یارانه بگیران فعلی را از گرفتن یارانه نقدی منصرف کند. اما هم اکنون فکر نمیکنم بیش از 3-2 میلیون نفر از مردم کشور از گرفتن یارانه نقدی انصراف دهند.

یعنی شما میگویید باید دولت به همه مردم یارانه ی نقدی بدهد ؟

نه من این را نمیگویم . اتفاقا معتقدم پرداخت یارانه نقدی به همه مردم کشور عین بی عدالتی است . باید مکانیزم یارانه ی نقدی طوری طراحی و تدوین شود که فقط عده ای خاص نقدا یارانه بگیرند . بنابراین معتقدم پرداخت نقدی به همه ایرانی ها مانند تجویز مُسَکن پیش از شروع درمان است. دوباره تاکید میکنم باید محوریت تولید در اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها مورد تاکید قرار گیرد .

سوال بعدی من درباره مذاکرات هسته ای و نتیجه آن بر اقتصاد ایران است. تحلیلتان دراین باره چیست ؟ فکر میکنید باید خوش بین بود و اقتصاد را به دست نتیجه مذاکرات سپرد ؟

ببینید ؛ بنده در رسانه ها میبینم هر روز اخبار و تحلیل های مختلف و متفاوتی درباره نتیجه مذاکرات و آینده اقتصاد ایران منتشر میشود . برخی ها به آینده مذاکرات خوش بینند و برخی ها بدبین . برخی ها میگویند اگر مذاکرات به نتیجه برسد اقتصاد ایران شکوفا میشود و برخی ها میگویند .....

من نظر خاصی درباره آینده مذاکرات هسته ای نمیتوانم بگویم ؛ چون اقتصاددانم . اما توصیه میکنم به طور جدی به مباحث اقتصاد داخلی و تولید ملی فکر کنیم که اگر مذاکرات بر فرض هم با مشکل برخورد کرد و حداقل زمانش طولانی شد ، فرصت را هدر نکرده باشیم . نگاه ما باید به داخل باشد ، همان طور که رهبر فرمودند به پتانسیلهای داخلی فکر کنیم .


آقای خوش چهره اگر اجازه بدهید به سراغ مقاومتی و مفهوم آن در دولت یازدهم بپردازیم . تحلیلتان از باور مسولان اقتصادی دولت یازدهم به مفاهیم اقتصاد مقاومتی چیست؟

باید توجه کنیم که اقتصاد مقاومتی یک اقدام تاکتیکی و موقت و مقطعی نیست ، بلکه یک نسخه فوق‌العاده ضروری و عملیاتی برای اقتصاد کشور است . درصورتی که کم کاری در این زمینه صورت بگیرد کشور با مخاطرات جدی مواجه خواهد شد .

من چند ویژگی را برای یک سیستم اقتصادی مقاومتی بیان میکنم . اول اینکه این سیستم باید پویا باشد . یعنی منفعل عمل نکند و در عین حال به دنبال رفع محدودیت های فعلی باشد . ولی برای رشد در شرایط جدید تلاش کند .

تکیه اصلی اقتصاد مقاومتی به ظرفیتهای داخلی –بومی و در جاهایی که نیاز به بیرون است ضمن تسهیل روش ها باید به دنبال دستبابی و بومی سازی برخی کارها برویم .

باید درباره اقتصاد مقاومتی تاکید کنم گسترش و تعمیق فرهنگ اقتصاد مقاومتی و باورداشت آن از سوی مردم و مسولان می تواند ضامن موفقیت تمام راهکارها و سیاستگذاری ها باشد . امیدوارم فرهنگ سازی جدی و منسجمی درباره اقتصاد مقاومتی صورت گیرد . از دولت میخواهیم هر چه زودتر این کار را در الویتهای خود قرار دهد . فرهنگ سازی خیلی مهم است .