گروه فرهنگی مشرق - در این که اغلب مردم ما کتابخوان نیستند و تورق یک کتاب خوب شاید اولویت صد و چهلمشان هم نباشد هیچ شکی نیست. در این که کتاب‌ها اگر رایگان هم عرضه شوند باز امیدی به جابجایی چشمگیر در آمار کتابخوان‌ها نمی‌رود هم شکی نیست. اما تعارف که نداریم! خرید کتاب این روزها حتی برای آن عده اندکی که واقعا از خواندن کتاب لذت می‌برند هم دل شیر می‌خواهد.
 
این مطلب را برای دانشجویان، پژوهشگران و خوره کتاب‌هایی منتشر کردیم که کتاب را به عنوان یک نیاز می بینند نه صرفا یک عامل زیبایی در دکور خانه و در تلاشیم دنبال یک راه حل خوب و منطقی برای کتاب خواندن بگردیم بدون این که ردپایی از کاغذ و صحافی و چاپ در میان باشد. این بود که به نشر دیجیتال رسیدیم! فروش یک کتاب در قالب های مجازی (pdf-word) و قیمت های بسیار پایین.

در گزارش قبلی صحبت از صرفه جویی شد! این که با الکترونیکی شدن کتاب‌ها می‌توان به حفظ محیط زیست و کاهش چشمگیر وابستگی به واردات کاغذ کمک شایانی کرد. از طرفی با کنار گذاشتن قیمت کاغذ، هزینه خرید یک کتاب تا 80 درصد کاهش می یابد و چه چیزی بهتر از داشتن یک کتاب ارزان قیمت جمع و جور که می‌توان آن را به راحتی حمل کرد. تا اینجای کار همه چیز به نفع مخاطبان کتاب، اقتصاد کلان کشور و البته محیط زیست بود اما جای ناشران کتاب کجاست؟ آنها چه سودی از این به روز شدن و همراهی با فناوری خواهند برد؟

به غرفه "کتابخانه موزه و مراکز اسناد مجلس شورای اسلامی" سر زدیم و با یکی از کارشناسان این انتشاراتی وارد مذاکره شدیم. مصاحبه که نه! یک گپ و گفت خودمانی داشتیم  که البته سرنخ ها و اطلاعات خوب و جدیدی دستگیرمان شد.

مسئول غرفه مجلس شورای اسلامی در ابتدای صحبت های خود گفت: همگام شدن با فناوری خوب است اما نه به این معنی که کتاب کاغذی را به صورت کامل کنار بگذاریم. بیل گیتس درمورد مجازی شدن فرهنگ در یکی از مصاحبه های خودش  گفته بود تعادل در ارائه محتوای فرهنگی کتابها باید به صورت 50 -50 باشد. یعنی هم در قالب کاغذی به دست مخاطبان برسد و هم به صورت مجازی برای فروش عرضه شود. از نظر ما هم حد مطلوب همین است. یعنی ما باید دو حق انتخاب برای مخاطب قائل باشیم.

کارشناس حوزه کتاب ادامه داد: گرچه پیشرفت فناوری باعث شده تا شرایط مطالعه کتاب باقیمتی بسیار اندک و در قالب یک فایل کم حجم فراهم باشد اما از طرفی هنوز بسیاری از مردم کتاب را در قالب قدیمی آن می پسندند و دوست دارند کتاب را در دست بگیرند و آن را ورق بزنند. امروز در بزرگترین نمایشگاه کتاب دنیا (فرانکفورت) هم که وارد شوید باز می بینید کتاب در قالب کاغذی ارج و قرب والایی دارد.

وی سپس درباره مشکلات نشر کاغذی برای ناشران و فواید دیجیتالی شدن کتاب گفت: ناشر با چاپ یک کتاب ریسک بالایی را برای خودش می خرد. ممکن است یک کتاب بعد از چاپ با استقبال روبرو نشود و ناشر بماند با صدها و شاید هزاران کتاب بی استفاده ای که هر روز باید برای آنها هزینه نگهداری در انبار را پرداخت کند. این مشکل بزرگی است! هزینه نگه داری کتاب یکی از آن هزینه هایی است که بعد از چاپ کتاب به ناشر تحمیل می‌شود. چاپ دیجیتال این معضل و هزینه اضافی را ندارد و ناشر به شکل مستقیم با مخاطب روبرو می‌شود.

مسئول غرفه مرکز اسناد تاکید کرد: ما سعی کردیم در کنار چاپ هر نسخه از کتاب های خود یک نسخه دیجیتالی نیز از همان محصول داشته باشیم. به هر حال بعضی کتب نظیر دایره المعارف‌ها که اغلب به صورت چند جلدی و بالای 12 -13 جلد تولید و عرضه می شوند قیمت بسیار بالایی داشته و پرداخت هزینه آنها برای هرکسی ممکن نیست. مثلا کتاب های "پیام بهارستان" که از محصولات معنبر و شناخته شده ما است در قالب 20 جلد و هر جلد 500 الی 700 صفحه عرضه شده و هر کدام 20 هزارتومان قیمت دارد. سری کامل این دایره المعارف تاریخی 400 هزارتومان هزینه دارد در حالی که مخاطب ما می تواند همین محصول را در قالب یک سی دی 5 هزارتومانی خریداری کند.

وی در پایان اظهار داشت: ما ضمن احترام به مخاطبان سنتی خودمان اخیرا در تلاشیم که با مسئولان شهر کتاب و چند سایت معتبر برای عرضه آثار دیجیتالی و مجازی مرکز اسناد مجلس به توافق برسیم. در نهایت خود من طرفدار کتاب‌های قدیمی هستم و با کتاب در قالب فایل الکترونکی و سی‌دی ارتباط برقرار نمی کنم.

یکی از غرفه هایی که به آن سر زدیم غرفه "چند پیکسل کتاب" واقع در سالن یاس بود که یک بنر هم در ورودی آن نصب کرده و فعالیت خودشان را شرح داده بودند:

"یکی از بهترین کارهایی که می‌تواند اشتیاق مخاطب را نسبت به خواندن کتاب بالا ببرد، این است که ما بخش زیبایی از کتاب را در حضور او بخوانیم یا نشانش دهیم. این بخش های زیبا که آنها را اغلب علامتگذاری یا bookmark می کنیم، گاهی به عنوان بریده یک کتاب، تایپ می شود و در فضای مجازی رد و بدل می شود. به ذهنمان رسید که میبایست بستری مفید و کارآمد را برای این فعالیت جدید ایجاد کنیم که به "چند پیکسل کتاب"رسیدیم. سامانه ای متشکل از یک وب سایت و نرم افزار تلفن همراه. شاید بعضی افراد در ارتباط با اینجا کمی کتاب بخوانند. شاید بعضی دوستان با دیدن این صفحات کتابی(در اینترنت) راغب به تهیه آن گردند. یک تفریح مفید و جدید از جنس کتاب کتابخوانی..."

چه ایده جالبی! اگر این بنر را نمی‌دیدیم شاید یک مورد مهم از قلم می افتاد که دیجیتالی شدن کتاب یک ویژگی بی نظیر دارد و آن ورود به دنیای آدم‌هایی است که به هزار و یک دلیل از دنیای کتاب قهر کرده‌اند.

جماعتی که این روزها عمر خود را در کوچه پس کوچه‌های رایانه و تبلت و شبکه های مجازی می‌گذرانند و خیلی وقت است وایبر و فیس بوک و تانگو جای "کاغذ" را برایشان پر کرده است.

 حالا که نمی‌توان آنها را از پای فناوری بلند کرد و پای کتاب نشاند باید کتاب را به دنیای فناوری آنها "اتچ" کرد. پس دوباره می‌رسیم به کتاب دیجیتالی و مطالعه مجازی.

وقتش رسیده که نظر چند نویسنده را هم در این رابطه بدانیم در ادامه این سلسله گزارش ها به سراغ اهالی قلم می رویم. آنهایی که کاغذ و قلم را برکت عمرشان می دانند.

ادامه دارد...