به گزارش مشرق، اخیرا هشتمین همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی، در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شده است. این همایش در طول 7 دوره قبلی با فراز و نشیب های مختلفی روبرو بوده است.
در همین خصوص در گفت‌وگو با دکتر مرتضی عزتی از بنیان‌گذاران همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس به بررسی کیفیت و دستاوردهای این همایش در طول 16 سال گذشته پرداخته‌ایم:
آقای دکتر عزتی، در ابتدا توضیحی از نحوه شکل گیری این همایش بفرمایید.
نطفه همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی که هشتمین دوره آن برگزار شد، از 16 سال گذشته شکل گرفت. هدف از این همایش جریان سازی اقتصاد اسلامی است. زمانی که در سال 1375 برگزاری این همایش را آغاز کردیم، اساتید ابا داشتند که اقتصاد اسلامی تدریس کنند. اقتصاد اسلامی به طور کل تعطیل شده بود.
در زمان برگزاری اولین دوره، فقط دانشگاه مفید حاضر شد که نامش در کنار نام دانشگاه تربیت مدرس به عنوان برگزار کننده آورده شود. آن زمان حدود 12 نفر دور هم جمع شدیم و ایده برگزاری همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی را طراحی کردیم.
در زمان برگزاری اولین همایش، حدود 30 نفر مشارکت کردند. علی رغم استقبال کم، ولی تلاش کردیم به جریان سازی ادامه دهیم. این جریان سازی به قدری مطلوب پیش رفته که در حال حاضر حدود 200 نفر دانشجوی دکترا، متخصص و پژوهشگر در زمینه اقتصاد اسلامی داریم.
همچنین توانستیم حدود 9 سال پیش رشته اقتصاد اسلامی و بانکداری اسلامی را به تصویب وزارت علوم برسانیم و رشته اقتصاد اسلامی و بانکداری اسلامی در مقطع لیسانس و فوق لیسانس را ارائه کنیم. دانشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس اولین دانشگاهی بود که گرایش اقتصاد اسلامی را در دوره دکترا ایجاد کرد. ما در دانشگاه تربیت مدرس از همان ابتدا به اقتصاد اسلامی علاقه مند بودیم و برای توسعه آن گام برداشتیم.
در طول همایش های مختلف مقالات هم از نظر تعداد و هم از نظر کیفیت بهتر شده و جنبه علمیت آن بالاتر رفته است. به طور مثال در هشتمین همایش که اخیرا برگزار شد در مقاله ای از تئوری بازی ها استفاده شده بود. مقالات در ابتدا بیشتر در حوزه احکام متمرکز بود که رفته رفته مقالات علمی تر شده است.
آیا غیر از همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی، فعالیت‌های دیگری نیز در دستور کار بوده است؟
در کنار همایش، همایش های مشترک موضوعی نیز با استان ها، نشست های تخصصی اساتید اقتصاد اسلامی نیز برگزار شده است. به طور مثال مهرماه گذشته دهمین نشست تخصصی اقتصاد اسلامی برگزار شد. حدود 9 همایش استانی در شهرهای شیراز، کرمان، زاهدان، اصفهان، ارومیه، مشهد، بابلسر، تبریز، همدان نیز برگزار شده است. همچنین در طول سال های گذشته توانستیم حدود 12 کارگاه تخصصی داخلی و حدود 5 کارگاه تخصصی بین المللی در زمینه بانکداری اسلامی، فلسفه اسلامی و ... برگزار کنیم.
اولین کسانی که شما را در برگزاری همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی در طول هشت دوره گذشته یاری کرده‌اند، چه کسانی بودند؟
بنده به همراه آقایان دکتر صادقی، دادگر، احمدی، مزینی، عاقلی، موسایی و برخی اساتید دیگر ایده اصلی شکل گیری همایش را ارائه کردیم. البته آقایان دکتر اثنی عشری، سید نورانی، یوسفی، زارع نژاد، توتونچیان، صادقی تهرانی، صدر، اولیایی نیز از دیگر دانشگاه ها با ما همراه بودند.
آیا در طول سال‌های گذشته توانسته‌اید، اقتصاد اسلامی را به صورت یک علم مدون کنید؟
قبل از سال 1375، مباحثی که پیرامون اقتصاد اسلامی مطرح می شد بیشتر ناظر بر احکام بود. ما سعی کردیم در طول سال های گذشته، علمی سازی کنیم. البته هنوز به طور کامل موفق نبودیم. یک مشکل اساسی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم، این واقعیت است که در اقتصاد اسلامی به جای اقتصاد، احکام دین و تاریخ تدریس می شود. هرچند که احکام و تاریخ به جای خود لازم و ارزشمند است ولی با احکام نمی توان مدل سازی کرد. نمی توان سیاست گذاری کرد. سیاست گذاری فقط با علم میسر است. هنوز درعرصه آموزش اقتصاد اسلامی به صورت علمی وارد نشده‌ایم. این ضعف ما است. برخی نیز در حوزه اقتصاد اسلامی به بانکداری اسلامی آن هم بیشتر معطوف به مباحث فنی آن پرداخته‌اند.
آیا همین خلا آموزشی باعث شده تا اقتصاد اسلامی وارد حوزه سیاست گذاری نشود؟
عده ای نمی گذارند که اقتصاد اسلامی در حوزه سیاست گذاری مورد استفاده قرار گیرد. برخی از این افراد می گویند که آنچه شما در تبیین علم اقتصاد اسلامی مدعی هستید، علم غربی است لذا ما بهتر از شما می دانیم.
آیا به نظر شما نیاز به تاسیس دانشگاه اقتصاد اسلامی وجود دارد؟
معتقد به دانشگاه اقتصاد اسلامی نیستم. اقتصاد اسلامی یک گرایش از علم اقتصاد است. علم اقتصاد در اقتصاد متعارف همان بحث رفتارهاست که تدریس می شود. حال باید این رفتار را در چارچوب اسلام تحلیل کرد. لذا نیازی به دانشگاه مجزا وجود ندارد.
چرا عنوان هشتمین همایش را اخلاق در اقتصاد اسلامی و اقتصاد ایران انتخاب کردید؟
به چند علت. اول اینکه اخلاق موضوعی بود که در نشست های قبلی به آن اشاره نشده بود. دلیل دوم لزوم توجه به اخلاق در شرایط کنونی جامعه و جنبه های کاربردی آن است. و سوم آنکه اخیرا گروه هایی در جامعه به سمت اخلاق در اقتصاد گرایش پیدا کرده بودند. لذا به این سه دلیل ما نیز موضوع هشتمین همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی را اخلاق انتخاب کردیم.
به نظر شما اخلاق چه سهمی در اقتصاد ایران دارد؟
واژه اخلاق بار ارزشی دارد از این حیث است که گاهی گفته می شود اخلاق خوب و اخلاق بد. اخلاق در جامعه به ویژه در سطح مدیریت اقتصادی سهم بسیار بالایی دارد. مردم در یک چارچوب اخلاقی که جامعه برایشان ساخته است، رفتار می کنند. اگر مدیریت کشور اخلاق درستی داشته باشد و چارچوب اخلاقی خوبی برای سیاستگذاری تعیین کند، مسلما مردم نیز در عرصه های مختلف رفتار درستی از خود نشان خواهد داد. چشم و گوش جامعه به رفتار مسئولین است. اگر آنان اخلاق درست را رعایت کنند، مردم نیز درست رفتار خواهند کرد.
در همین خصوص در گفت‌وگو با دکتر مرتضی عزتی از بنیان‌گذاران همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس به بررسی کیفیت و دستاوردهای این همایش در طول 16 سال گذشته پرداخته‌ایم:
آقای دکتر عزتی، در ابتدا توضیحی از نحوه شکل گیری این همایش بفرمایید.
نطفه همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی که هشتمین دوره آن برگزار شد، از 16 سال گذشته شکل گرفت. هدف از این همایش جریان سازی اقتصاد اسلامی است. زمانی که در سال 1375 برگزاری این همایش را آغاز کردیم، اساتید ابا داشتند که اقتصاد اسلامی تدریس کنند. اقتصاد اسلامی به طور کل تعطیل شده بود.
در زمان برگزاری اولین دوره، فقط دانشگاه مفید حاضر شد که نامش در کنار نام دانشگاه تربیت مدرس به عنوان برگزار کننده آورده شود. آن زمان حدود 12 نفر دور هم جمع شدیم و ایده برگزاری همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی را طراحی کردیم.
در زمان برگزاری اولین همایش، حدود 30 نفر مشارکت کردند. علی رغم استقبال کم، ولی تلاش کردیم به جریان سازی ادامه دهیم. این جریان سازی به قدری مطلوب پیش رفته که در حال حاضر حدود 200 نفر دانشجوی دکترا، متخصص و پژوهشگر در زمینه اقتصاد اسلامی داریم.
همچنین توانستیم حدود 9 سال پیش رشته اقتصاد اسلامی و بانکداری اسلامی را به تصویب وزارت علوم برسانیم و رشته اقتصاد اسلامی و بانکداری اسلامی در مقطع لیسانس و فوق لیسانس را ارائه کنیم. دانشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس اولین دانشگاهی بود که گرایش اقتصاد اسلامی را در دوره دکترا ایجاد کرد. ما در دانشگاه تربیت مدرس از همان ابتدا به اقتصاد اسلامی علاقه مند بودیم و برای توسعه آن گام برداشتیم.
در طول همایش های مختلف مقالات هم از نظر تعداد و هم از نظر کیفیت بهتر شده و جنبه علمیت آن بالاتر رفته است. به طور مثال در هشتمین همایش که اخیرا برگزار شد در مقاله ای از تئوری بازی ها استفاده شده بود. مقالات در ابتدا بیشتر در حوزه احکام متمرکز بود که رفته رفته مقالات علمی تر شده است.
آیا غیر از همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی، فعالیت‌های دیگری نیز در دستور کار بوده است؟
در کنار همایش، همایش های مشترک موضوعی نیز با استان ها، نشست های تخصصی اساتید اقتصاد اسلامی نیز برگزار شده است. به طور مثال مهرماه گذشته دهمین نشست تخصصی اقتصاد اسلامی برگزار شد. حدود 9 همایش استانی در شهرهای شیراز، کرمان، زاهدان، اصفهان، ارومیه، مشهد، بابلسر، تبریز، همدان نیز برگزار شده است. همچنین در طول سال های گذشته توانستیم حدود 12 کارگاه تخصصی داخلی و حدود 5 کارگاه تخصصی بین المللی در زمینه بانکداری اسلامی، فلسفه اسلامی و ... برگزار کنیم.
اولین کسانی که شما را در برگزاری همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی در طول هشت دوره گذشته یاری کرده‌اند، چه کسانی بودند؟
بنده به همراه آقایان دکتر صادقی، دادگر، احمدی، مزینی، عاقلی، موسایی و برخی اساتید دیگر ایده اصلی شکل گیری همایش را ارائه کردیم. البته آقایان دکتر اثنی عشری، سید نورانی، یوسفی، زارع نژاد، توتونچیان، صادقی تهرانی، صدر، اولیایی نیز از دیگر دانشگاه ها با ما همراه بودند.
آیا در طول سال‌های گذشته توانسته‌اید، اقتصاد اسلامی را به صورت یک علم مدون کنید؟
قبل از سال 1375، مباحثی که پیرامون اقتصاد اسلامی مطرح می شد بیشتر ناظر بر احکام بود. ما سعی کردیم در طول سال های گذشته، علمی سازی کنیم. البته هنوز به طور کامل موفق نبودیم. یک مشکل اساسی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم، این واقعیت است که در اقتصاد اسلامی به جای اقتصاد، احکام دین و تاریخ تدریس می شود. هرچند که احکام و تاریخ به جای خود لازم و ارزشمند است ولی با احکام نمی توان مدل سازی کرد. نمی توان سیاست گذاری کرد. سیاست گذاری فقط با علم میسر است. هنوز درعرصه آموزش اقتصاد اسلامی به صورت علمی وارد نشده‌ایم. این ضعف ما است. برخی نیز در حوزه اقتصاد اسلامی به بانکداری اسلامی آن هم بیشتر معطوف به مباحث فنی آن پرداخته‌اند.
آیا همین خلا آموزشی باعث شده تا اقتصاد اسلامی وارد حوزه سیاست گذاری نشود؟
عده ای نمی گذارند که اقتصاد اسلامی در حوزه سیاست گذاری مورد استفاده قرار گیرد. برخی از این افراد می گویند که آنچه شما در تبیین علم اقتصاد اسلامی مدعی هستید، علم غربی است لذا ما بهتر از شما می دانیم.
آیا به نظر شما نیاز به تاسیس دانشگاه اقتصاد اسلامی وجود دارد؟
معتقد به دانشگاه اقتصاد اسلامی نیستم. اقتصاد اسلامی یک گرایش از علم اقتصاد است. علم اقتصاد در اقتصاد متعارف همان بحث رفتارهاست که تدریس می شود. حال باید این رفتار را در چارچوب اسلام تحلیل کرد. لذا نیازی به دانشگاه مجزا وجود ندارد.
چرا عنوان هشتمین همایش را اخلاق در اقتصاد اسلامی و اقتصاد ایران انتخاب کردید؟
به چند علت. اول اینکه اخلاق موضوعی بود که در نشست های قبلی به آن اشاره نشده بود. دلیل دوم لزوم توجه به اخلاق در شرایط کنونی جامعه و جنبه های کاربردی آن است. و سوم آنکه اخیرا گروه هایی در جامعه به سمت اخلاق در اقتصاد گرایش پیدا کرده بودند. لذا به این سه دلیل ما نیز موضوع هشتمین همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی را اخلاق انتخاب کردیم.
به نظر شما اخلاق چه سهمی در اقتصاد ایران دارد؟
واژه اخلاق بار ارزشی دارد از این حیث است که گاهی گفته می شود اخلاق خوب و اخلاق بد. اخلاق در جامعه به ویژه در سطح مدیریت اقتصادی سهم بسیار بالایی دارد. مردم در یک چارچوب اخلاقی که جامعه برایشان ساخته است، رفتار می کنند. اگر مدیریت کشور اخلاق درستی داشته باشد و چارچوب اخلاقی خوبی برای سیاستگذاری تعیین کند، مسلما مردم نیز در عرصه های مختلف رفتار درستی از خود نشان خواهد داد. چشم و گوش جامعه به رفتار مسئولین است. اگر آنان اخلاق درست را رعایت کنند، مردم نیز درست رفتار خواهند کرد.
