به گزارش گروه اجتماعی مشرق، دکتر امیرحسین مهدوی راهنمای صدور مجوز سقط درمانی و فهرست مصادیق اندیکاسیون (ناهنجاری‌های جنینی که مشمول مجوز سقط درمانی می شوند) سقط درمانی را ابلاغ کرد.
1- بررسی مدارک جهت صدور یا عدم صدور مجوز سقط جنین درمانی باید توسط پزشک کارشناس پزشکی قانونی انجام گیرد.
2- طبق رویه جاری سازمان قبل از تشکیل پرونده جهت صدور مجوز سقط جنین درمانی، مدارک و مستندات توسط پزشک کارشناس بررسی شده، در صورتی که در این بررسی اولیه احراز شود نامبرده فاقد یک یا چند شرط از شرایط لازم برای صدور مجوز سقط جنین درمانی است، پرونده تشکیل نمی‌شود.
3- در تشکیل پرونده به موارد ذیل توجه شود:
الف- اخذ رضایت کتبی از مادر (امضاء و اثر انگشت) و ضبط در پرونده
ب- ضبط تصویر اوراق هویتی معتبر در پرونده
ج- ضبط اصل یا تصویر برابر اصل مدارک پزشکی مورد استناد در پرونده.
4- در گواهی پزشکی قانونی (مجوز سقط صادره) باید موارد زیر درج شده باشد:
اسکن تصویر چهره مادر، مشخصات هویتی مادر، تاریخ صدور گواهی، شماره‌نامه یا پرونده، اشاره به نوع ناهنجاری جنین یا بیماری مادر بر اساس موازین علمی، سن بارداری بر اساس سونوگرافی و در انتهای گواهی امضاء رئیس مرکز یا جانشین او.
5- چنانچه مادر مبتلا به بیماری روانی باشد در صورتی که دارای اهلیت (بالغ، عاقل، رشید) باشد رضایت کتبی از خود مادر اخذ می‌شود در غیر این صورت نیاز به اخذ رضایت کتبی از ولی او یا قیم قانونی یا نامه مرجع قضایی است.
6- بهترین زمان سونوگرافی جهت تعیین سن حاملگی 8 تا 9 هفتگی است. در اولویت بعدی بالای 11 هفتگی است. اگر کسی دو یا چند گزارش معتبر سونوگرافی داشته باشد که سن جنین را متفاوت گزارش کرده بودند سونوگرافی که نزدیک ترین زمان به 10 هفته، معتبرتر است.
7- در بررسی سن جنین علاوه بر گزارش سونوگرافی و مقایسه با سونوگرافی‌های قبلی (در صورت وجود داشتن) به تطابق آن با معاینه جسمانی مادر نیز توجه شود. در تعیین سن به تاریخ سونوگرافی و معیار مورد استفاده در تعیین سن دقت گردد. برای نمونه تعیین سن بر اساس HC (دور سر) و BPD (قطر بین آهیانه‌ای) در جنین هیدروسفال، تعیین سن بر اساس AC (دور شکم) در کیست‌های شکمی و تعیین سن بر اساس FL (طول فمور) در جنین مبتلا به آکندروپلازی، منجر به اشتباهات فاحش در تصمیم‌گیری خواهد شد.
8- در صورت تشخیص کارشناس پزشکی قانونی بسته به مورد، جهت تشخیص سن یا ناهنجاری جنینی، تکرار سونوگرافی توسط سونولوژیست معتبر بلامانع است.
9- ضایعات قلبی که با سونوگرافی تشخیص داده شده اند، ترجیحا با اکو تایید شود. در مواردی که امکان اکو نیست باید توسط مراکز معتبر سونوگرافی (حداقل یک مرکز) تایید شود.
10- در مواردی که در سونوگرافی فقط " NT افزایش یافته" یا " کیستیک هیگروما" گزارش شود لازم است جهت تشخیص قطعی به پزشک معالج ارجاع گردد تا اقدامات تشخیصی قطعی (آزمایشات ژنتیکی و یا سونوگرافی سطح بالا) انجام شود.
11- تست غربالگری (Screening Test) مثبت، تشخیص قطعی محسوب نمی‌شود و نشانه ریسک بالای ابتلای جنین به برخی ناهنجاری‌ها از جمله تریزومی 21 و NTD (نقائص لوله عصبی) است؛ جهت تشخیص قطعی نیاز به انجام بررسی‌های تکمیلی توسط پزشک معالج است.
12- گزارش‌های مراکز ژنتیک باید مهر پزشک داشته باشد (ممهور به مهر پزشک باشد).
13- اعلام نقایص ژنتیکی بر اساس آزمایش ژنتیکی یا آنزیمی، قطعی محسوب می‌شود و نیاز به تکرار نیست.
14- گزارش soft marker در سونوگرافی حتی به تعداد زیاد در ارگان های مختلف، اندیکاسیون سقط ندارد مگر اینکه همراه با بیماری‌های ژنتیکی و یا آنومالی‌های سونوگرافیک موجود در لیست باشد.
15- در مواردی که تشخیص ناهنجاری قطعی نیست یا ناهنجاری minor (مانند کوچک بودن بینی یا دیده نشدن آن) گزارش شده است، مادر باید تحت نظر پزشک معالج باشد تا در صورت رسیدن به تشخیص قطعی مبنی بر وجود ناهنجاری مشمول ماده واحد سقط و اندیکاسیون‌های موجود در لیست، قبل از 19 هفتگی به پزشکی قانونی ارجاع و موضوع بررسی شود.
16- در موارد مواجهه با اشعه، مصرف داروهای تراتوژن ابتلا به برخی بیماری‌های عفونی مانند ابتلا به آبله مرغان، سرخجه، CMV توصیه می‌گردد مادر تحت نظر پزشک معالج قرار گرفته، مراقبت و درمان‌های متناسب و مورد نیاز را در صورت لزوم دریافت کند. در صورت بروز ناهنجاری در جنین قبل از 19 هفتگی به پزشکی قانونی ارجاع و موضوع بررسی شود.
17- در موارد وابسته به کروموزوم X مغلوب، مثل دوشن و هموفیلی، جنسیت جنین باید توسط مراکز ژنتیک مشخص گردد، اگر جنسیت جنین اعلام نشده بود از مرکز ژنتیک مربوطه جنس جنین استعلام شود.
18- تشخیص سندرم‌های دوران بارداری مانند سندرم داون و سایر تریزومی‌ها (13 و 18) با روش سیتوژنتیک (کاریوتایپ) است. در مواردی که آزمایش مثبت ارائه شده یک (Rapid Test) باشد لازم است با روش سیتوژنتیک (کاریوتایپ) یا حداقل با یک نوع Rapid Test دیگر تایید شود.
تبصره: در حال حاضر Rapid Test شامل انجام آزمایش‌های ژنتیک با روش QF-PCR و یا FISH و یا MLPA می‌باشد.
19- چنانچه آزمایشگاه ژنتیک در کاریوتایپ مایع آمینون، موزائیسم گزارش نماید برای تصمیم‌گیری جهت صدور مجوز سقط توجه به چند نکته لازم است:
الف- حداقل باید 20 الی 50 سلول شمارش شده باشد.
ب- حداقل درصد موزائیسم باید 15 درصد به بالا باشد.
تبصره: اگر موزائیسم برای تریزومی‌ها در نمونه CVS بدست آمده بود، مجددا با انجام آمینوسنتز باید مورد تائید قرار گیرد.
20- چنانچه در بررسی‌های آزمایشگاهی ژنتیکی معتبر، Duplication یا Deletion هایی دیده شود که جزء واریاسیون‌های طبیعی شناخته شده نباشد، مجوز سقط می‌دهیم.
** هرگاه ضروری بود، با مراکز ژنتیک مشاوره می کنیم.
21- اگر در جنین (46xy) یا (46xx) مارکری یافت شود، که نوپدید است (نوپدید یا Denovo؛ یعنی مارکر مذکور در والدین وجود نداشته باشد)، چنانچه مارکر یاد شده کروموزوم جنسی نباشد، اندیکاسیون سقط خواهد داشت.
22-توجه: چنانچه در آزمایش‌های ژنتیکی در جنین مارکری یافت شد، در اولین فرصت باید والدین وی از نظر داشتن مارکر مذکور و علامت دار بودن مورد بررسی قرار گیرند.
اگر پدر و مادر هم آن مارکر را دارند و سالم هستند ← اندیکاسیون سقط ندارد.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.irارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: سازمان پزشکی قانونی
1- بررسی مدارک جهت صدور یا عدم صدور مجوز سقط جنین درمانی باید توسط پزشک کارشناس پزشکی قانونی انجام گیرد.
2- طبق رویه جاری سازمان قبل از تشکیل پرونده جهت صدور مجوز سقط جنین درمانی، مدارک و مستندات توسط پزشک کارشناس بررسی شده، در صورتی که در این بررسی اولیه احراز شود نامبرده فاقد یک یا چند شرط از شرایط لازم برای صدور مجوز سقط جنین درمانی است، پرونده تشکیل نمی‌شود.
3- در تشکیل پرونده به موارد ذیل توجه شود:
الف- اخذ رضایت کتبی از مادر (امضاء و اثر انگشت) و ضبط در پرونده
ب- ضبط تصویر اوراق هویتی معتبر در پرونده
ج- ضبط اصل یا تصویر برابر اصل مدارک پزشکی مورد استناد در پرونده.
4- در گواهی پزشکی قانونی (مجوز سقط صادره) باید موارد زیر درج شده باشد:
اسکن تصویر چهره مادر، مشخصات هویتی مادر، تاریخ صدور گواهی، شماره‌نامه یا پرونده، اشاره به نوع ناهنجاری جنین یا بیماری مادر بر اساس موازین علمی، سن بارداری بر اساس سونوگرافی و در انتهای گواهی امضاء رئیس مرکز یا جانشین او.
5- چنانچه مادر مبتلا به بیماری روانی باشد در صورتی که دارای اهلیت (بالغ، عاقل، رشید) باشد رضایت کتبی از خود مادر اخذ می‌شود در غیر این صورت نیاز به اخذ رضایت کتبی از ولی او یا قیم قانونی یا نامه مرجع قضایی است.
6- بهترین زمان سونوگرافی جهت تعیین سن حاملگی 8 تا 9 هفتگی است. در اولویت بعدی بالای 11 هفتگی است. اگر کسی دو یا چند گزارش معتبر سونوگرافی داشته باشد که سن جنین را متفاوت گزارش کرده بودند سونوگرافی که نزدیک ترین زمان به 10 هفته، معتبرتر است.
7- در بررسی سن جنین علاوه بر گزارش سونوگرافی و مقایسه با سونوگرافی‌های قبلی (در صورت وجود داشتن) به تطابق آن با معاینه جسمانی مادر نیز توجه شود. در تعیین سن به تاریخ سونوگرافی و معیار مورد استفاده در تعیین سن دقت گردد. برای نمونه تعیین سن بر اساس HC (دور سر) و BPD (قطر بین آهیانه‌ای) در جنین هیدروسفال، تعیین سن بر اساس AC (دور شکم) در کیست‌های شکمی و تعیین سن بر اساس FL (طول فمور) در جنین مبتلا به آکندروپلازی، منجر به اشتباهات فاحش در تصمیم‌گیری خواهد شد.
8- در صورت تشخیص کارشناس پزشکی قانونی بسته به مورد، جهت تشخیص سن یا ناهنجاری جنینی، تکرار سونوگرافی توسط سونولوژیست معتبر بلامانع است.
9- ضایعات قلبی که با سونوگرافی تشخیص داده شده اند، ترجیحا با اکو تایید شود. در مواردی که امکان اکو نیست باید توسط مراکز معتبر سونوگرافی (حداقل یک مرکز) تایید شود.
10- در مواردی که در سونوگرافی فقط " NT افزایش یافته" یا " کیستیک هیگروما" گزارش شود لازم است جهت تشخیص قطعی به پزشک معالج ارجاع گردد تا اقدامات تشخیصی قطعی (آزمایشات ژنتیکی و یا سونوگرافی سطح بالا) انجام شود.
11- تست غربالگری (Screening Test) مثبت، تشخیص قطعی محسوب نمی‌شود و نشانه ریسک بالای ابتلای جنین به برخی ناهنجاری‌ها از جمله تریزومی 21 و NTD (نقائص لوله عصبی) است؛ جهت تشخیص قطعی نیاز به انجام بررسی‌های تکمیلی توسط پزشک معالج است.
12- گزارش‌های مراکز ژنتیک باید مهر پزشک داشته باشد (ممهور به مهر پزشک باشد).
13- اعلام نقایص ژنتیکی بر اساس آزمایش ژنتیکی یا آنزیمی، قطعی محسوب می‌شود و نیاز به تکرار نیست.
14- گزارش soft marker در سونوگرافی حتی به تعداد زیاد در ارگان های مختلف، اندیکاسیون سقط ندارد مگر اینکه همراه با بیماری‌های ژنتیکی و یا آنومالی‌های سونوگرافیک موجود در لیست باشد.
15- در مواردی که تشخیص ناهنجاری قطعی نیست یا ناهنجاری minor (مانند کوچک بودن بینی یا دیده نشدن آن) گزارش شده است، مادر باید تحت نظر پزشک معالج باشد تا در صورت رسیدن به تشخیص قطعی مبنی بر وجود ناهنجاری مشمول ماده واحد سقط و اندیکاسیون‌های موجود در لیست، قبل از 19 هفتگی به پزشکی قانونی ارجاع و موضوع بررسی شود.
16- در موارد مواجهه با اشعه، مصرف داروهای تراتوژن ابتلا به برخی بیماری‌های عفونی مانند ابتلا به آبله مرغان، سرخجه، CMV توصیه می‌گردد مادر تحت نظر پزشک معالج قرار گرفته، مراقبت و درمان‌های متناسب و مورد نیاز را در صورت لزوم دریافت کند. در صورت بروز ناهنجاری در جنین قبل از 19 هفتگی به پزشکی قانونی ارجاع و موضوع بررسی شود.
17- در موارد وابسته به کروموزوم X مغلوب، مثل دوشن و هموفیلی، جنسیت جنین باید توسط مراکز ژنتیک مشخص گردد، اگر جنسیت جنین اعلام نشده بود از مرکز ژنتیک مربوطه جنس جنین استعلام شود.
18- تشخیص سندرم‌های دوران بارداری مانند سندرم داون و سایر تریزومی‌ها (13 و 18) با روش سیتوژنتیک (کاریوتایپ) است. در مواردی که آزمایش مثبت ارائه شده یک (Rapid Test) باشد لازم است با روش سیتوژنتیک (کاریوتایپ) یا حداقل با یک نوع Rapid Test دیگر تایید شود.
تبصره: در حال حاضر Rapid Test شامل انجام آزمایش‌های ژنتیک با روش QF-PCR و یا FISH و یا MLPA می‌باشد.
19- چنانچه آزمایشگاه ژنتیک در کاریوتایپ مایع آمینون، موزائیسم گزارش نماید برای تصمیم‌گیری جهت صدور مجوز سقط توجه به چند نکته لازم است:
الف- حداقل باید 20 الی 50 سلول شمارش شده باشد.
ب- حداقل درصد موزائیسم باید 15 درصد به بالا باشد.
تبصره: اگر موزائیسم برای تریزومی‌ها در نمونه CVS بدست آمده بود، مجددا با انجام آمینوسنتز باید مورد تائید قرار گیرد.
20- چنانچه در بررسی‌های آزمایشگاهی ژنتیکی معتبر، Duplication یا Deletion هایی دیده شود که جزء واریاسیون‌های طبیعی شناخته شده نباشد، مجوز سقط می‌دهیم.
** هرگاه ضروری بود، با مراکز ژنتیک مشاوره می کنیم.
21- اگر در جنین (46xy) یا (46xx) مارکری یافت شود، که نوپدید است (نوپدید یا Denovo؛ یعنی مارکر مذکور در والدین وجود نداشته باشد)، چنانچه مارکر یاد شده کروموزوم جنسی نباشد، اندیکاسیون سقط خواهد داشت.
22-توجه: چنانچه در آزمایش‌های ژنتیکی در جنین مارکری یافت شد، در اولین فرصت باید والدین وی از نظر داشتن مارکر مذکور و علامت دار بودن مورد بررسی قرار گیرند.
اگر پدر و مادر هم آن مارکر را دارند و سالم هستند ← اندیکاسیون سقط ندارد.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.irارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: سازمان پزشکی قانونی
