در این زمینه، گفت‌وگویی با "محمدفرهاد کلینی" کارشناس ارشد مسائل استراتژیک داشتیم و نظر وی را درباره حوادث اخیر و نیت غرب و آمریکا، جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید:


** آقای کلینی؛ تحولات پرشتاب عراق و اقدامات تروریستی گروه داعش باعث شد تا توجه منطقه و جهان، به سمت عراق سوق یابد همچنین طی هفته گذشته شاهد پیشنهاداتی برای مذاکره ایران و آمریکا در بحث عراق بودیم. جنابعالی این تاکتیک آمریکا را چگونه می‌بینید؟

همه بخوبی به یاد دارند که قبل از پیشنهاد مقامات آمریکایی هنگامی که وزیر خارجه آمریکا با خانم اشتون ملاقاتی را به عمل آورد در آنجا تفاهم کردند که در موضوع عراق مذاکراتی با ایران انجام نشود. به نظر می‌رسید در آن مقطع فکر می‌کردند که نباید با طرح موضوع عراق به نوعی نیاز خود را به هنگام مذاکرات هسته‌ای مطرح سازند و احتمالاً فکر می‌کردند که این باعث تغییر وزن مذاکراتی به نفع ایران خواهد شد.

بعد از چند روز شاهد طرح این موضوع توسط رسانه‌ای غربی و همچنین اشاره‌های مقامات آمریکایی بودیم که همزمان باعث اختلاف نظرهای در آمریکا شد و برخی از جمهوری‌خواهان و عناصر مرتبط با لابی آیپک و برخی کشورهای منطقه تلاش کردند تا این پیشنهاد را مهار کنند. اما این تمام صحنه نبود زیرا برخی پشت پرده در آمریکا علاقه‌مند به درگیرسازی ایران با موضوع شیعه و سنی به فاز نظامی بودند و به دنبال این بودند تا سیاست ایران را از حمایت از تمامیت ارضی عراق و علاقه ایران به ثبات برای مردم عراق را به نوعی تغییر دهند و ایران وارد بازی‌های فرقه‌ای و قومی شود.

ایران که حساب افراطی‌گری تکفیری را با تعامل سازنده با برادران اهل سنت تفکیک می‌کند و اجازه نمی‌دهد که که پدید آورندگان خشونت در منطقه به اهداف غایی و پنهان خود برسند. پیشنهاد آمریکا در زمانی که خود هنوز تصمیم لازم برای سیاست‌های خود نگرفته‌اند، جای سؤال دارد.

زمانی که دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا بخوبی منشأ بی‌ثباتی را می‌شناسند و حتی فرماندهی منطقه‌ای آمریکا (سنت‌کام) در جریان جزئیات است در مورد بازی ناامنی در منطقه چشمان خود را می‌بندد و با یک دست، یک بازی و با یک دست دیگر، دستگاه سیاست خارجی آمریکا بازی دیگر انجام می‌دهند. این استاندارد دوگانه بیانگر رویکرد سازنده نیست. کافی است به اعلامیه های رسمی توجه کنید در بیانیه‌های رسمی از تروریسم یاد می‌شود ولی در عرصه رسانه‌ای رسمی تروریسم، گروه داعش را تحت عنوان جهادگرایان نام می‌برند.

** به نظر شما در شرایط موجود نگاه آمریکا با کشورهای منطقه و اروپا در شکل‌گیری تحولات جدید در عراق چونه است؟

برخی کشورهای منطقه نگران کاهش تنش بین ایران با غرب هستند و علاقه دارند تا با تندکردن شرایط عملاً روند آزمون اراده میان ایران با غرب را مخدوش نمایند. بازی با مختصات گذشته کارایی خود را از دست داده است.

از سوی دیگر، نفوذ سنتی برخی کشورهای اروپایی در حوزه خاورمیانه را نبایستی فراموش کرد. امتداد تحولات و ترکیب آن با متغیرهای جدید باعث تغییر بازی از سوی برخی کشورهای اروپایی شده است. منافع ترکیبی کاملی بین برخی کشورهای اروپا با آمریکا مشاهده نمی‌شود.

البته در تاکتیک و حوزه‌های محدود در طی دو دهه گذشته وجود داشته و هم‌اکنون نیز مشاهده می‌شود ولی نبایستی به عنوان یک سیاست یکدست اروپایی تلقی شود. نگاه انگلیس با آلمان و فرانسه همچنان که در درون اتحادیه متفاوت است در خاورمیانه نیز از همسویی کامل پیروی نمی‌کند.

اکنون انگلیس نگران این است که چرا دولت آمریکا در برخی از محورها تکروی می‌کند البته در ظاهر امر طرفین تلاش می‌کنند تا حتی از فاصله‌های احتمالی دیگر متحدان غربی نیز حساس نشوند واین موضوع نیز صرفاً به شرایط فعلی برنمی‌گردد.

به نظر می‌رسد در مجموع پیرامون پرداخت هزینه‌های خشونت به نام دیگران، اجماع نظر دارند به همین دلیل پیرامون سطح دخالت نظامی با احتیاط عمل می‌کنند و تلاش دارند تا بارویکرد نرم افزاری چالش‌های جدید و تغییر شیب تهدیدات را مدیریت نمایند.


** دولت روسیه اخیراً طی تماس تلفنی ولادیمیر پوتین با نوری المالکی، نخست‌وزیر عراق به دیپلماسی خود شدت بخشید؛ همزمان و از سوی دیگر، شاهد سفر سرگی لاورف، وزیر خارجه این کشور به عربستان هستیم. به نظر شما این پاسخ جدیدی به غرب در موضوع اوکراین نیست؟

روسیه امتداد تحولات اوکراین را درک می‌کند و بدنبال منزوی کردن مواضع غرب در اوکراین است و سهام بیشتری را در تحولات جدید اوکراین در خواست می کند. از سوی دیگر روسیه نقش جریان افراط ماوراء قفقازی را در سوریه و همچنین عراق را می‌داند.

روسیه حضور برخی از خطوط جدید جریان افراطی در کریمه و شرق اوکراین را احساس می‌کند و لذا نیاز دارد تا تمرکز غرب پیرامون اوکراین را کاهش دهد. این صرفا یک تاکتیک نیست بلکه روسیه احساس یک تهدید راهبردی می کند و به خود حق می دهد که بازی در چند صحنه را برای مهار غرب را در دستور کارخود داشته باشد.

روسیه، هر کشوری را که امروزه با غرب فاصله می گیرد را وارد محاسبات خود می کند. در موضوع مصر و نظامیان این کشور تجربه زنده وجود دارد و بعضا نسبت به فاصله های جدید در میان کشورهای خاورمیانه نیز این موضوع را تعمیم می دهد.

مسکو و واشنگتن بخوبی می‌دانند که مسیر ریست مشترک تغییر کرده است و دوره جدیدی از رقابت و برخورد غیر مستقیم و یارگیری جدید توأم با همکاری محدود را در برابر خود دارند.

جدا از ابعاد راهبردی اقدام آقای پوتین در حمایت نظامی از دولت آقای نوری المالکی قابل توجه است. گفته می شود و احتمال مي‌رود كمك‌های نظامی روسیه طي چند روز آينده به عراق برسد كه شامل بالگردهاي نظامي و نفربر و ذخاير تسليحاتي متوسط و سنگين خواهد بود.


** غرب چنانچه وزیر خارجه کشورمان اشاره کرد در طی مذاکرات جدید وین، غیر واقعی و غیر منطقی و همراه با زیاده‌خواهی وارد مذاکرات شد. چگونه می‌توان به سیاست همکاری محدود بین طرفین در مسایل منطقه‌ای امید داشت؟

باید بین سیاست کشورهای اروپایی و آمریکا در موضوع هسته‌ای کمی فاصله بگذاریم. حتی لازم است که بین انگلیس، فرانسه و آلمان هم یکباره قضاوت نهایی نکنیم. غربی‌ها نباید دچار سوء تفاهم محاسباتی شود. این باعث خواهد شد تا نتوانند قدم های خود را اندازه بگیرند و از مسیر اصلی تعادل خارج شوند. کندی مذاکرات به‌رغم تلاش دو طرف، از این موضوع سرچشمه می‌گیرد.

در مورد عراق ایران همواره دغدغه ثبات وامنیت و وحدت مردم عراق را داشته است. دولت عراق نیز بایستی بتواند با کلیه جریانات در درون عراق سیاست همدلی و مدارا را دنبال کند. این حق طبیعی همه جریانات سالم و قانونی در عراق است.

برخی جریانات در کشورهای غربی نشان دادند که همان رفتار با دولت سوریه را کمابیش در حمایت از جریان افراطی در عراق و علیه مردم این کشور را دنبال می‌کنند. این موضوع در درجه اول باید بین دولتمردان و مقامات کشورهای غربی یکسره شود. رویکرد واحدی به چشم نمی‌خورد و میزان اراده در غرب خصوصاً آمریکا کاملا روشن نیست. آمریکا به سمت پیش‌بینی ناپذیر کردن سیاست‌های خود گام برمی دارد و بی‌دلیل نیست که جنس مشورت احتمالی با ایران را از همکاری جدا می سازد. ابهام‌افکنی وجود دارد. فعلاً نباید قضاوت نهایی کرد و آنها خوب می‌دانند که حسن نیت و تحمل دولت جمهوری اسلامی ایران چگونه است.