گروه فرهنگی مشرق - در دعاى مأثورى که در «ماه رمضان»، پس از هر نماز واجب خوانده می‌شود (و بر خواندن آن- با ذکر پاداشى بس مهم- تأکید شده است) چنین آمده است: «اللّهمّ أغن کلّ فقیر (1) خدایا! همه فقیران را بى نیاز کن».
این دعا و امثال آن، از واضحترین شواهد و دلایل است که خواسته اسلام، از میان رفتن فقر- بصورت کلى- از همه پهنه‌هاى اجتماع انسانى و از زندگى همه افراد است. و از همین وضعگیرى شایسته است که در تعالیم اسلامى نتایج منفى فقر بر شمرده مىشود، و فقر بخشى از کفر به شمار مى آید. و آیا اسلام به کفر- یا بخشى از آن- براى هیچ فردى خرسندى نشان مىدهد؟ و چون جهان- چنان که گفتیم- جهان اسباب و وسایل است، رفع و دفع فقر از هر فرد یا هر خانوار، یکى از وظایف واجب کسانى است که در جامعههاى اسلامى زندگى مىکنند، با استمداد از خداوند متعال.
و مى نگریم که مضمون این دعا- بجز بعد توحیدى و نیایشى- انسان را از درون خانه یا مسجد، و از کنار سجّاده و جانماز خویش، در حال روحانى نماز، با همه انسانها، در همه جاى گیتى، پیوند میدهد، و مشکلات و گرفتاریهاى بندگان خدا را به یاد او مىآورد، و آدمى را از غرق شدن در منجلاب فردیّت و خودگرایى و خودخواهى و بیخبرى و بیدردى دور مىسازد، و وامىدارد تا براى هر کس هر کارى از او ساخته است انجام دهد، و از تلاش معنوى (بوسیله «دعا» و خواستن از خداوند)، تا تلاشهاى مادّى و اقدامى، در راه همنوعان خویش هیچ گونه دریغ نورزد. و این است از جمله فلسفههاى دعا، و توجّه به دعا، و تأکید بر خواندن آگاهانه دعا، و آثار مثبت انسان‌ساز و تعالى آفرین «کتاب دعا» در جانها و روانها، و زندگیها و آبادیها …
و اینک متن این دعای شریف:
شیخ کفعمى در«مصباح»و«بلد الامین»و شیخ شهید در مجموعه خود از حضرت رسول صلّى اللّه و علیه و آله روایت کردهاند که آن حضرت فرمود:هرکه این دعا را در ماه رمضان،پس از هر نماز واجب بخواند،حق تعالى گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد. و آن دعا این است:
اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیَانٍ اللَّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدِینٍ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ اللَّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَرِیبٍ اللَّهُمَّ فُکَّ کُلَّ أَسِیرٍ اللَّهُمَّ أَصْلِحْ کُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِینَ اللَّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَرِیضٍ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاکَ اللَّهُمَّ غَیِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِکَ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
خدایا دل اهل قبور را شاد کن،خدایا هر تهیدستى را بىنیاز کن،خدایا هر گرسنهاى را سیر کن، خدایا هر برهنهاى را بپوشان،خدایا قرض هر بدهکارى را ادا کن.خدایا غم هر غمزدهاى را برطرف کن، خدایا هر غریبى را به وطن بازگردان،خدایا هر اسیرى را آزاد فرما،خدایا هر فسادى را در کار مسلمانان اصلاح گردان، خدایا هر بیمارى را درمان ده،خدایا راه تهیدستى ما را با توانگریت ببند،خدایا بدحالى ما را به خوبى حال خود تغییر ده، خدایا وام ما را بپرداز،و ما را از تهیدستى بىنیاز کن،همانا تو بر هرچیز توانایى.
*****
(1) محدّث موثّق، حاج شیخ عبّاس قمى (م: 1359 ق)، این دعاى جامع شریف را (که نمونهاى کم مانند است در انسانگرایى دینى)، در کتاب «مفاتیح الجنان»، از پیامبر اکرم «ص» نقل کرده است. مأخذ وى «مجموعه» شهید اوّل (محمّد بن مکّى عاملى- شهادت: 786 ق) است، و دو کتاب «مصباح» و «البلد الأمین»، تألیف شیخ تقىّ الدّین کفعمى (م: 905 ق). و عالمان برخواندن آن، در ماه مبارک رمضان- پس از هر نماز واجب- تأکید کردهاند.
این دعا و امثال آن، از واضحترین شواهد و دلایل است که خواسته اسلام، از میان رفتن فقر- بصورت کلى- از همه پهنه‌هاى اجتماع انسانى و از زندگى همه افراد است. و از همین وضعگیرى شایسته است که در تعالیم اسلامى نتایج منفى فقر بر شمرده مىشود، و فقر بخشى از کفر به شمار مى آید. و آیا اسلام به کفر- یا بخشى از آن- براى هیچ فردى خرسندى نشان مىدهد؟ و چون جهان- چنان که گفتیم- جهان اسباب و وسایل است، رفع و دفع فقر از هر فرد یا هر خانوار، یکى از وظایف واجب کسانى است که در جامعههاى اسلامى زندگى مىکنند، با استمداد از خداوند متعال.
و مى نگریم که مضمون این دعا- بجز بعد توحیدى و نیایشى- انسان را از درون خانه یا مسجد، و از کنار سجّاده و جانماز خویش، در حال روحانى نماز، با همه انسانها، در همه جاى گیتى، پیوند میدهد، و مشکلات و گرفتاریهاى بندگان خدا را به یاد او مىآورد، و آدمى را از غرق شدن در منجلاب فردیّت و خودگرایى و خودخواهى و بیخبرى و بیدردى دور مىسازد، و وامىدارد تا براى هر کس هر کارى از او ساخته است انجام دهد، و از تلاش معنوى (بوسیله «دعا» و خواستن از خداوند)، تا تلاشهاى مادّى و اقدامى، در راه همنوعان خویش هیچ گونه دریغ نورزد. و این است از جمله فلسفههاى دعا، و توجّه به دعا، و تأکید بر خواندن آگاهانه دعا، و آثار مثبت انسان‌ساز و تعالى آفرین «کتاب دعا» در جانها و روانها، و زندگیها و آبادیها …
و اینک متن این دعای شریف:
شیخ کفعمى در«مصباح»و«بلد الامین»و شیخ شهید در مجموعه خود از حضرت رسول صلّى اللّه و علیه و آله روایت کردهاند که آن حضرت فرمود:هرکه این دعا را در ماه رمضان،پس از هر نماز واجب بخواند،حق تعالى گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد. و آن دعا این است:
اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیَانٍ اللَّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدِینٍ اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ اللَّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَرِیبٍ اللَّهُمَّ فُکَّ کُلَّ أَسِیرٍ اللَّهُمَّ أَصْلِحْ کُلَّ فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِینَ اللَّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَرِیضٍ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاکَ اللَّهُمَّ غَیِّرْ سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِکَ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَ أَغْنِنَا مِنَ الْفَقْرِ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
خدایا دل اهل قبور را شاد کن،خدایا هر تهیدستى را بىنیاز کن،خدایا هر گرسنهاى را سیر کن، خدایا هر برهنهاى را بپوشان،خدایا قرض هر بدهکارى را ادا کن.خدایا غم هر غمزدهاى را برطرف کن، خدایا هر غریبى را به وطن بازگردان،خدایا هر اسیرى را آزاد فرما،خدایا هر فسادى را در کار مسلمانان اصلاح گردان، خدایا هر بیمارى را درمان ده،خدایا راه تهیدستى ما را با توانگریت ببند،خدایا بدحالى ما را به خوبى حال خود تغییر ده، خدایا وام ما را بپرداز،و ما را از تهیدستى بىنیاز کن،همانا تو بر هرچیز توانایى.
*****
(1) محدّث موثّق، حاج شیخ عبّاس قمى (م: 1359 ق)، این دعاى جامع شریف را (که نمونهاى کم مانند است در انسانگرایى دینى)، در کتاب «مفاتیح الجنان»، از پیامبر اکرم «ص» نقل کرده است. مأخذ وى «مجموعه» شهید اوّل (محمّد بن مکّى عاملى- شهادت: 786 ق) است، و دو کتاب «مصباح» و «البلد الأمین»، تألیف شیخ تقىّ الدّین کفعمى (م: 905 ق). و عالمان برخواندن آن، در ماه مبارک رمضان- پس از هر نماز واجب- تأکید کردهاند.
