به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، موشک زلزال با سرجنگی تکی و موشک زلزال بارشی دو نمونه از جدیدترین محصولات صنعت موشکی کشور هستند که برای اولین بار در نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه رسما به مردم و دشمنان ایران اسلامی ارائه شدند.

این موشک‌ها همنام خانواده‌ای از مهمترین و مشهورترین راکت‌های ایرانی بوده که در دهه 1370 تولید شده، دارای چند گونه مختلف با بردهای اعلام شده 125 تا 270 کیلومتر و سرجنگی 450 تا 900 کیلوگرم هستند. از این رو دوربردترین و مخرب‌ترین راکت‌های ایرانی نیز محسوب می‌شوند.

راکت‌های سوخت جامد زلزال مانند تمام راکت‌ها فاقد سامانه‌های هدایت و کنترل بوده و خطای ذاتی محسوسی دارند. اساساً این گونه سلاح‌ها طراحی و ساخته می‌شوند تا حجم آتش و قدرت تخریب بالا را با هزینه چندین برابر کمتر از موشک‌ها ایجاد کنند.
 

به طور کلی راکت‌ها پرتابه‌هایی با پیشران راکتی (غیر هواتنفسی) و بدون هدایت هستند یعنی پس از تنظیم اولیه به سمت مختصات هدف، شلیک شده و بعد از آن دیگر قابل هدایت و کنترل نبوده و در نتیجه دقت آنها عمدتاً بستگی به مراحل قبل از شلیک دارد. اما موشک‌ها با برخورداری از سامانه‌های هدایت و کنترل به طور معمول تا آخرین مراحل قبل از اصابت به هدف قابلیت تصحیح مسیر برای افزایش دقت دارند.

البته برای کاهش خطای ناشی از ورودی‌های اغتشاشی در طی پرواز نظیر شرایط جوی و برای پایدارسازی راکت از روش‌های فعال و غیرفعالی استفاده می‌شود که ایجاد دوران حول محور طولی ویا تعبیه بالک در انتها از جمله این دو روش هستند.

در نتیجه حذف سامانه‌های پردازشگر، حسگرها و سامانه‌های هدایت و کنترل و عملگرها جدا از بحث کاهش وزن برای یک طراحی مشخص، مزیت بزرگی به نام ارزان‌قیمت بودن راکت و سرعت و سادگی تولید ایجاد می‌شود که برای انهدام و آسیب‌زدن به اهداف غیر نقطه‌ای آن را به سلاح مناسب و شاید ایده‌آلی تبدیل می‌نماید که از هزینه‌های کلی درگیری با دشمن می‌کاهد ضمن اینکه طول مدت انبارداری راکت را افزایش و هزینه‌های این دوره را نیز کاهش می‌دهد زیرا نیاز به بررسی سامانه‌های فوق از بین می‌رود.

به نظر می‌رسد فعالیت‌های مختلفی برای کاهش خطای راکت‌های زلزال در نیروهای مسلح صورت گرفته است. یکی از این موارد طراحی پرتابگر جدید تک‌فروندی در وزارت دفاع بود که باعث کاهش خطای این موشک‌ها از حدود 5 درصد در بیشینه برد به مقادیر کمتر از آن شد.
 

اما در سال 1391 و توسط فرمانده کل سپاه، خبر از موفقیت پروژه‌ای برای کاهش خطای راکت زلزال به کمتر از 50 متر داده شد. همچنین برد این راکت‌ها در حدود 300 کیلومتر عنوان گردید. هر چند اشاره‌ای به نحوه کاهش این خطا نشد اما دو گمانه اصلی برای این موضوع قابل طرح بود.

یک گمانه، تبدیل راکت به موشک با افزودن سامانه‌های هدایت و کنترل و ناوبری و دیگری بهینه‌سازی کامل پرتابگر، افزایش کیفیت تولید و مونتاژ بخش‌های مختلف سازه و بدنه راکت و بهبود عملکرد پیشران سوخت جامد آن که خطاهای ناشی از عملکرد آن مانند جرم سوخت قالب‌گیری شده یا مدت زمان سوزش آن به تنهایی توان ایجاد دستکم 2 تا 4 درصد خطا در برد را دارد.

همچنین مشخص نگردید بهسازی‌ها بر روی راکت‌های تولید شده زلزال قابل اجراء بوده یا تغییرات در خط تولید آن صورت گرفته و خطای راکت‌های تولیدی جدید کاهش یافته است.

به گزارش مشرق، پس از گذشت 1.5 سال از مصاحبه فوق و در نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه در اردیبهشت ماه سال جاری، موشکی با نام زلزال نمایش داده شد که ممکن است محصول پروژه فوق یا ادامه منطقی آن بوده باشد.


هر چند در وهله اول موشک زلزال کاملاً مشابه خانواده موشک‌های سوخت جامد فاتح-110 به نظر می‌رسد اما با دقت در بخش‌های مختلف آن تفاوت‌هایی قابل تشخیص است. البته موشک فاتح-110 و راکت زلزال مشخصات نزدیکی دارند خصوصاً قطر بدنه آنها در برخی نمونه‌ها کاملاً یکسان است.

همچنین برد نمونه‌های آخر زلزال نیز با نسل سوم و چهارم فاتح-110 تقریباً یکسان و در حدود 300 کیلومتر است.
 
خصوصیات ظاهری

موشک زلزال از بال‌های انتهایی و سطوح مثلثی یکنواخت کننده جریان در جلوی آنها بهره می‌برد که مشابه طرح مورد استفاده در فاتح-110 اما با زوایای هندسی متفاوت برای لبه‌های حمله و فرار در این سطوح است. این تفاوت‌ها ناشی از طراحی مجدد آنها متناسب با ویژگی‌های موشک زلزال بوده زیرا در سایر گونه‌های فاتح-110 شامل موشک ضد کشتی خلیج فارس و موشک‌های هرمز-1 و 2 این اختلاف با فاتح-110 دیده نمی‌شود.

همچنین بال و سطح مثلثی جلوی آن به واسطه یک قطعه به بدنه موشک زلزال متصل شده‌اند در حالی که اتصال این دو بخش به بدنه در خانواده فاتح-110 مستقل از هم است.
 
 

اما بالک‌های کنترلی زلزال، مثلثی کامل نبوده و به شکل ذوزنقه قائم الزاویه هستند. همچنین محل قرارگیری محور عملگرهای این بالک‌ها نسبت به فاتح-110 جلوتر است. همچنین کلاهک موشک زلزال به شکل مخروط ساده بوده در حالی که این بخش در فاتح-110 از ترکیب دو بخش مخروطی با هم ساخته شده است.
بخش مربوط به هدایت و کنترل نیز در موشک زلزال چیدمان طولی متفاوتی داشته، ساختار انطباق آن با بخش پیشران و کلاهک موشک، متفاوت با فاتح-110 بوده و به واسطه یک بخش استوانه‌ای با قطر کمتر به پیشران متصل می‌شود.

مشابه این ساختار در راکت‌های زلزال نیز دیده می‌شود. در واقع بخش هدایت و کنترل در موشک زلزال عملاً در محلی که موتورهای راکتی دورانی در راکت زلزال قرار داشتند جانمایی شده و در مقایسه با فاتح-110 نسبت به دماغه، عقب‌تر قرار گرفته است.
 

از تصویر فوق به نظر می‌رسد بخش هدایت و کنترل در موشک زلزال بارشی نسبت به بخش مشابه در فاتح-110 کوتاه‌تر است که در تصویر اول این گزارش نیز بین دو موشک زلزال و خلیج فارس قابل مقایسه است.
 
این شواهد می‌تواند نشان دهد هر چند از تجارب موشک فاتح-110 و برخی بخش‌های آن در موشک زلزال استفاده شده اما این دو در واقع تا حدود زیادی نیز متفاوت از هم هستند.

توانمندی عملیاتی

در نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه اعلام شد یک موشک زلزال از نظر عملکردی با 36 راکت زلزال برابری می‌کند. این عدد نشان‌دهنده میزان کلی افزایش دقت موشک زلزال نسبت به راکت است. در واقع برای انهدام هدفی مشخص که برای آن یک موشک زلزال مصرف می‌شود، با در نظر گرفتن خطای راکت‌های زلزال باید 36 راکت شلیک شود.

مشابه همین روند در مورد سایر پرتابه‌های بدون هدایت و هدایت شونده مشابه آنها نیز دیده می‌شود. به عنوان مثال یک گلوله توپ هدایت شونده کراسنوپل قیمتی بین 20 تا 30 برابر یک گلوله توپ معمولی با کالیبر یکسان داشته اما اثرگذاری عملیاتی آن بین 40 تا 50 برابر بیشتر عنوان می‌شود.

به گزارش مشرق، در نمایشگاه مذکور همچنین موشک زلزال با سرجنگی بارشی نیز نمایش داده شده بود که برای انهدام اهداف دارای مساحت بالا طراحی شده از جمله فرودگاه‌ها، باندهای پرواز و منطقه استقرار تجهیزات و ادوات دشمن؛ سرجنگی بارشی این موشک شامل 30 بمب 17 کیلوگرمی بوده که در ارتفاع مناسب از هدف بسته به وسعت مد نظر برای تأثیرگذاری، بمب‌ها رها شده و روی هدف فرود می‌آیند و از این منظر هم توانی برابر با دهها راکت زلزال دارد.
 
نحوه پخش شدن این بمب‌ها نیز بر اساس دوران موشک حول محور طولی خود است. در راکت‌ها از این دوران برای پایداری در برابر نیروهای اغتشاشی استفاده می‌شود اما در موشک‌ها با توجه به وجود سامانه هدایت و کنترل نیازی به این ترفند نیست.

در اینجا از این دوران به عنوان یک مکانیزم خودکار برای پخش بمب‌ها بر روی هدف استفاده می‌شود. ظاهراً این دوران با ایجاد زاویه انحراف در هر چهار بالک کنترلی تولید می‌گردد.
 

این بمب‌ها که دارای بالک‌های پایدارساز بازشونده هستند با فرود تقریباً عمودی روی هدف توانایی تأثیرگذاری بر اهدافی مانند کمپ‌های استقرار نیروهای دشمن، محل‌های استقرار ادوات زرهی سبک و خودروهای راهکنشی، توقفگاه‌های هواپیماها و بالگردها را همانند باندهای پروازی دارند در حالی که پس از جدا شدن این بمب‌ها از موشک اصلی امکان انهدام آنها برای دشمن عملاً وجود نداشته و تأثیرگذاری آن روی هدف، قطعی خواهد بود.
 
یک گونه دیگر از مهمات چندگانه حمل شونده در کلاهک نیز در کنار موشک زلزال بارشی نمایش داده شد. این مهمات دارای یک بدنه استوانه‌ای و بالک‌های کنترلی در انتهای بدنه بوده و به نظر می‌رسد در هر موشک حامل، امکان جای‌دهی 4 فروند از آنها وجود داشته باشد. در این صورت هر یک از آنها می‌توانند در حدود 100 کیلوگرم یا بیشتر جرم داشته باشند.

شکل انتهای بدنه آن نیز می‌تواند نشان‌دهنده وجود پیشران سوخت جامد در آن باشد. نکته قابل توجه دیده شدن یک جستجوگر راداری کوچک در کنار این مهمات در بخشی دیگر از نمایشگاه است که ابعادی قابل مقایسه با قطر بدنه آن دارد.
 
به گزارش مشرق، این مسئله در کنار وجود بالک‌های کنترلی در این مهمات که قاعدتاً باید توسط سامانه هدایت و کنترل و بر اساس هدفگیری به کار گرفته شوند احتمال ارتباط این مهمات با جستجوگر فوق را پررنگ‌تر می‌نماید. چنین ترکیب سلاحی در صورت وجود، وسیله‌ای مؤثر در برابر گروهی از شناورهای رزمی در برخی شرایط خواهد بود.

موشک زلزال و گونه بارشی آن تکمیل کننده آرایه راکت‌های دوربرد و موشک‌های کوتاه‌برد در نیروهای مسلح ایران هستند که ضمن افزایش انعطاف‌پذیری عملیاتی در برابر اهداف مختلف دشمن، تأثیرگذاری بالاتری نیز نسبت به راکت‌های مشابه پیش از خود دارند.

این موشک‌ها می‌توانند از پرتابگرهای تک فروندی و دو فروندی متحرک کششی و قاعدتاً از پرتابگرهای 3 فروندی شلیک شده و به عنوان یک سلاح واکنش سریع، با سرعت آماده‌سازی بالا، عمر انبارداری چندین سال و دقت بسیار خوب به انهدام اهداف مختلف دشمن بپردازند.
 

پروژه موشک زلزال در صورتی که بر اساس ایجاد تغییرات و ارتقاء راکت‌های تولید شده زلزال تعریف شده باشد از ارزشی بسیار بالاتر برخوردار است. ارزشی که موجب شکل‌گیری پروژه‌های متعددی برای هدایت‌پذیر کردن راکت‌های سطح به سطح و هوا به سطح تولید شده، در دنیا شده است.

اما در صورتی که موشک‌های زلزال حاصل تغییر در خط تولید راکت‌های زلزال بوده یا اساساً موشکی جدید بر مبنای همه تجارب گذشته باشند نیز دارای ارزشی بالا در جهت توانمندسازی هر چه بیشتر نیروهای مسلح در رویایی بهینه و مؤثر با دشمن هستند.

یکی از موضوعاتی که همواره رسانه های غربی و صهیونیستی ادعا می کنند، واگذاری راکت های زلزال و دانش مربوط به تولید آن از سوی کشورمان به رزمندگان مقاومت است و حال با این دستوارد جدید، باید منتظر ماند و دید کابوس صهیونیست ها از تبدیل بارش زلزال ها به زلزال های بارشی، چقدر در نابودی این رژیم جعلی و کودک کش تسریع می بخشد.