گروه اجتماعی مشرق - بیش تر افرادی که با زلزله روبرو می شوند، به ویژه اگر قبلاً آن را تجربه نکرده باشند، احساس بی پناهی می کنند. آن ها نمی دانند زلزله چه مدت طول می کشد یا این که پس از زلزله چه اتفاقی می افتد، به همین دلیل لازم است مهارت های لازم برای عبور از این شرایط آموزش داده شود تا در صورت وقوع زلزله بدانیم: چه کار هایی باید انجام داد ، جاهای امن و نا امن کجا است و چگونه پناه گیری صحیح را انجام دهیم و ...

آموزش در باره چگونگی تشخیص زلزله و اقدامات مثبتی که می توان در برابر آن انجام داد ، کمک می کند تا با این پدیده طبیعی ساده تر و ایمن تر برخورد کنیم . همه ما با ارتقای دانش ، تفکرو مهارت های خود در این زمینه ، نه تنها دانش افزایی می کنیم بلکه ممکن است روزی جان خود و دیگران را نجات دهیم.

پس از وقوع زلزله چه بايد کرد ؟

چند ثانيه بيشتر طول نمي كشد، حتي اگر شديدترين زلزله تاريخ رخ داده باشد، اما وقتي زلزله تمام مي شود، ويراني بارزترين مساله ا ي است كه به چشم مي آيد؛ البته پس از بروز زلزله براي ساختمان ها 2 اتفاق مي افتد. يكي ساختمان هايي كه در برابر زلزله مقاومت كرده اند و ديگري ساختمان هايي كه بر سر ساكنان آن آوار شده اند.

كارشناسان توصيه مي كنند اگر ما ساكن ساختماني هستيم كه خراب نشده است، پس از زلزله بايد حتما آن را ترك كنيم، چون اين احتمال وجود دارد كه پس از يك زلزله كوچك با فاصله چند دقيقه زلزله بزرگ تري اتفاق بيفتد. به بوي گاز بايد حتما دقت داشته باشيم، چون پس از زلزله احتمال آتش سوزي بالامي رود. لازم است آب، برق و گاز خانه را قطع كنيم. هنگام خروج از خانه نيز بايد به صورت تك تك خارج شد تا در صورت هرگونه احتمال ريزش در مسير خروج كسي صدمه نبيند.


الف - اگر در داخل ساختمان هستيد :

1 . آرامش خود را حفظ و ديگران را نيز به آرامش دعوت کنيد.

2 .  براي مقابله با خطر هاي ناشي از پس لرزه هاي احتمالي، آماده باشيد.

3 . براي پيشگيري از وقوع آتش سوزي، جريان برق را قطع کنيد و شير گاز را ببنديد. اگر شير گاز شکسته شده است و بستن آن امکان پذير نيست ، به سرعت محل را ترک کنيد.

4 . اگر آب هنوز در لوله ها جريان دارد، چندين ظرف آب ذخيره کنيد و شير را ببنديد. درصورتي که جريان آب قطع شده باشد، براي تهيه آب ضروري از قالب هاي يخ درون يخچال و منبع آب استفاده کنيد.

5 . در محل هايي که بوي گاز استشمام مي شود، از روشن کردن کبريت، فندک، سيگار و چراغ خودداري کنيد.

6 . اگر آتش سوزي در داخل ساختمان رخ داده است. براي جلوگيري از سرايت آن به ساير مناطق، فوراً آتش را مهار کنيد. اگر آتش سوزي تا حد زيادي گسترش يافته است، محل را ترک کنيد.

7 . براي نجات مجروحان و زيرآوار ماندگان، بخصوص افراد آسيب پذير نظير کودکان، سالمندان، معلولان و بيماراني که در همسايگي شما هستند، تلاش کنيد.

8 .افرادي را که به شدت مجروح شده اند، حرکت ندهيد؛ مگر آنکه خطر خفگي آنها را تهديد کند.

9 . راديوي خود را روشن بگذاريد تا از آخرين اخبار و دستورالعمل ها مطلع شويد.

10 .  از تلفن، جز در مواقع ضروري استفاده نکنيد، اشغال نبوده تلفن، به کساني که از حادثه نجات يافته اند، امکان مي دهد تا با شما تماس بگيرند و شما را راهنمايي کنند.

11 .  از مصرف مواد خوراکي آلوده يا موادي که در معرض شيشه هاي شکسته قرار گرفته، خودداري کنيد.

12 .  منزل را بازديد کنيد تا از خرابي هاي غيرظاهري مطلع شويد.

13 .  اگر بوي گاز به مشامتان رسيد، کليد برق را نزنيد و از وسايل برقي به هيچ وجه استفاده نکنيد؛ به سرعت شير اصلي گاز را ببنديد و در صورت امکان درها و پنجره ها را باز کنيد.

14 .  براي پيدا کردن مکان هاي نشت گاز و نقاطي که در معرض خطر آتش سوزي هستند، حتي الامکان از چراغ قوه استفاده کنيد .

15 .  در ساعت هاي اوليه بعد از سانحه، از غذاهاي کنسروي استفاده، و از روشن کردن وسايل پخت و پز غذا خودداري کنيد. در صورت ضرورت به کارگيري اين وسايل سعي کنيد از اجاق پيک نيکي و يا منقل ذغالي در خارج از خانه استفاده کنيد.
 
16 . درب کمدها و قفسه ها را در مواقع ضروري، با احتياط باز کنيد و مواظب سقوط اشيا باشيد.

17 .  از شايعه پراکني جداً پرهيز کنيد.

در صورت داشتن فرزند از این دستور العمل پیروی کنید

• اول اینكه مراقب هر حركت خود باشید. به هیچ وجه از تخت خارج نشوید.

• اگر دمپایی روفرشی‌تان را پیدا نمی‌كنید، یك تكه از ملافه روی دشكتان را بكنید و دور پایتان بپیچید. سعی كنید قسمت كف را بسیار كلفت بپیچید.

• به سرعت فرزند كوچكتان (تا ده سال) را بغل كنید و به طرف در بروید به همسرتان ماموریت بدهید به طرف ساك و آب برود. اگر فرزندتان بزرگتر از ده سال است اجازه بدهید خودش راه برود.

• احتمالا چهارچوب در خانه از شكل خارج شده‌است. شاید ناچار شدید با كمی زور آن را باز كنید. اگر خواستید با زور شانه آنرا باز كنید، دقت كنید كه خیلی محكم ضربه نزنید.

• به هیچ وجه به این تصور نباشید كه خانه شما كه جلوی زلزله ایستادگی كرده بعد از این هم جای امنی است. از خانه خارج شوید. حتما حتما با لباس گرم خارج شوید. اگر توانستید یك پتو هم همراه بردارید،کیف ایمنی که از قبل تهیه کرده اید همراه خود بردارید.

• شما جلو حركت كنید. بعد فرزندتان بعد همسرتان. اگر ناچار شدید كودكتان را در بغل بگیرید بهتر است فردی كه كودك را در بغل می‌گیرد از عقب حركت كند. در حین حركت بسیار دقت كنید حتما دستان خود را به دیوار (اگر باقی مانده‌باشد) یا نرده یا به چیزی بگیرید. بسیار احتمال دارد كه زیر پایتان ناگهان خالی شود و این دست گرفتن كمك می‌كند كه پرتاب نشوید.

• اگر در طبقات بالا زندگی می‌كنید به آرامی سقوط را شروع كنید. چراغ قوه را شما در دست بگیرید و هر قدم را حساب‌شده بردارید و بعد نور را به عقب بیندازید كه همسر و فرزندتان بتوانند شما را تعقیب كند. به هیچ وجه ندوید.

• اگر بوی گاز به مشامتان رسید چراغ قوه را خاموش كنید و سعی كنید در تاریكی راهتان را پیدا كنید. به هیچ عنوان از كبریت یا فندك استفاده نكنید.

• در حیاط آپارتمان بسیار مراقب باشید. ممکن است دهانه چاه‌ها باز شده باشد، ممكن است با كمی آجر یا سیمان پوشیده‌شده و شكل كامل یك دام را برای فرو بردن شما تشكیل داده ‌باشد. از كنار دیوار حركت كنید تا به در برسید و زیاد سرعت نداشته‌باشید. اگر برایتان امكان دارد همین الان مكان چاه منزلتان را پیدا كنید و آنرا شناسایی كنید.


وقتی به محوطه بیرون خانه رسیدید...

• خیلی خیلی خیلی مراقب بوی گاز باشید. اگر این بو را حس كردید به سرعت به طرف جهت مخالف آن فرار كنید. هنگام حركت سعی كنید از وسط خیابان یا كوچه عبور كنید (كنارهای پیاده‌رو معمولاً یكی از هزاران دهانه چاهی هستند كه حالا دیگر سرپوش ندارند.)

• اگر در مركز شهر هستید هر چه سریعتر خود را به سمت خارج شهر برسانید

• اگر فكر می‌كنید كه نیاز دارید برای برداشتن پاره‌ای وسایل به داخل ساختمان بازگردید حتماً تا صبح صبر كنید. روشنایی هوا بسیاری از خطرهای ناپدید را آشكار خواهدكرد.

ب- اگر در خارج از ساختمان هستيد :

1 .  از تجمع در خيابان ها بپرهيزيد و مسيرها را براي عبور و مرور وسايل نقليه امدادي، باز بگذاريد .

2 .  به ديدن مناطق اطراف نرويد و از نزديک شدن به ساختمان هاي تخريب خودداري کنيد.

3 .  به سيم ها و کابل هاي برق دست نزنيد.

4 .  با امدادگران و نيروهاي انتظامي در امر کمک رساني همکاري کنيد، ولي مانع و مزاحم فعاليت آنها نشويد.

5 .  بعد از وقوع زمين لرزه، افراد زيادي مي توانند به شما کمک کنند، درباره چيزهايي که شما را ناراحت مي کند، با مددکاران هلال احمر، صحبت کنید.

6 . بعد از زمين لرزه، از ناحيه تخريب شده دور شويد تا آن ناحيه پاکسازي شود.

7 .  تجهيزات کمکي را براي احتمال وقوع زمين لرزه هاي بعدي، نگهداري کنيد.


توصیه های اورژانسی در صورت گیر کردن زیر آوار


اولا بجای آنکه از همان اول شروع به فریاد زدن بکنید ببینید در چه وضعیت هستید. ایا هوا برای تنفس شما به مقدار کافی وجود دارد. در تاریکی مطلق در زیر اوار از صدا زدن به آرامی و یا سوت زدن و توجه به انعکاس صدا حجم فضای پیرامونتان برای شما مشخص خواهد شد، اگر حجم هوای شما کم است، جدا از سرو صدای بی خود و ایجاد هیجان مضاعف خود داری کنید هیجان شدید ، حرکت سریع و فریاد زدن به سرعت اکسیژن شما را به پایان میبرد و بدنتان هم بعلت تعرق زیاد سریعا آب خود را از دست میدهد ، به دقت گوش بدهید تا صدا های پیرامون شما به شما اعلام کند که کسی در نزدیکی شما بروی آوار حرکت میکند ، اکنون اگر میتوانید فریاد بزنید اما توجه کنید فریاد پی در پی و باشدت بالا صدا و قدرت حنجره شمارا تحلیل میبرد پس با دقت عمل کنید .

اگر امکان فریاد زدن بنا بر هر دلیلی ندارید میتوانید با سوت زدن کمک بخواهید و اگر امکان آنرا هم ندارید از روش ضربه زدن استفاده کنید. دستان و پاها را در صورت امکان به اشیا کنارشان بشرط عدم ریزش بیشتر آوار بزنید؛ این صدا ها بشرط سکوت در بیرون قابل شنیدن هستند. در شلوغی و ازدحام از صداهای ارام کاری بر نمی اید پس بهتر است در زمان سکوت در خارج از ضربه های ارام کمک بگیرد .

البته زمان آرامش بیرون نشان دهنده رسیدن شب است و این زمانی است که گروه های زنده یاب در سکوت شب با روش اعلام حضور به مدت یک دقیقه و سکوت پس از ندا به مدت چهار دقیقه بدنبال علایمی همچون صداهای ضربه ای و ناله ها هستند.

از انجام حرکتهایی که موجب ریزش آوار میشود خوداری کنید اگر در زیر آوار سنگین باشید که مطمینا کاری بیهوده است و اگر در سطح باشید میتوانید پس از دو روز که نا امید از کمک شده اید ریسک اینکار را که بسیار بالاست را قبول کنید .

از اکسیژن موجود با پایین اوردن حرکت و ارامش بخشیدن به خود حداکثر استفاده راببرید.

بیشتر گوش دهید و کمتر صدا کنید و تا صدای مثبتی از بیرون نشنیدید از سرو صدای بیجا خود داری کنید چون شما حداقل تا سه روز براثر تشنگی نخواهید مرد و تا هفت روز غذا نخوردن را میتوانید با هوشیاری تحمل کنید.

حرکت بیجا موجب تعرق و از دست دادن آب بدن میشود پس مواظب باشید.

اگر در فضای پیرامونتان مکانی را امن تر از بقیه جاها میبینید سرتان را در آن محل قرار دهید و یا حداقل سرتان را بسمت شکم برده و بصورت جنین قرار بگیرید این حالت امکان محافظت از سر شما را بیشتر میکند توجه داشته باشید با توجه به ازدحام تماشاچیان عملیات امداد ونجات که متاسفانه بروی اوار به تماشا می ایستند امکان ریزش مجدد بروی شما همیشه هست

وقتی قرار است در شرایط سخت زنده بمانید بدانید اگر نکته ای موجب ازار و در نتیجه عصبی شدن شما بشود مطمین باشید به سرعت به مرز ناامیدی و رها کردن مقاومت میروید این را تذکر دادیم تا به عرق سوز شدن بدنتان و نیز التهاب پوستتان بر اثر تماس با ادرارتان توجه کافی کنید این مشکلات بطور غیر مستقیم بر سرنوشت شما تاثیر میگذارند .

به رطوبت خاکهای اطرافتان دقت کنید احتمال شکستگی لوله های آب منزلتان همواره وجود دارد اگر به جریان ابی دسترسی پیدا کردید بدون هیچ شکی تا انجا که امکان دارد اب بنوشید.چون ابهای لوله های آب به سرعت با توجه به شکستگی های لوله در سطح شهر به پایان خواهد رسید.
 
برنامه ريزي براي ملاقات

اگر خدا خواست و همه اعضاي خانواده زنده ماندند، ولي به دلايلي دور از هم افتادند مسلما دچار دلشوره مي شوند. پس لازم است پيش از زلزله همه اعضاي خانواده در مورد كارهايي كه بايد انجام دهند با هم صحبت كنند و مكان و چگونگي گرد آمدن اعضاي خانواده را برنامه ريزي كنند. همچنين لازم است در صورت جدا افتادن افراد يك خانواده فردي را در نزديكي محل خود به عنوان رابط انتخاب كنيم. خيلي از كارها را بايد پيش از زلزله انجام داد و با فاميل، همسايگان و دوستان به گونه اي برنامه ريزي كرد كه كارها تقسيم شوند، زيرا پس از زلزله، دسترسي كار بسيار مشكلي است، پس وظيفه هر فرد بايد از قبل مشخص باشد.
 

نکاتی که در آینده میتواند جان شما را نجات دهد

مهمترین خطرات هنگام وقوع زلزله

1 .  شکستن شیشه ها و پرتاب شدن آنها

2 .   ریزش ساختمان های نامقاوم

3 .   ریزش مصالح نمای ساختمان

4 .   افتادن کمد ها و قفسه ها

5 .   قطع شدن سیم های برق و افتادن آن ها در خیابان
 
6 .   شکسته شدن لوله های گاز و احتمال آتش سوزی
 

مکان های امن را شناسایی کنید

 در ابتدا لازم است مکان های مناسب ( امن) و مکان های نامناسب  ( غیر امن )  را بشناسیم.

مکان مناسب یا امن: به مکانی گفته می شود که در زمان وقوع زلزله ، پناه گیری در آنجا موجب کاهش خطر های ناشی از زلزله می شود. این مکانها شامل چهار چوب در ، کنج دیوار های داخلی ، زیر میز و بدور از شیشه ها ، پنجره ها ، کمدها و وسایل سقوط کننده ، وسط حیاط به دور از ساختمان ها و وسایل بازی و درختان ، دور از وسایل بازی و چراغ برق در پارک، فضاهای باز و... می شود.
 

توجه: مکان امن مکان صد درصد بی خطر نیست و در زمان وقوع زلزله احتمال خطر و آسیب پذیری در آن محل کمتر است . و چه بسا ممکن است کسی پناه گیری درست را انجام اما آسیب جدی هم دیده باشد.

مکان نامناسب یا غیر امن: به مکانی گفته می شود که در زمان وقوع زلزله احتمال بروز خطر در آن جا از مکان های دیگر بیش تر است؛ بطور کلی کنار پنجره ها ، بخاری، کمد و اشیای سقوط کننده ، کنار قفسه های مواد شیمیایی و سمی در آزمایشگاه ، کنار قفسه های کتاب در کتابخانه، زیر اجسام سقوط کننده مانند چراغ ها و گلدان ها ، ساعت و ...، نزدیک پل عابر پیاده ، پل روگذر، کابل های برق فشار قوی، سر درب مغازه ها ، کنار اجاق گاز ، یخچال و فریزر، کنار نرده ها، کنار وسایل بازی در پار ک ها مثل تاب، سرسره و ...شامل اماکن نا ایمن است.
 
برای انتخاب محلهای ایمن از دستورات زیر پیروی کنید:

*     از پنجره ها و دربها دور شوید.
*     از اشیایی که ممکن است بر روی شما سقوط کند و یا پرت شود دوری کنید.
*     زیر میز، محلی مطمئن برای پناه گرفتن است. زیر میز خود در کلاس پناه بگیرید و پایه های آنرا محکم با دست بگیرید تا از حرکت آن جلوگیری کنید.
*     میان چهارچوب دربها محلی مطمئن برای پناه گرفتن است. چهارچوب درب را با دستانتان محکم بگیرید و مراقب بسته شدن دربها باشید.
*     اگر در محلی مانند کریدور هستید و به میز یا چهارچوب دربها دسترسی ندارید، از اشیایی که ممکن است بر روی شما سقوط کنند دور شوید، نزدیک دیوار رفته و یا کنار آن بشینید و سر خود را بر روی زانوهایتان خم نموده و ضمن اینکه با دستهایتان پشت سر خود را گرفته اید با بازوانتان سر خود را محافظت کنید.
*     اگر در کتابخانه، آزمایشگاه یا کارگاه هستید و بخاطر تجمع مقابل دربها قادر به خارج شدن نیستید از قفسه ها دور شده و به دنبال پناهگاه باشید.
*     اگر هنگام وقوع زلزله در راه پله هستید به سمت بالا یا پایین نروید، بنشینید و سر و گردن خود را توسط دستهایتان بپوشانید.
*     اگر در در حیاط مدرسه هستید از ساختمان، دیوار، سازه های بلند فولادی یا چوبی و از سبد های بسکتبال دور شوید.

توصیه های ایمنی، حین وقوع زلزله، برای ساختمانهای اداری :

اگر هنگام وقوع زلزله در محل کار خود هستید با یادآوری و استفاده از آموزشهای ایمنی، میتوانید جان خود و همکارانتان را نجات دهید. کارمندان میبایست بدانند که در چنین مواردی:

•    میبایست اعتماد به نفس داشته و آرامش خود را حفظ کنند.
•    میبایست از پنجره ها و فایلهایی (کمدهایی) که در محل خود محکم نشده اند، دور شوند.
•    میبایست از منابع تامین الکتریسیته [ پستهای الکتریکی یا کابلهای فشار قوی ] که احتمال حرکت، تخریب یا سقوط دارند، دور شوند.
•    میبایست از منابع خطر و یا محلهای قابل اشتعال دور شوند.
•    نباید به سمت کریدورها یا خروجیهای اضطراری هجوم ببرند.
•    نباید از پله ها یا آسانسور استفاده کنند.
•    همچنین میبایست سریعا در مکانهای ایمن ساختمان از جمله چارچوب دربها و یا زیر میزهای کار، پناه بگیرند.

 توصیه های ایمنی، حین وقوع زلزله، برای مدارس :

اگر حین وقوع زلزله در مدارس یا مراکز آموزشی هستید، در حالی که آرامش خود را حفظ نموده و توصیه های ایمنی را نظر دارید، در سریعترین زمان ممکن، بهترین و مناسبترین عکس العمل را نشان دهید.
•    قبل از هر چیز آرامش خود را حفظ کنید، ترس و وحشت از سرعت و صحت کارهای شما میکاهد، پس نکات ایمنی را با اعتماد به نفس انحام دهید. همچنین دیگران را به آرامش دعوت نموده و نکات مذکور را انجام دهید.
•    به محض اینکه وقوع زلزله را احساس نمودید، در صورتی که در یک ساختمان یک طبقه و نزدیک درب خروجی هستید، تا آنجا که ممکن است بی درنگ ساختمان را ترک کنید و به خارج از آن بروید.
•    اگر هنگام وقوع زلزله در ساختمان بلند مرتبه ای هستید سعی نکنید که با استفاده از پله ها یا آسانسور بیرون بروید.
•    در کلاسهای درس که دانش آموزان نمیتوانند یکجا و در یک لحظه با هجوم بردن به سمت دربها از آنجا خارج شوند، ممکن است به همدیگر آسیب برسانند. بنابراین میبایست ایمنترین محل را در داخل ساختمان انتخاب نموده و تا پایان تکانهای ناشی از زلزله در آن پناه بگیرید.

روش های کمک به زلزله زدگان چیست؟

بهترین روش ها برای کمک به زلزله زدگان به ترتیب اولویت:
اهدا خون
اهدا لوازم مورد نیاز (کمک های غیر نقدی)
کمک های نقدی
کمک های حضوری

راحت ترین و مهمترین کار برای کمک به زلزله زدگان چیست؟

سریع ترین و راحت ترین کاری که هر کس می تواند برای کمک به زلزله زدگان انجام دهند اهدا خون است. برای اهدا خون با یک کارت شناسایی به نزدیکترین مرکز انتقال خون شهر خود مراجعه نمایید.

زلزله زدگان به چه وسایلی احتیاج دارند؟ (کمک های غیر نقدی)

مهم:
به دلیل اینکه هلال احمر کمک های غیر نقدی را قبول نمی کند می توانید از طریق افراد و یا موسسات خیریه معتمد وسایل و لوازم مورد نیاز را برای زلزله زدگان بفرستند. لوازم و وسایل مورد نیاز زلزله زده ها به ترتیب اولویت عبارتند از:

آب آشامیدنی در بطری های کوچک
غذا (فقط کنسرو و نان خشک)
شیر خشک، شیشه شیر و پوشک بچه
برای کاهش بروز عفونت های زنانه، پد بهداشتی و لباس زیر
پتوی سفری و چادر برای خواب
انواع مسکن از جمله بروفن
لوازم بهداشتی شخصی از جمله صابون مواد شوینده و استریل کننده