به گزارش مشرق، هجدهمین «عصرانه ادبی فارس» ویژه نقد و بررسی کتاب «باران بی‌هوا» اثر فاطمه نانی‌زاد با حضور اسماعیل امینی، سعید حدادیان، عبدالرحیم سعیدی‌راد، فاطمه طارمی، میلاد عرفان‌پور، محسن رضوانی، محمدعلی محمدی، فلاح هاشمی و جمعی از علاقه‌مندان به شعر و ادبیات عصر روز گذشته برگزار شد.

*شعر نانی‌زاد بر مبنای اندیشه است

اسماعیل امینی شاعر و منتقد ادبی در این مراسم گفت: تعبیر من از سیاست ما عین دیانت ماست به این معنی است که ما آنطور رفتار می‌کنیم که دین ما آنطور دستور داده است و این برخلاف تصوری است که دشمنان امروز آن را رواج می‌دهند و آن هم ارتباط برقرار کردن میان دین و سیاست است. کسی که از باخبر شدن رسانه‌ها از رفتارش بیشتر از مطلع بودن خداوند از اعمالش هراس دارد، نشان از سستی باورهای فرد دارد.

وی افزود:‌ من باوری به شعر آیینی ندارم و با لفظ شعر دینی و مذهبی همانطور که از گذشته مرسوم بوده است بیشتر موافقم. کسی که جهان‌بینی دینی دارد نمی‌تواند شعر غیردینی بگوید و هر شعری هم بگوید در موضوعات طبیعی، عشق و ... باز شعر دینی می‌سراید و این ناشی از اندیشه شاعر است که به همه چیز توحیدی می‌نگرد.

این منتقد ادبی اضافه کرد: سابقه هزار سال شعر فارسی، شعر دینی است و جریان اصلی و غالب شعر فارسی شعر دینی است و در آثار شعرای کلاسیک و مطرح این موضوع مصداق دارد که باید علاوه بر این شعرا، شعرای محلی را نیز افزود. این نکته در اظهارنظرهای مستشرقین نیز در مورد ادبیات ایران بر همین پایه است. آنها گفته‌اند که اگر می‌خواهیم شعر فارسی را بفهمیم باید قرآن بدانیم در ضمن در اشعار پیش از اسلام نیز مضامین دینی موجود است و شاعر ایرانی در طول تاریخ به شعر از نگاه دین نگریسته است و این اظهارنظر از یک منظر پژوهشگر بی‌طرف است که کاری به پسند شخصی خود ندارد و این برخلاف اظهارنظر برخی منتقدین است که می‌گویند بعد از انقلاب این اتفاق افتاده است. اکنون نیز اوج درخشش اندیشه دینی است و انقلاب اسلامی زمینه تبلور اندیشه دینی را فراهم کرده است.

امینی ادامه داد: مضمون‌سازی، برانگیختن عاطفه، مباحث سیاسی، مباحث فرهنگی یا مباحث بلاغی در نظر شاعر کدام مهمتر و دارای اولویت است؟ با توجه به مخاطب مفروضی که شاعر برای آن شعر می‌نویسد بیشتر شعرای دینی مضمون‌گرا هستند، اما اندیشه در اشعار مضمون‌گرا با فقر روبروست. بازی‌های زبانی در این اشعار خوب است ولی باز هم تأکید می‌کنم اندیشه دیده نمی‌شود. در اشعاری که در کتاب نانی‌زاد وجود دارد رنگی از مضمون‌گرایی، برانگیختن عاطفه و ... دیده نمی‌شود و بیشتر برمبنای اندیشه حرکت می‌کند. اتکای به اندیشه دینی و سایر جاذبه‌های مبتنی بر اندیشه دینی بسیار چشمگیر است. بلاغت در این اشعار کمی سهو گرفته شده است ولی در جاهایی این موضوع درخشان ظاهر شده ولی در برخی ابیات کمتر به بلاغت توجه شده است.

وی افزود: اگر بگوییم در شعر جوانان این موضوع وجود دارد اغراق نکرده‌ایم، وجود قیدها، ربط‌ها و ابتداهای فعلی و ... در اشعار جوانان بسیار چشمگیر است که می‌توانست بهتر شود. شعرای جوان رسایی را بسیار مورد توجه قرار داده‌اند، در صورتی که رسایی شعر در سایه زیبایی آن قرار می‌گیرد. در اشعار نانی‌زاد که شعرش به پختگی رسیده است توجه و وسواس به این نکات بسیار در خور توجه است که می‌تواند در موفقیت شعر تأثیر داشته باشد.

*شعر نانی‌زاد خوش جهت است

عبدالرحیم سعید‌ی‌راد در ادامه این مراسم گفت: بعد از این همه سال که از شعر انقلاب اسلامی می‌گذرد باید مشخصات شعر انقلاب اسلامی مکتوب شود و این باید تدوین شود و با مثال‌های امروزی جمع‌آوری گردد. برخی از واژه‌ها هستند که به وجود آمده و تعریف درستی ندارند که این عدم وجود تعریف صحیح ما را دچار یک ناهماهنگی در حرکت شعر انقلاب کرده است.

وی به شعر نانی‌زاد اشاره کرد و گفت: نانی‌زاد یک شاعر متعهد، انقلابی و پایبند به اصول است و اشعاری که از ایشان خوانده‌ام قابل اتکا است به قول رهبر معظم انقلاب اشعار ایشان خوش جهت است و دارای جهت‌گیری است.

*دفاع مقدس و موضوعات مذهبی ستون شعر بانوان است

حسین قرایی در ادامه این برنامه گفت: حضور بانوان در شعر پس از انقلاب بسیار جدی است و مرحوم صفارزاده در کانون شعر «آنجا» در حلقه اولیه شعرای انقلاب از همین دست است. سیمین‌دخت وحیدی، سپیده کاشانی و ... نسل بعد شعرای بانوان انقلاب هستند. مقوله شعر مذهبی و دفاع مقدس در شعر بانوان دو ستونی است که همیشه در شعر ایشان مورد توجه است.

*«باران‌ بی‌هوا» یک اتفاق خوب در شعر آیینی است

فاطمه طارمی در ادامه هجدهمین عصرانه ادبی فارس گفت: این کتاب اگر نقدی به آن وارد باشد در حوزه ساختار و زبان است و گر نه در حوزه محتوا کتاب کاملی است. قدرت و قوت کلام نانی‌زاد در این کتاب مشهود است و این که اعتقاد یک شاعر در هنرش تجلی پیدا می‌کند ارزشمند است. شاید آیینی بودن این کتاب دست و پای شاعر را برای چاپ بسته است و در بعضی مصراع‌ها پرداخت زبانی در مسئله درک مفهوم با ضعف روبرو است. این کتاب برای مخاطب خاصی سروده شده است و در حوزه شعر آیینی اتفاق خوبی در این کتاب افتاده است.

محمدعلی محمدی گفت: وجود جلساتی که در آن به آثار جوانان پرداخته شود و خبر انتشار آنها را منعکس کنیم بسیار خوب است اما در نقد شعر جوانان به نظرم باید حساسیت بیشتری داشته باشیم و ایشان نیز از نظرات استفاده کنند زیرا بیشترین ضربه را شاعر از اغماض‌ها خواهد خورد.

*رهبری به شعر زنان توجه دارند

سعید حدادیان از مداحان و شعرای آیینی کشور در هجدهمین «عصرانه ادبی فارس» گفت: رهبری انقلاب در بستر بیماری در جریان عیادت اهالی هنر از ایشان برایشان شعر می‌خواند و این یک آموزش برای ما دارد و این نشان از حساسیت ایشان به شعر است. دغدغه ایشان به شعر زنان نیز در بیان رهبری به چشم می‌آید و این نوع نگاه ایشان به شعر پروین و فروغ حائز اهمیت است و توجه به شعر زنان از سوی رهبری مهم است. یکی از آسیب‌های شعر بانوان این است که وقتی ازدواج می‌کنند بسامد شعر ایشان پایین می‌آید. بانوان در شعر حامی شعر یکدیگر نیستند و با این وضع چه توقعی از سایرین است.

*نانی‌زاد شخصیت خودش را در شعر دارد

وی افزود: نانی‌زاد شاعری است که شور رحمانی شعر جوانی را فدای شر شیطانی نکرده است. سرودن شعر در رثای امام هادی (ع) از سوی وی توفیقی است که نصیب هر کسی نشده است. وی به طیران عاطفه در شعرش توجه نمی‌کند بلکه به تبیین اندیشه و عرفان در شعرش توجه می‌کند. در این جا به این معناگرد نیامده‌ایم که بگوییم نانی‌زاد آمده جای حافظ را بگیرد و نه تکرار پروین است بلکه نانی‌زاد شخصیت خودش را در شعر دارد.

حدادیان گفت: ایشان برای سوختگان وصل زحمت کشیده است که باید به طور جداگانه برای آن جلسه گذاشت. باید در محافل شعری آیینی، اندیشه‌گرا و آرمان‌گرا به ساحت بانوان ارج گذاشت. در دانشگاه و برخی محافل، جریان‌هایی سعی می‌کنند که نطفه‌های بدی را به وجود بیاورند و تلاش می‌کنند آنها را باور کنند تا ضربه بزنند و چنان از این اشعار تجلیل می‌کنند که شاعر را از مسیر خارج کنند.

*شعرم را مدیون شهید آوینی می‌دانم

در انتهای این برنامه فاطمه نانی‌زاد گفت: سال 1380 که با دفتر ادبیات و هنر دفتر نمایندگی نهاد رهبری آشنا شدم با جناب حدادیان نیز آشنا شدم که ایشان صبورانه و پدرانه شعر بنده را پرورش دادند و من اگر امروز شعری دارم مدیون ایشان هستم. در سال 78 در یک جلسه شعری که در یکی از فرهنگسراهای تهران برگزار شد حضور پیدا کردم که مصادف با عید غدیر بود در آن جلسه همه از معشوقه‌های خود خواندند ولی کسی از امیرالمؤمنین (ع) شعری نخواند که من به نظرم آمد جای من در این جلسات نیست که بعد از آن با دفتر ادبیات و هنر آشنا شدم و من شعرم را مدیون شهدا و شهید آوینی می‌دانم.