تاجيکستان برخلاف ساير کشورهاي آسياي ميانه که موضع خود را در مورد برنامه هسته اي ايران به طورعلني اعلام نکرده اند، موضع خود را به طورعلني درزمان سفرماه ژانويه سال دوهزارو ده امامعلي رحمان به تهران اعلام و تاکيد کرده که دوشنبه به عنوان متحد راهبردي تهران ازبرنامه هسته اي صلح آميز آن درتمامي مراحل حمايت مي کند.
به گزارش مشرق به نقل از صداقت، پايگاه اينترنتي انستيتو خاورميانه روسيه نوشت: ايران طي دو دهه اخير به طور برنامه ريزي شده حضور خود را درمنطقه آسياي ميانه گسترش داده و در گفتگوي آن با تنها کشور غير ترک زبان منطقه يعني تاجيکستان ،روابط همه جانبه بيش از هر چيز ديگر مورد تاکيد قراردارد.
بنا بر اين گزارش، تاجيکستان تنها کشورمنطقه آسياي ميانه است که با ايران روابط نظامي دارد. اين نوع همکاري بر تبادل دائمي هياتها و رايزني در خصوص مشکلات امنيتي مبتني است و تنها کاردار نظامي ايران درمنطقه در دوشنبه قراردارد. البته طرفين تاکيد دارند که همکاريهاي نظامي آنها هيچ کشور ثالثي را تهديد نمي‌کند. تمايل ايران به همکاري نظامي با تاجيکستان خيلي قابل توجه است. ضمنا تاجيکستان با توجه به وخامت قابل توجه روابط با روسيه و ازبکستان بيش از هرزمان ديگر به حمايت يک متحد قوي نيازمند است و دو طرف يادداشت تفاهم‌هايي درزمينه همکاريهاي فني و نظامي و آموزش کادرها امضا کرده اند.
نکته قابل توجه اين است که تهران به منظور تامين امنيت منطقه خواهان توسعه همکاريهاي نظامي با افغانستان ديگرکشور فارسي زبان نيز هست و اين همکاري را براي مبارزه با مواد مخدر و تروريسم بين‌المللي مفيد مي‌داند.
به گفته برخي کارشناسان ايران مايل است پايگاهي نظامي درتاجيکستان ايجاد کند تا درحد قابل توجهي ازتاثيرعمليات نيروهاي بين المللي در افغانستان بکاهد. به هرحال اين کشور وامهايي براي رفع نيازهاي ارتش تاجيکستان و خريد تجهيزات نظامي و ارتباطي دراختيار دوشنبه قرار مي‌دهد و آمادگي کمک و ارائه خدمات پزشکي به نظاميان و اعزام مشاوران نظامي به منظور آموزش سربازان اين کشور با هزينه خود را هم دارد. ايرانيها همچنين آمادگي خود را براي بازسازي فرودگاه نظامي آيني در نزديکي دوشنبه اعلام کرده‌اند.
کمک ايران به تاجيکستان که سالها با جنگ داخلي درگير بود، بر اين اصل مبتني است که آن را شريک سياسي اصلي خود در منطقه خاورميانه و بخش لاينفک ايران بزرگ مي‌داند. نفوذ فرهنگي ايران درتاجيکستان خيلي قابل توجه است و در عين حال همکاري هاي تجاري واقتصادي دو کشور هم به طور فعالي درحال گسترش است و به همکاريهاي دوجانبه تبديل شده است. يکي از وجوه تمايز همکاريهاي دو کشور، متنوع بودن جهات آن است که درمنطقه بي سابقه است.
برخلاف ساير کشور هاي آسياي ميانه، ايران و تاجيکستان بر مسائلي ازقبيل توافق در مورد ايجاد دانشگاه مشترک، کانال تلويزيوني مشترک و اختصاص سهميه به دانشجويان تاجيک براي تحصيل در دانشگاههاي برتر ايران تمرکز کرده‌اند. همچنين تهران توليد مشترک تراکتور را به اين کشور پيشنهاد کرده و قراراست توليد خودروهاي سمند در دوشنبه اغازشود. به اين ترتيب مبناي فرهنگي به مشوقي قوي براي توسعه همکاريهاي تجاري و اقتصادي دوکشورتبديل شده است.
يکي از ويژگيهاي همکاريهاي ايران با تاجيکستان در مقايسه با ساير کشورهاي آسياي ميانه اين است که علاوه بربخش دولتي بخش خصوصي هم حضور فعالي در آن دارد. شرکتهاي خصوصي ايراني درساخت مراکز تجاري، خانه هاي مسکوني، کارخانه هاي صنعتي، دوزندگي و بخش کشاورزي از جمله پرورش طيور و توليد لبنيات در تاجيکستان مشارکت فعالي دارند. علاوه بر اين کميته امداد ايران کمکهاي فراواني به تاجيکستان مي‌کند و آمادگي خود را براي کمک دائمي به اجراي برنامه‌هاي اجتماعي اعلام کرده و نقش مهمي دربرگزاري ازدواج جوانان در مناطق فقير تاجيکستان داشته است. ايران همچنين به بهانه هاي مختلف کمکهاي انسان دوستانه در اختيار مردم اين کشور قرار مي‌دهد و حمايت از تجارت خرد و متوسط ، ايجاد کارخانه‌هاي مشترک توليد مواد خام و فراوري محصولات کشاورزي يکي از عرصه‌هاي جديد همکاريهاي سازمانهاي خيريه دو کشور است.
اين پايگاه اينترنتي در خاتمه از احتمال گنجاندن همکاري در زمينه انرژي هسته‌اي در فهرست عرصه هاي جديد همکاري دو طرف خبر مي‌دهد و يادآور مي‌شود که زمينه هاي مناسب براي اين همکاري درتاجيکستان وجود دارد و مهمترين آنها ميادين غني اورانيوم است که براساس آمار مختلف بين چهارده تا چهل درصد ذخاير اورانيوم جهان را تشکيل مي دهند و در حال حاضر بهره برداري از آنها به خاطر مشکلات مالي متوقف است. با درنظرگرفتن مشکلات جدي ايران از جمله درزمينه کمبود اورانيوم براي توسعه انرژي هسته‌اي اين زمينه مي تواند درآينده نزديک يکي ازجهات اولويت‌دار همکاريهاي دو کشور باشد.
لازم به يادآوري است که تاجيکستان برخلاف ساير کشورهاي آسياي ميانه که موضع خود را در مورد برنامه هسته‌اي ايران به‌طور علني اعلام نکرده‌اند موضع خود را به‌طور علني در زمان سفر ماه ژانويه سال دو هزار و ده امامعلي رحمان به تهران اعلام و تاکيد کرده که دوشنبه به عنوان متحد راهبردي تهران از برنامه هسته‌اي صلح آميز آن در تمامي مراحل حمايت مي‌کند. به اين ترتيب همکاري دو کشور بسيار متنوع و براصول فرهنگي و ايدئولوژيکي مبتني است.
