طی این حکم که از سوی مقام معظم رهبری صادر شد، ترکیب هیئت امنای کمیته امداد تغییراتی کرد و مهندس پرویز فتاح نیز به ریاست این نهاد انتخاب شد؛ پرویز فتاح را بیشتر با وزارت نیرو در دولت نهم و کارنامه مثبت وی در آن دولت می‌شناسند.

او در دولت نهم یکی از وزرای موفق بود و پس از اینکه در دولت احمدی نژاد به وزارت نرسید به بنیاد تعاون سپاه رفت و در سال‌ها در آنجا مشغول به خدمت بود. او درباره انگیزه‌اش از فعالیت در بنیاد تعاون سپاه می‌گوید: «من دنبال این بودم که جایی باشم که هم ماهیت عمرانی داشته باشد و هم ماهیت خدمت رسانی. از طرف دیگر برای من خدمت به نیروهای ارزشی خیلی شیرین است.»

به نظر می‌رسد، بر اساس همین انگیزه بوده که وی ریاست کمیته امداد را پذیرفته و در این نهاد نیز به دنبال خدمت‌رسانی به مردم است.

آنچه در این ادامه می‌آید، نکات و پیشنهاداتی جزئی درباره کمیته امداد است که انشاالله مفید واقع شود.

1- ساختمان اشرافی کمیته امداد در سوهانک

شاید اولین نقدی که به کمیته امداد وارد باشد، قرار گرفتن مجموعه عظیم ستاد مرکزی کمیته امداد در سوهانک تهران و در یکی از مناطق گران‌قیمت این شهر است.

این ساختمان‌ها، مجتمع بسیار بزرگی است که در آن نمازخانه، ساختمان‌های دانشگاه، مجتمع اقتصادی، بخش اداری و باشگاه وجود دارد، البته برخی از مسئولین این سازمان مطرح کرده‌اند که زمین این ساختمان‌ها اهدایی بوده و کمیته فقط هزینه ساخت آن را پرداخت کرده است، اما باید توجه داشت که ساخت چنین ساختمان‌هایی در مناطق مرفه‌نشین و بالای شهر تهران زیبنده کمیته امداد نیست، زیرا هدف اصلی این نهاد طبق اساسنامه آن که «توانمندسازی و شکوفایی استعدادها و تأمین خوداتکایی، تقویت و رشد ایمانی و اعتقادی نیازمندان و محرومان با ارائه خدمات اجتماعی، حمایتی، فرهنگی و معیشتی»[1] است، در تضاد است و با بیانات امام خمینی (ره) نیز سازگاری ندارد.

2- شبهاتی درباره بودجه کمیته امداد

بودجه کمیته امداد به طور کلی از سه طریق تأمین می‌شود: بودجه مصوب دولتی، صدقات جمع‌آوری شده در کشور (صدقات منظور نذورات، هدایا، زکوات و ... است) و کمک‌های مردمی. برای مثال، بودجه مصوب این نهاد در سال 1392، 2688 میلیارد تومان از طریق بودجه مصوب دولتی، 180 میلیارد تومان صدقات جمع‌آوری شده و 1200 میلیارد تومان نیز از طریق کمک‌های مردمی بوده است.[4] این بودجه بیش از 4000 میلیاردی در زمینه‌های مختلفی هزینه شده است: از طرح مددجویی و طرح شهید رجایی (کمک با سالمندان روستایی) گرفته تا حمایت از خانواده زندانیان، پرداخت وام خودکفایی، راه‌اندازی کارگاه‌های آموزشی-تولیدی، احداث و تعمیر مسکن مددجویان و .... در مجموع باید گفت که بودجه تقریباً بالای کمیته امداد باعث این شبهه شده است که هزینه‌ها به صورت مناسبی در کمیته امداد اختصاص نمی‌یابد، البته طی سالیان گذشته این نهاد گزارش‌های مختلفی درباره هزینه‌ها و درآمدهای خود منتشر کرده است و از طریق سایت این نهاد (اینجا) قابل دسترس است، اما به نظر می‌رسد که بایستی این گزارش‌ها به صورت عمومی و گسترده منتشر شود تا شبهاتی که در این زمینه وجود دارد رفع شود.

3- چرایی کمک به محرومان کشورهای خارجی

در گزارش‌هایی که مربوط به کمک‌رسانی کمیته امداد به محرومان و مستضعفان است، قسمتی وجود دارد که مربوط به حمایت از محرومان در خارج از کشور است. به طور مثال در گزارشی که در سایت این نهاد منتشر شده است (اینجا) به کمک این نهاد به محرومان کشورهای لبنان، سوریه، افغانستان، تاجیکستان، عراق و کومور اشاره شده است. درباره این کمک‌ها نیز شبهاتی وجود دارد و مسئولین کمیته امداد پاسخ‌هایی در این باره داده‌اند. به طور مثال، معاون امور بین‌الملل کمیته امداد در این باره می‌گوید: «اساساً درآمدهای کمیته امداد امام خمینی (ره) صرف کمک‌های خارجی نمی‌شود، بلکه از محل ردیف اعتباری خاص که از طریق دولت و با تصویب مجلس شورای اسلامی بودجه اختصاص می‌یابد، اقدام می‌شود. همچنین در شرایط خاص بحران‌هایی مانند سیل پاکستان، با اعلام روز همبستگی ملی با کشور که دچار محنت شده، کمک‌های مردمی ویژه ارسال به خارج از کشور، جمع‌آوری و ارسال می‌شود.»[5] البته برخی از کمک‌ها نیز به ایرانیان خارج از کشور است که دچار مشکلی شده‌اند. معاون بین‌الملل کمیته امداد در این باره با ذکر مثالی در این باره می‌گوید: «به طور مثال، بانوانی هستند که همسر تبعه خارجی داشته و به همراه همسر خود در خارج از کشور زندگی می‌کنند (به ویژه کشورهای همجوار) و یک قشری از آن‌ها به دلایلی دچار برخی مشکلات و ناامیدی‌هایی می‌شوند و با مراجعه به کنسولگری‌ها و نمایندگان سیاسی ایران در کشورهای مختلف کمیته امداد در جهت فهم مشکل و نیاز آن‌ها و همچنین کاهش آلام این افراد تلاش می‌کند.»[6] در مجموع باید گفت که درباره این هزینه‌های کمیته امداد شبهاتی وجود دارد و بهتر است که این سازمان این شبهات را در فضای رسانه‌ای پاسخ دهد.

4- استفاده از توان و نیروهای مردمی

کمیته امداد امام خمینی (ره) از جمله نهادهایی زاییده انقلاب اسلامی است و به نظر می‌رسد که بایستی کمتر در دام فرآیندهای بوروکراتیک و رسمی گیر بیفتد. طبق گزارشی که سایت این نهاد منتشر کرده است (اینجا)، 14513 نفر در این نهاد مشغول به خدمت هستند و هزینه جاری زیادی را بر این نهاد تحمیل می‌کنند. به نظر می‌رسد در این زمینه نیز باید تجدید نظری صورت بگیرد و بیشترین تکیه کمیته امداد بر استفاده از نیروی مردمی فعال در زمینه خدمت به محرومین باشد. به طور مثال، در سال‌های گذشته گروه‌های زیادی به فعالیت‌های داوطلبانه و جهادی در مناطق محروم پرداخته‌اند و کمیته امداد نیز کمک‌ها و هماهنگی‌های با این گروه‌ها داشته است، اما حمایت کاملی از این گروه‌های جهادی انجام نشده است یا فعالیت‌های خیریه‌ای که طی سالیان گذشته در مساجد و محلات به صورت خودجوش انجام شده است، کمتر توسط کمیته حمایت شده است. این حمایت‌ها، هزینه‌های کمیته امداد را بسیار کاهش می‌دهد و روحیه جهادی را نیز به این نهاد تزریق خواهد کرد.