به گزارش مشرق، در این تحلیل به بررسی وضعیت رشد علمی کشور سال های گذشته و علل افت علمی کشور در سال ۲۰۱۳ بر مبنای رنکینگ های بین المللی پرداخته می شود. تحلیل رشد علمی کشور در این نوشتار بر مبنای سایت رنکینگ Scimago و داده های Scopus صورت گرفته است.

تعداد مستندات علمی به تفکیک سالهای میلادی در جدول زیر آمده است. آمار مربوط به سال ۲۰۱۴ نیز تا تاریخ ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۴، در این پایگاه داده ارائه نشده است.


این جدول نشان می دهد که سهم تولید علم ایران از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ مرتبا افزایش یافته و از سال ۲۰۱۳ این رشد متوقف شده و عقبگرد علمی کشور آغاز شده است.

طبق جدول فوق، در دولت نهم کشور همواره با رشد خیره کننده علمی روبرو بوده است. در زمان چهارساله دولت نهم، همواره شاهد رشد علمی کشور در تولید علم بوده ایم. این رشد در سال ۲۰۰۶ به عدد نزدیک به ۵۰رسیده است که در سطح جهانی یک عملکرد فوق العاده محسوب می شود.

عملکرد دولت دهم نیز از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲ در روند تولید دانش در جهان مطلوب بوده و همانگونه که مشاهده می شود در این سالها، نرخ تولید علم کشور همواره در حال رشد بوده است. بیشترین رشد در دولت دهم در سال ۲۰۱۱ و برابر ۳۲ درصد رشد می باشد.

در سال ۲۰۱۳ با تغییر سیاست های وزارت علوم افت علمی کشور آغاز شده و متاسفانه شاهد افت ۲.۴۷% در تولید علم کشور هستیم. این در حالی است که در این سال ها هرگز با افت علمی کشور روبرو نبودیم.

در جدول زیر درصد افت علمی ایران در رشته های مختلف در سال ۲۰۱۳ نشان داده شده است. لازم به ذکر است در بسیاری از رشته های مربوط به علوم پزشکی، کماکان رشد علمی وجود دارد.


همانگونه که مشاهده می شود در سال ۲۰۱۳ افت علمی کشور در برخی رشته ها دراین نمایه، به نزدیک ۵۰% نیز رسیده است . این آمار نشاندهنده سیاست های نادرست آموزش عالی و عدم توجه به رشد علمی در بسیاری از رشته هاست.

در شکل زیر نیز، نمایی از تعداد مستندات در ۱۸ ساله اخیر نشان داده شده است:


افت تعداد مستندات در سال ۲۰۱۳ به نسبت سال ماقبل، در شکل فوق به درستی مشخص شده است.
حال سوال اینجاست که آیا قرار است افت علمی کشور با حاشیه سازی های متعدد وزارت علوم ادامه یابد یا اینکه دست اندرکاران آموزش عالی در نهایت به فکر رسالت اصلی خود خواهند افتاد.

عقبگرد علمی کشور در حالی است که در کشور عربستان، با برنامه ریزی صحیح در حوزه آموزش عالی، شاهد رشد علمی فوق العاده در سال ۲۰۱۳ هستیم. در این سال کشور عربستان تولیدات علمی خود را از تعداد ۱۱۸۶۹ به عدد ۱۴۱۱۴ رسانیده و رشد ۱۹ درصدی تولید علم را تجربه کرده است. در صورت عقبگرد ایران در سالهای آینده و رشد پرشتاب علمی در عربستان، انتظار می رود در سالهای آینده، کشور عربستان در کنار رقیب سنتی ایران یعنی ترکیه، به عنوان رقیبی جدید برای ایران محسوب شود. روند تولید علم در عربستان در شکل زیر آمده است.


از سوی دیگر در نمودار رشد علم می بینیم که کشور ترکیه در صورت حفظ افت علمی ایران، به زودی از ایران در نمایه Scopus هم سبقت خواهد گرفت و عنوان اولین را در منطقه خاورمیانه به خود اختصاص خواهد داد.

به نظر می رسد وزارت علوم به جای ایجاد جنجال های سیاسی و ایجاد حاشیه های بی مورد و عجیب برای خود، باید سیاست تولید علم خود با نگاه منطقه ای و جهانی را پیگیری کند و به عقب گرد علمی ایران به این صورت پایان دهد.

در مقالات آتی، به علل افت علمی کشور و رشدعلمی کشورهای رقیب در دوسال اخیر اشاره و راهکارهایی به منظور خروج از عقبگرد سخیف علمی پیشنهاد خواهد شد.

منبع: خبرنامه دانشجویان ایران