گروه جنگ نرم مشرق- چندی پیش فیلم مستندی تحت عنوان «الحراک السری» (تحرک یا قیام مخفیانه) توسط بی‌بی‌سی پخش شد که توسط  «صفاء الاحمد» روزنامه‌نگار عربستانی که برای بی‌بی‌سی مشغول به فعالیت است تهیه شده بود. این مستند ۴۸ دقیقه‌ای که در رابطه با اعتراضات شیعیان شرق عربستان است، چندی پیش توسط بخش فارسی بی‌بی‌سی پخش شد.

این مستند در زمان پخش خود به دلیل واکنش‌های منفی زیاد کاربران عربستانی در شبکه‌های اجتماعی، سر و صدای زیادی به پا کرد و حتی اخباری نیز از رضایت بعضی شیعیان عربستانی از این مستند به گوش می‌رسید. به طور قطع ساخت مستندی از شیعیان عربستان که خبرنگاران خارجی محدودیت ورود به آنجا را دارند و حکومت آل‌سعود نیز اخبار زیادی از آن منطقه منتشر نمی‌کند، در وهله اول برای مخاطب (به خصوص شیعیان) جذاب به نظر می‎‌رسد و ممکن است که حتی به عوامل بی‌بی‌سی بابت ساخت این مستند متمایز تبریک گویند اما زمانی که به پایان این «قیام مخفیانه» می‌رسیم، متوجه می‌شویم که بی‌بی‌سی رویه سابق خود را در قبال بی‌اعتباری جریان شیعیانی که دنبال مبارزه با ظلم هستند، تغییر نداده است.

صفاء الاحمد روزنامه‌نگار عربستانی الاصل «بی‌بی‌سی» ادعا می‌کند که این مستند را مخفیانه ساخته است

این یادداشت در گزارشی کوتاه از مستند، بعضی از محورهای آن را بررسی کرده است:

فصل اول؛ مقدمه‌چینی

«صفاء الاحمد» مستند را با شرح مختصری از وضعیت شیعیان شرق عربستان و از زبان اهالی آن منطقه آغاز می‌کند که با توجه به اینکه بزرگترین مخازن نفت جهان در شرق عربستان قرار دارد، اما در این منطقه خانه‌های ویران، فقر و بی‌اعتنایی به مردمانش موج می‌زند. حکوت آل‌سعود ده‌ها سال است که در حق مردم شرق عربستان اجحاف می‌کند و بی‌عدالتی را نهادینه و مردم را تحت فشار قرار داده است؛ آل‌سعود از سه نظر سیاسی، اقتصادی و مذهبی در قبال شیعیان شرق کشور خود تبعیض قایل می‌شود که این امر موجب شده که از مارس 2001 همزمان با شروع انقلاب‌های منطقه در غرب و جنوب غرب آسیا، اعتراضات در قطیف عربستان نیز شروع شود که صدها مجروح و حدود 20 کشته حاصل این درگیری‌ها بوده است.

در این مستند قسمت‌هایی از فیلم‌هایی که رهبران معترض شیعه از تظاهرات در اختیار صفاء الاحمد خبرنگار بی‌بی‌سی قرار دادند، به نمایش درآمده است

در طول ساخت این مستند «احمد مشیخص» که فعال مدافع حقوق بشر نامیده می‌شود، صفاء الاحمد را همراهی و راهنمایی می‌کند و در روز روشن با او در تمام این منطقه می‌چرخد و همراه یکدیگر با معترضان گفت و گو می‌کنند.

در ابتدای مستند میدان «کرامته» در شهر «عوامیه» (شمال قطیف) را نشان می‌دهد که کانون اصلی تظاهرات محسوب می‌شود. در وسط این میدان پرچم کشور بحرین در کنار دیگر پرچم‌ها به اهتزاز درآمده و عجیب آن که هنوز این پرچم‌ها توسط نیروهای آل‌سعود از وسط میدان برچیده نشده است که نشان از عدم توانایی یا بی‌علاقگی برای تحریک بیشتر معترضان را نشان می‌دهد.

الاحمد به دیدار فردی به نام «ابو علی» می‌رود که از فعالان سیاسی شیعه بوده و پس از دستگیری در اولین روزهای تظاهرات، دیگر از فعالیت‌های سیاسی قبلی خود دست کشیده و فقط در تعمیرگاه خود مشغول به کار است.

«ابو علی» از فعالان سیاسی شیعه بوده که پس از دستگیری در اولین روزهای تظاهرات، دیگر از فعالیت‌های سیاسی قبلی خود دست کشیده است

مستند بعد از مقدمه‌چینی درباره وضعیت ساکنین شرق عربستان، هر از چند گاهی در لا به لای توضیح در مورد شیعیان، صحبت‌هایی از دکتر «عبدالعزیز بن ثغر» که مدیر مرکز تحقیقاتی خلیج (فارس) است و روابط نزدیکی با حکومت آل‌سعود دارد را نشان می‌دهد؛ وی در این صحبت‌ها از وفاداری شهروندان به کشورشان صحبت می‌کند و اینکه اگر فرقه‌ای (منظور شیعیان است) روابطی با خارج از مرزها دارد و به آنها وفادار است، بنابراین خیانت به کشور محسوب می‌شود و باید با این گونه افراد که اقدامات تروریستی نیز انجام می‌دهند، برخورد شود.

دانلود

ایران پشت جریان اعتراضات عربستان

در سکانس‌های ابتدایی مستند در بیان تاریخچه شرق عربستان اعلام می‌شود که این مکان هزاران سال محل سکونت فینیقی‌ها، عثمانی‌ها و فارس‌ها بوده است و از همان آغاز کلمه فارس‌ها و شرق عربستان به هم گره می‌خورد.

زمانی که الاحمد در حال توضیح درمورد شیعیان عربستان است و می‌خواهد آن را از روی نقشه در شرق کشور عربستان نشان دهد، ابتدا نقشه کشور ایران به نمایش درمی‌آید و سپس نقشه شرق عربستان به تصویر کشیده می‌شود.

برای نشان دادن نقشه منطقه قطیف، ابتدا نقشه کشور ایران به نمایش درمی‌آید و سپس نقشه شرق عربستان به تصویر کشیده می‌شود

در این مستند گفته می‌شود یکی از اتهامات حکومت عربستان به شیعیان، وفاداری آنها به ایران و نه عربستان است و بعد برای اثبات بی‌طرفانه این اتهام، به منزل «شیخ عبدالکریم حبیل» از رهبران روحانی اعتراضات قطیف می‌رود که از تصاویر امام خمینی (رحمت الله علیه)، مقام معظم رهبری (مد ظله العالی)  و سید حسن نصرالله دبیر کل حزب الله لبنان تزئین شده است؛ شیخ عبدالکریم یک روحانی شیعه که در ایران درس خوانده و از نزدیک در جریان وقوع انقلاب اسلامی قرار داشته، معرفی می‌گردد و درست در زمانی که وی در حال صحبت از وابسته نبودن جریان آنها به ایران است، دوربین روی عکس امام خمینی و مقام معظم رهبری زوم می‌کند تا مخاطب در این پلان از مستند جز وابستگی شیعیان عربستان به ایران چیزی دیگری دستگیرش نشود.

شیخ النمر، روحانی‌ شیعه‌ای که باید با او برخورد شود

در «قیام مخفیانه» اعلام می‌شود که خیلی از روحانیون شیعه در عربستان خود را از سیاست دور نگه می‌دارند و اندکی از آنها مانند «شیخ النمر» و «شیخ عبدالکریم حبیل» با تظاهرکنندگان همراهی می‌کنند. بعد از زمینه چینی مناسب، پخش سخنرانی گزینش شده تندی از شیخ النمر که پس از مرگ «امیر نایب بن عبدالعزیز» وزیر داخلی عریستان ایراد کرده است، مخاطب را متقاعد می‌کند که باید با او برخورد شود و سپس صفاء الاحمد در رابطه با دستگیری شیخ النمر که با تیرخوردنش همراه است، می‌گوید: «به گفته مقامات دولتی او که هدفش پاشیدن تخم فتنه بود، با تیراندازی به سوی ماموران پلیس که قصد دستگیر کردن او را داشتند، در مقابل آنان مقاومت می‌کرد» و در انتها نیز با پخش تصاویر تیرخورده‌ او در داخل ماشین، می‌گوید که شیخ النمر اکنون در زندان و در انتظار اعدام است.

تصویری که در این مستند از شیخ النمر به نمایش درمی‌آید، مخاطب را به صورت آرام متقاعد می‌کند که باید با وی برخورد صورت می‌گرفت

شیعیان عربستان دروغ‌ می‌گویند

مستند به مخاطب خود از رویکرد بسیار بد نیروهای امنیتی آل‌سعود در قبال ساکنین قطیف به خصوص عوامیه مانند دستگیری و کتک‌زدن روزانه آنها گزارش می‌دهد و اینکه شیعیان منطقه در قبال این بدرفتاری و حتی رفتار خشونت آمیز، پاسخ و برخورد قهرآمیزی ندارند. در ادامه پلیس اعلام می‌کند که اسلحه در اختیار تظاهرکنندگان است اما از زبان یکی از رهبران معترض شیعه با اسم نمادین «حسن»، این اتهام خیلی محکم رد می‌شود و اعلام می‌شود که در تظاهرات فقط از سنگ و کوکتل مولوتف استفاده می‌گردد، و این پلیس است که گلوله شلیک می‌کند.

دانلود

صفاء الاحمد در قسمت‌های پایانی مستند در بازبینی فیلم‌هایی دریافتی از رهبران معترض شیعی، ناگهان! فیلمی را کشف می‌کند که در آن معترضین در حال تیراندازی به سوی پلیس عربستان هستند و معلوم می‌شود که شیعیان "دروغ" و وزارت داخلی آل‌سعود "درست" می‌گفتند.

در پلان‌های آخر مستند، صفاء الاحمد ناگهان! با دیدن تصویری از تیراندازی معترضان، پی به دروغگویی شیعیان در رابطه با استفاده نکردن از اسلحه می‌برد

در انتهای مستند نیز نشان داده می‌شود که بعد از شهید شدن چند تن از فعالان اصلی جریان اعتراضی توسط نیروهای امنیتی که به ادعای سعودی‌ها مسلح بودند، شیعیان هم دیگر به صورت علنی دست به اسلحه می‌برند. سپس فیلمی از بچه‌های کوچک دو پلیس آل‌سعود که در حین درگیری مسلحانه برای دستگیری معترضان کشته شده بودند، به نمایش درمی‌آید که احساس هم‌ذات‌پنداری با شیعیان معترض عربستان را از مخاطب می‌گیرد. به خصوص بعد از اینکه مستند با نشان دادن صفحات شبکه‌های اجتماعی مردم عربستان که چقدر به علت کشته شدن این دو مامور پلیس، از شیعیان آنجا متنفر هستند، دیگر جایی برای همراهی با شیعیان معترض عربستان برای مخاطب باقی نمی‌ماند.

نارضایتی شیعیان عربستان از اقدامات معترضان!

صفاء الاحمد در «قیام مخفیانه» می‌گوید که خیلی از مردم شیعه آن منطقه از بعضی کارهای معترضان نظیر دیوارنویسی، حمله با کوکتل مولوتف به ماشین های پلیس و... ناراضی هستند و این القا به مخاطب دست می‌دهد که این افراد، عده‌ای شورشی‌اند که مستحق مجازات هستند؛ در ادامه نیز پخش مصاحبه با یک مادر شهید و یک زن دیگر ساکن منطقه بعد از به شهادت رسیدن تعدادی از رهبران جنبش اعتراضی، تظاهرات، درگیری و تقدیم شهدا  کار بی‌فایده‌ای نامیده می‌شود.

فصل آخر؛ بی‌اعتباری شیعیان به نفع آل‌سعود

مستند «قیام مخفیانه» به دنبال تقلیل تحرکات شیعیان عربستان به تقابل فرقه‌ای بوده، زیرا که اعتراض‌ها در این کشور فقط مختص شیعیان نبوده و تظاهرات غیرشیعی نیز هرچند کم در عربستان برگزار شده است. اگرچه سبک و سیاق حرفه‌ای مستند سعی کرده به گونه‌ای عمل نکند که حمایت از رژیم سعودی توسط مخاطب برداشت شود و حتی به ظاهر در کوتاه‌مدت موجب شیرین کامی بعضی معترضان عربستانی به‌ویژه شیعیان گردد، اما با فرقه‌ای نشان دادن اعتراضات و منتسب کردن شروع عامل درگیری‌های مسلحانه به شیعیان، اعتبار حرکت جریان شیعی در عربستان زیر سوال رفته است؛ این اتفاق سبب می‌گردد که علیه حرکت شیعیان در داخل عربستان اتحاد بوجود آید و اقدامات علیه آنان نیز مشروع جلوه پیدا کند که در واقع تمام این اتفاقات به نفع آل‌سعود است.

مستند «قیام مخفیانه» که بی‌بی‌سی آن را ساخته است، با فرقه‌ای نشان دادن اعتراضات و منتسب کردن شروع عامل درگیری‌های مسلحانه به شیعیان، اعتبار حرکت جریان شیعی در عربستان را به نفع آل‌سعود زیر سوال برده است

در واقع هیاهوی طرفداران آل‌سعود در شبکه‌های اجتماعی در حمله به این مستند و "مزدور ایران" خواندن تهیه‌کنندگان آن به همان اندازه مضحک است که ادعای صفاء الاحمد تهیه‌کننده «قیام مخفیانه» مبنی بر ساخت مخفیانه آن در عربستان مسخره است.