به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، موزه دفاع مقدس نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در دفتر پژوهشهای نظری و مطالعات راهبردی نهاجا مستقر است. چندی پیش جهت تهیه گزارش و بازدید از این مجموعه وارد ستاد فرماندهی نیروی هوایی شدیم، در بدو ورود به موزه، مجسمه‌های شهیدان بابایی و دوران این دو ابرمرد خلبان بعنوان نمادی از غیرت، اقتدار، شجاعت، دلاوری و دشمن ستیزی نیروی الهی هوایی به چشمانمان خورد، شهیدانی که اگر چه در کشوری استکباری آموزش‌های پیشرفته خلبانی را دیدند، اما روح تقوا، حق طلبی و دشمن ستیزی که در وجودشان موج می‌زد، باعث شد تا در سخت ترین شرایط با تمام توان برای مقابله با خصم وارد میدان نبرد شده و حماسه‌های بی نظیری چون عملیات بغداد و اچ۳ را که یکی انحلال کنفرانس غیر متعهدها و شکست هیمنه سیاسی و نظامی دشمن را در پی داشت و دیگری مهلک ترین ضربه را به نیروی هوایی عراق وارد کرد را بر تارک تاریخ ثبت نمایند.

این نمایشگاه که با همت دفتر مطالعات و تحقیقات نهاجا تاسیس شده با وجود فضای محدودی که دارد آثار راهبردی و قدرت عملیاتی نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران را در دوران دفاع مقدس به نمایش گذاشته است.

امیرسرتیپ دوم خلبان «حسین چیت فروش» رئیس اسبق دفتر مطالعات و تحقیقات نهاجا به توصیف تاریخچه تاسیس این موزه و آثار گرانقدری که در آن ارائه شده است پرداخته و سپس روایتی از عملیات بغداد و جانفشانی خلبان‌های آن عملیات بخصوص شهید عباس دوران را عنوان می‌کند.

در ادامه ماحصل گفت و گو با امیر سرتیپ دوم خلبان حسین چیت فروش را از نظر می‌گذرانید.

**احیای نقش و اهمیت نیروی هوایی در دفاع مقدس سبب راه اندازی موزه نهاجا

از چه زمانی تصمیم گرفتید این موزه را تاسیس کنید؟

امیر چیت فروش: حدود 5 سال رییس دفتر پژوهش‌های نظری و مطالعات راهبردی نهاجا بودم. از روی علاقه و سابقه ای که در دفاع مقدس داشتم، موضوع ارزش‌های دفاع مقدس را جزو نخستین اهدافم قرار دادم. ساخت این موزه جزو برنامه 5 ساله‌ام بود. این موزه از سال 85 کار خود را آغاز کرده و صرفا به نقش نیروی هوایی در هشت سال دوران دفاع مقدس پرداخته است.

از آنجا که نیروی هوایی نقش بی بدیلی را در دوران دفاع مقدس و دفاع از این مرز و بوم ایفا کرده و همچنین بسیاری از سازمان‌های مختلف برای ارائه سوابق خود این کار فرهنگی را انجام داده‌اند ما نیز متعاقبا بر راه‌اندازی یک چنین مجموعه‌ای ممارست کردیم.

**هرکدام از آثار موجود در موزه نهاجا نمایشگر بخشی از تاریخچه جنگ است

در ساخت موزه با چه مشکلاتی روبرو بودید؟

امیر چیت فروش: در ابتدا جهت راه‌اندازی موزه با دو مشکل مکان و تجهیزات مواجه بودیم. اما به مرور زمان آثار را جمع‌آوری کرده و سعی کردیم آثار برجسته را برگزینیم.

اگر به خاطر داشته باشید یک زمانی ساخت مجسمه‌ و تندیس افراد مرسوم نبوده و حتی شاید بعنوان کاری ناصواب از آن یاد می‌شد، اما با این وجود ما احساس کردیم وجود تندیس‌هایی از اسطوره‌های نیرویی هوایی در این موزه لازم است. لذا دستور آن را دادم و در حال حاضر گلچینی از تندیس خلبانان دلاور نیروی هوایی را در این موزه نگهداری و در معرض دید علاقمندان قرار داده‌ایم.

همچنین هر یک از آثار داخل موزه بخشی از تاریخچه جنگ است که جا دارد در خصوص هر کدام از آنها کتابی نوشته شود.

**نیروی هوایی بستری مناسب جهت رشد خلبانان قهرمان

برای آشنایی با شخصیت شهید دوران و دیگر خلبانان‌ها تاکنون چه فعالیتهایی انجام دادید؟

امیر چیت فروش: من فکر می‌کنم برای شناختن و شناساندن عزیزانی همچون شهید دوران، بابایی و دیگر شهدای خلبان نیروی هوایی در وهله نخست باید تاریخچه و مجموعه نیروی هوایی را که بستر مناسبی جهت رشد و تعالی فرزندان برومند این مرز و بوم شده است بشناسیم. باید بدانیم که این خلبان‌های شجاع و مکتبی در چه سیستمی پرورش یافته‌اند و چگونه با امام و انقلاب پیوند خوردند، سیر پرورش و تعالی این قهرمانان بی‌نظیر را باید در نیروی هوایی ریشه‌یابی کرد، که چگونه یکی می‌شود دوران قهرمان و دیگری می‌شود لشکری که 18 سال قهرمانانه اسیر دشمن بود.

ما اسطوره‌هایی همچون دوران، بابایی، لشگری، ستاری و ... در دوران دفاع مقدس زیاد داریم که باید آرمان‌های آنها را به نسل بعد منتقل کنیم.

اگر ممکن است تاریخچه برخی از آثار موزه دفاع مقدس نهاجا را شرح دهید؟

امیر چیت فروش: دو تابلوی پیش رو، خلبان‌های اسیر ما در عراق و خلبان‌های اسیر عراقی در ایران را نشان می‌دهد.

              خلبان های اسیر ایرانی                                            خلبان های اسیر عراقی

این شعر را مختص شهدای خلبان و شهید دوران می‌توان دانست و در واقع مصداق کاری است که شهید دوران کرد.

عکس فوق، در تاریخ 24 بهمن 1359 لحظاتی قبل از ثبت عکس توسط دوربین هواپیما، بال چپ فانتوم مورد اصابت قرار گرفته و ریزش شدید سوخت مانع از ادامه ماموریت نگردیده و خلبانان با هوشیاری و تیزبینی قابل ستایشی به سلامت در خاک میهن فرود آمدند.

موضع تیربار دشمن متجاوز که تیربارچی آن به واسطه وحشت از هواپیمای ایرانی در فاصله دورتر از موضع خود دراز کشیده و جان پناه گرفته است.

این عکس منحصر بفرد از مجلس عراق در بغداد تنها گوشه‌ای از جان گذشتگی و شجاعت خلبانان نهاجا می‌باشد. شخصی که این عکس را گرفته تندیسش در موزه قرار دارد.

وقتی نیروهای پیاده قصد آغاز عملیاتی را داشتند باید نقشه‌ داشته و می‌دانستند از کدام منطقه وارد شوند که راحت‌تر و با کمک‌ترین تلفات به هدف برسند. کوچک‌ترین اشتباه ممکن بود صدمات زیادی به نیروها وارد می‌کرد. تصاویر گرفته شده توسط هواپیماها کمک شایانی به نیروهای پیاده می‌کرد.

عکس فوق محل تجمع و نحوه گسترش تجهیزات زرهی و نفربرهای دشمن متجاوز را نشان می‌دهد.

برای گرفتن هر یک از این عکس‌ها همچون عملیات‌ها زحمت کشیده شده است. برای گرفتن عکس یک لشکر بسیج می‌شدند. همچنین نحوه عکس گرفتن بسیار مهم بود زیرا اگر عکس کج بود، با سرعت بالا یا پایین و یا با فاصله دور یا نزدیک گرفته می‌شد، بلااستفاده بود.

تصاویر با هواپیمای F4 که 5 دوربین بر روی آن نصب بود، گرفته شده است. این دوربین‌ها 60 کیلومتر عکس می گیرد. از خاک خودمان تا بغداد، خط مقدم، سیم خاردار، پاسگاه و ... را نشان می‌داد.

سخت‌ترین تصاویر را سرتیپ خلبان فریدون ذوالفقاری گرفته است. او فرمانده بود ولی اصرار داشت که خودش عملیات را انجام دهد که در نهایت نیز شهید شد.

روز اول مهر که هنوز بسیج تشکیل نشده بود. نیروی‌هوایی تمام نقاط عراق را بمباران کرد. در روزهای نخست جنگ، نیروی هوایی شهدای زیادی را تقدیم اسلام کرد تا مردم بتوانند خود را برای جنگ آماده کنند.

** پل نصب شده بر اروندرود

رژیم بعث عراق پلی بر اروند رود نصب کرده بود و نیروهای بعثی با عبور از آن پل به خرمشهر می‌آمدند. با عکس‌هایی که گرفته شد پل باریکی مشاهده شد که با جذر و مد این پل به زیر آب می‌رفت و به همین دلیل قابل مشاهده نبود. 26 خلبان این پل را زدند.

زمانی که هواپیمایی بمب، راکت و یا موشک می‌زند از خودش عکس می‌گیرد. با بررسی عکس‌ها دریافتیم که پل آسیب دیده ولی قطع نشده است. در نهایت این پل توسط سرهنگ 2 خلبان محمود اسکندری و ستوان یکم خلبان علی اکبر زمانی منهدم شد. این تصویر بعد از سی سال منتشر شده است.

با منهدم شدن این پل 20 هزار نفر در خرمشهر اسیر گرفتیم. حدود 300 پوتین عراقی یافتیم که از اروندرود عبور کردند و احتمال می‌دهیم که این افراد را آب برده باشد.

خلبان تصویربردار سروان مهرداد بیضائی و ستوان یکم داود دلفانی تاریخ عکسبرداری 16اردیبهشت1361

پل احداث شده بر روی اروند رود که نقش عمده ای در پشتیبانی از لشکر 11 ارتش عراق مستقر در خرمشهر داشت.

خلبان تصویربردار سروان ابوالحسن شهرکی – سروان مسعود کوروش – تاریخ عسکبرداری 7 خرداد 61

پل منهدم شده بر روی اروند رود، این پل در مورخه 17 اردیبهشت 61 توسط سرهنگ 2 خلبان محمود اسکندری و ستوان یکم خلبان علی اکبر زمانی مورد اصابت قرار گرفت و ضمن قطع پشتیبانی از لشکر 11 ارتش عراق در خرمشهر، در عملیات بیت المقدس موجب جلوگیری از فرار سربازان متجاوز شده و در نتیجه هزاران نفر به اسارت رزمندگان اسلام درآمدند.

 

تصویر فوق نیز خرمشهر قبل و بعد از دوران دفاع مقدس را نشان می‌دهد.

تندیس خلبانان نیروی هوایی که در دوران دفاع مقدس خوش درخشیدند نیز در موزه مشاهده می‌کنید. از جمله: شهید علیرضا یاسینی، شهید فریدون ذوالفقاری، شهید عباس دوران، شهید جواد فکوری، آزاده حسین لشگری، بیوک سیدین، شهید عباس بابایی، شهید مصطفی اردستانی، بهرام هشیار رشتی، محمدحسن معینی پور، هوشنگ صدیق، شهید منصور ستاری، حبیب بقایی، برادران شهید ابراهیم و حسین دل حامد و محمد اسکندرلو.

متاسفانه به دلیل محدودیت مکان نتوانستیم تندیس دیگر فرماندهان نیروی هوایی را بسازیم در حالی که همه ما می‌دانیم تمام خلبانان و اعضای کادر پرواز برای دفاع از کشور جانشان را به خطر انداختند. تمام کادر نیروی هوایی که در دوران دفاع مقدس شرکت کردند یک اسطوره و قهرمان هستند.

**وحدت و همدلی درسی که باید از دفاع مقدس آموخت

رمز موفقیت نیروی هوایی در دوران دفاع مقدس را چه می‌دانید؟

امیر چیت فروش: قطعا اگر از نعمت وحدت میان نیروها که حضرت امام هم به شدت بر آن تاکید داشتند برخوردار نبودیم در دوران دفاع مقدس پیروز نمی‌شدیم. درسی که ما از دوران دفاع مقدس باید بیاموزیم درس وحدت و همدلی است، همانطور که مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده‌اند.

مسلما همه نیروها اعم از ارتش، سپاه، بسیج و نیروهای مردمی در دوران دفاع مقدس نقش داشتند و با وحدت توانستند در مقابل دشمن بایستند. در این میان نیز ملت عزیز ما شهدای زیادی را تقدیم اسلام کردند. از جمله می‌توان به خلبان شهید سید علی اقبالی اشاره کرد که رژیم بعث در ماه‌های نخست جنگ برای ترساندن دیگر خلبانان به شکل ناگواری او را شهید کرد. اما این جریان نه تنها خللی در خلبانان نیروی هوایی ایجاد نکرد بلکه باعث شد تا این عزیزان با اقتدار بیشتری به دفاع از کشور بپردازند.

**نقش بانوان در دوران دفاع مقدس/ مجاهدت نیروی هوایی در شکست تحریم‌ها

بی تردید تمامی اقشار جامعه در دوران دفاع مقدس نقش آفرین بوده و حتی بانوان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نقش کلیدی را در این بین ایفا کردند. برای نمونه برخی اوقات زنانی را می‌دیدیم که همسر و فرزندانشان شهید شده بودند، اما با این حال خم به ابرو نیاورده و زینب‌گونه در بهشت زهرا سخنرانی می‌کردند، بطوری که ارزش گذاری به مفاهیمی چون شهادت، شهامت، فداکاری و ازخودگذشتگی در کلامشان موج می‌زد.

همچنین مردان به خروش می‌آمدند هنگامی‌که متوجه می‌شدند تعدادی زن به پادگان‌ها رفته و برای اعزام به جبهه‌ها اعلام آمادگی می‌کردند تا به جبهه اعزام شوند.

نیرویی هوایی بعد از دوران دفاع مقدس نیز به  تلاش‌های خود ادامه داده و همواره با کمترین‌ها ساخته و نیاز خود را در درون خود برطرف کرده و تحریم‌ها را شکسته و هیچ گاه تسلیم فشارهای تحریمی دشمنان نشده است همچنان که در دوران دفاع مقدس توانست هواپیمای خود را تعمیر و اورهال کند.

**نیروی هوایی پرورش دهنده قهرمانانی چون دروان و بابایی بود

شخصیت شهید دوران و فعالیت ایشان در عملیات بغداد را چگونه ارزیابی می کنید؟

امیر چیت فروش: اگر بخواهیم هر کدام از قهرمانان نیروی هوایی را بشناسیم باید در ابتدا ماموریت و مختصات نیروی هوایی را بشناسیم. زیرا این نیروها توسط نیروی هوایی تربیت و تبدیل به یک اسطوره شدند.

شهید دوران یک اسطوره در نیروی هوایی است. او برای عملیات‌ها داوطلب می‌شد و بیشترین پرواز را در دو سال نخست جنگ داشت. دوران در عملیات بغداد نیز همانند دیگر عملیات‌هایش جسورانه عمل کرد.

او برای ما و جوانان بهترین الگو است. از جانش هم برای حفظ این نظام و ولایت دریغ نداشت. همین اصل است که شهید دوران را در تاریخ و دفاع مقدس ماندگار می‌کند.

در تشریح علل تصمیم برگزاری کنفرانس غیرمتعهدها در بغداد می‌توان گفت که رژیم صدام که در آن شرایط از لحاظ سیاسی بسیار ضعیف شده بود، بهترین راه خروج از این بحران را برگزاری اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد در بغداد دانست زیرا از این طریق موفق می‌شد با صدور بیانیه و حربه‏‌های دیگر همه چیز را به نفع خود و به ضرر نظام جمهوری اسلامی ایران به پایان برساند.

**هیچ پرنده‌ای جرات ندارد در آسمان بغداد پرواز کند/ عملیات استشهادی دوران بزرگترین دستاورد دیپلماتیک کشور

از سوی دیگر، عراق بارها اعلام کرده بود که بغداد کاملاً امن است و حتی پرنده‌ای جرأت ندارد در آسمان بغداد پرواز کند. در این زمان بود که ایجاد ناامنی در بغداد در دستور کار نظامی – سیاسی جمهوری اسلامی قرار گرفت تا ضمن هدف قرار دادن تأسیسات پالایشگاهی «الدوره» در جنوب شرقی شهر بغداد از برگزاری نشست سران غیرمتعهدها جلوگیری شود.

زمانی که دستگاه دیپلماسی نتوانست کاری از پیش ببرد و به بن بست رسید. شهید دوران و عده‌ای از همرزمانش با یک عملیات جسورانه توانستند بغداد را ناامن کرده و باعث عدم برگزاری اجلاس سران غیرمتعهدها در بغداد شوند.

** توان علمی ساخت جنگنده‌های پیشرفته را داریم/ متناسب با استراتژی دفاعی و میزان سرمایه گذاری به سمت تولید حرکت کرده‌ایم

با توجه به اینکه نزدیک به 3 دهه از دوران دفاع مقدس می‌گذرد آیا نباید امروز این انتظار را از نیروی هوایی داشته باشیم که بتواند جنگنده‌های مدرن بسازد؟

امیر چیت فروش: توجه داشته باشید که موضوع تولید، صنعت و تکنولوژی چیزی فراتر تصورات ما است. ببینید نیروی هوایی ما امروز به لحاظ توان علمی و بنیه تحقیقاتی در جایگاه مطلوبی قرار دارد و مطمئنا توانایی ساخت و تولید جنگنده پیشرفته و مدرن را دارد همانطوری که با اعتماد به نفس وارد عرصه بهینه سازی و اورهال شد، اما باید عنوان کنم که ساخت هواپیما نیاز به طیف گسترده ای بیش از 300 نوع تخصص دارد که این توانمندی امروز در نیروی هوایی وجود دارد. اما آیا ما نیاز داشتیم و تولید نکردیم؟ آیا با حجم سرمایه‌گذاری که کرده‌ایم این انتظار به جا است؟ با تمام این تفاسیر باید عنوان کنم که ما متناسب با استراتژی دفاعی کشور و میزان سرمایه گذاری خود پیش می‌رویم و همین که بتوانیم داشته‌های خود را بهینه و ارتقا دهیم نیازمان را برطرف کنیم برای ما خیلی به صرفه تر از آن است که بخواهیم کارخانه تولید ایجاد کنیم و آن هزینه‌های گزاف را متحمل شویم.

هواپیما متشکل از قطعات است اگر توانستیم یک قطعه کوچکی از هواپیما را بسازیم، یعنی کل هواپیما را هم می‌توانیم بسازیم به عنوان مثال F5  چیزی حدود 11 هزار قطعه است که ما می‌توانیم تمامی قطعات آن را در داخل تولید کنیم. اما باید در نظر داشته باشیم که برای هر قسمت نیاز به یک سرمایه گذاری داریم و از طرفی باید به وضع کشور، نیاز نیروهای مسلح و موارد پیرامونی هم پرداخته شود. همین که ما توانستیم تحقیق کنیم پیشرفت خوبی بوده است. هنگامی که آمریکایی‌ها از کشور خارج شدند می‌گفتند ایران بیش از سه ماه نمی‌تواند دوام بیاورد و باز هم دست به دامان ما می‌شود. ولی ما الان 37 سال است که داریم پرواز می‌کنیم و هر روز بهتر و محکم تر از قبل فعالیت می‌کنیم.

در مدتی که فرمانده اوج نهاجا بودم، هواپیماهای صاعقه و آذرخش و همچنین قطعات حساس و مهم هواپیماهای F14 را ساختیم. یک سازمان انقلابی جدید است.

تحقیقات، علم،‌ تکنولوژی و صنعت همچون دیگر محصولات صنعتی روز به روز در حال ارتقا و پیشرفت است. وقتی توانستیم قطعات و هواپیما تولید کنیم یک شاهکار است. ما پنجه در پنجه جهان صنعتی انداخته‌ایم و می‌توانیم روز به روز پیشرفته تر شویم. این در حالی است که باید نکات ضعف و قوت آن را بدانیم تا پیشرفت کنیم. در طول این زمان، پیشرفتی که داشتیم می‌توانم بگویم شاهکار است.

ما با وجود تحریم‌ها روی پای خود ایستادیم و تولید کردیم. با تفکر مقاومتی نیز باید این راه را ادامه دهیم.