تصرف موصل، تکریت و الانبار عراق و نزدیکی به بغداد و اربیل در کمتر از یک هفته جامعه جهانی را در بهت فرو برده و زمینه آغاز تحرکاتی بر علیه داعش را فراهم نمود.

پایان ماه عسل ترکیه با داعش
هفته ی گذشته رسانه های منطقه مبادرت به انتشار اخباری نمودند که حکایت از تغییر رویه ترکیه در قبال مسئله داعش داشت، امری که بلافاصله به تایید مقامات آنکارا و واشنگتن نیز رسید. بر این اساس رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، هفته گذشته به باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، برای استفاده جنگنده‌های آمریکایی از پایگاه اینجرلیک این کشور جهت حمله به مواضع داعش در سوریه چراغ سبز نشان داد. به گزارش رسانه های منطقه ترکیه در پی ماه‌ها مذاکره آمریکا با این کشور، با فعالیت جنگنده‌های آمریکایی از این پایگاه موافقت کرده‌است. احمد داوود اوغلو نخست وزیر این کشور بدون آن که وارد جزئیات توافق کشورش با آمریکا شود، گفت که ایجاد چتر هوایی برای نیروهای ارتش آزاد سوریه و سایر عوامل میانه‌رو که با داعش در سوریه می‌جنگند، اهمیت دارد. سرکوب گروه شبه نظامی کارگران کردستان ترکیه در عراق و سوریه از دیگر اهدافی است که مقامات ترکیه در خلال گفتگوهای شان با طرف آمریکایی بدان اذعان نموده اند
در رابطه با صداقت ترکیه در مقابله با داعش از همان آغاز وضع توافق تحلیل هایی منتشر شد، تحلیل هایی که بر این باور بود که آنکارا در پی دستیابی به مقاصدی فراتر از مقابله با داعش بوده و ملاحضات مقطعی آمریکا طرفین را به سوی وضع چنین توافقی سوق داده است. در نوشتار حاضر بر آنیم به بررسی چرایی وضع چنین موافقت نامه ای میان آنکارا و واشنگتن آن هم پس از ماه ها گفتگو در راستای مقابله با داعش و اهداف اساسی هر دو طرف بپردازیم، در پایان نیز به دوام و بقای احتمالی این توافق فی مابین در آینده دور اشاره خواهیم کرد.

انتشار خبر دستیابی آمریکا و ترکیه به توافقی در رابطه با چگونگی نبرد بر علیه داعش زمینه تعجب شماری از محافل سیاسی را در  بر داشته است. اختلاف های ریشه دار طرفین در قبال آینده سوریه برخی از تحلیل گران را در رابطه با بقای طولانی مدت چنین توافقی دچار تردید نموده است.

اردوغان و تلاش برای تحقق رویاهایش
برآورد 13 سال حکمرانی حزب عدالت و توسعه در ترکیه نشان می دهد که چگونه این حزب با وجود موانع بسیار توانسته است گام به گام نه تنها قدرت خود را در سطح جامعه تثبیت نموده بلکه تمامی رقبا را به مرور از گردونه مراکز قدرت خارج نماید. بی گمان حزب عدالت و توسعه را می توان حزبی قائم به شخص اردوغان دانست. تمامی مخالفین درونی نظیر عبدالله گل و یا متحدین بیرونی هم چون فتح الله گلن با کوچکترین انتقادی نسبت به اردوغان از حزب و همبستگی با آن خارج شده اند.
اردوغان در خلال انتخابات اخیر در پی آن بود با دستیابی به اکثریت کرسی های پارلمان شرایط را برای تغییر قوانین و افزایش اختیارات رئیس جمهور فراهم نماید، امری که با شکست تلخ حزب حاکم هیچ گاه محقق نشد. حزب دموکراتیک خلق ها( حزب کردها) موفق شد در انتخابات برای اولین بار با کسب 13 درصد کرسی ها موجب سقوط جایگاه اردوغان شود. حزب دموکراتیک خلق ها علاوه بر آرای کردها حمایت برخی ترک ها چپ گرا را نیز کسب نموده است.

در طول سال های حکمرانی عدالت توسعه، احزاب ملی گرا و عموما پان ترکی نظیر حزب جمهوری خلق و حرکت ملی همواره این حزب را به اعطای امتیازهایی به کردها در خلال گفتگوهای صلح متهم می نمودند، حال و با اعلام حمله دولت اردوغان به مواضع پ ک ک در عراق و سوریه پس از توافق دولت او با آمریکا به نظر می آید که روند گفتگوهای صلح متوقف شده و عملا زمینه ریزش شماری از آرای پان ترک ها به سوی حزب عدالت و توسعه مهیا شود.

اردوغان بر آن است با حمله به مواضع پ ک ک، روند صلح با کردها را به چالش کشیده و ضمن کسب شماری از آرای ترک های ناسیونالیست، زمینه موضع گیری دمیرتاش رهبر حزب دموکراتیک خلق ها را فراهم آورد تا او را از طریق بازداشت یا در انتخابات زودهنگام از صحنه سیاسی ترکیه حذف نموده و بتواند قدرت مطلقه را در انتخابات زودهنگام جهت رسیدن به آمالش کسب نماید. تصویر فوق صلاح الدین دمیرتاش رهبر کرد حزب دموکراتیک خلق ها را نشان می دهد.

عدم کسب آرای لازم از سوی هیچ یک از احزاب داخلی در انتخابات اخیر و عدم ائتلاف احزاب منجر به برگزاری انتخاباتی زود هنگام خواهد شد. حمله به مواضع پ ک ک در این راستا مزایای بی شماری را از آن حزب اردوغان خواهد کرد. در اولین گام آرای ترک های چپ گرا از صندوق حزب دموکراتیک خلق ها گرفته شده و حتی ممکن است در فضای ضد کردی زمینه انحلال این حزب فراهم آید که در این صورت آرای این مناطق به جهت ویژگی های اجتماعی اش و بر مبنای نظام انتخاباتی ترکیه به سوی حزب عدالت و توسعه حرکت خواهد کرد و ثانیا موقعیت اردوغان در میان ملی گرایان ترک در اثر حملات دولت او به کردها افزایش یافته و احتمالا منجر به کسب آرای حداکثری در انتخابات اخیر خواهد شد. دستیابی به اکثریت آرا زمینه را برای تحقق آخرین آرزوی اردوغان در داخل برای تبدیل شدن به یک دیکتاتور تمام و کمال مهیا خواهد کرد.

از سال 2013 تا کنون نیروهای پ ک ک متعهد به صلحی شکننده با آنکارا بوده اند، صلحی که اکنون به پایان رسیده است.

کسب وجهه بین المللی از سوی ترکیه

حمایت دولت رجب طیب اردوغان از گروه های تروریستی و به ویژه داعش در طول دو سال اخیر بر وجهه بین المللی ترکیه به شدت آسیب وارد کرده بود، تا آن جا که علاوه بر مدافعین حقوق بشر، سازمان های بشر دوستانه و رسانه ها، حتی حامیان ترکیه نیز به انتقاد شدید از دولت آنکارا پرداخته بودند. جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا در اظهاراتی صراحتا ترکیه را به عنوان حامی داعش قلمداد کرده و از این کشور شدیدا انتقاد نموده بود.

سفیر ایران (علی رضا بیگدلی) در ترکیه در روزهای اخیر به دیدار صلاح الدین دمیرتاش و فیگن یوکسکداغ دو رهبر ارشد حزب دموکراتیک خلق ها رفته است. جمهوری اسلامی مخالفت خود با حملات ترکیه به خاک عراق و سوریه را صراحتا اعلام کرده است.

تضعیف موقعیت دولت اردوغان محدود به عرصه بین المللی نمانده و در درون ترکیه نیز به وضوح قابل مشاهده بود تا آن جا که حزب وی پس از 13 سال قدرت مطلق شکست سختی را در انتخابات اخیر متحمل شد. بنابراین قابل تصور است که دولت اردوغان در اقدامی جهت ترمیم موقعیت سیاسی اش مبادرت به حمله به مواضع داعش نموده است.

فارغ از ارتقای منزلت ترکیه در سطح منطقه و جامعه بین المللی، ایجاد رویکرد واحد میان برخی قدرت های منطقه ای جهت نحوه مقابله با حکومت بشار اسد را می توان از دیگر عوامل اتخاذ رویکرد فوق دانست. نگرانی فزاینده از قدرت و نفوذ رو به رشد ایران در سطح خاورمیانه موجب اتحاد نظر آنکارا و ریاض در این رابطه شده است. چندی پیش و در دیدار ملک سلمان و رجب طیب اردوغان طرفین با در پیش گرفتن موضعی واحد در برابر اسد اذعان نمودند، امری که آن را در پیشروی چشم گیر جریان موسوم به الفتح در تحولات میدانی سوریه می توان مشاهده نمود.

سرکوب کردهای سوریه و ترکیه

تحولات سوریه هم زمان فرصتی را برای قدرت افزونی کردها در منطقه فراهم آورده است. کردهای سوریه تحت عنوان حزب اتحاد دموکراتیک و شاخه نظامی اش ( پ ی د) به عنوان شاخه ای از پ ک ک ( حزب کارگران کردستان ترکیه) محسوب می شوند. هم اکنون کردهای سوریه توانسته اند بر مناطقی در شمال سوریه استیلا یافته و با تصرف برخی مناطق عرب نشین هم چون تل ابیض زمینه اتصال مناطق کرد نشین را برای تشکیل یک دولت مستقل و یا خودمختار نظیر آن چه در شمال عراق است را مهیا نمایند.

کردهای سوریه همواره وفاداری شان به عبدالله اوجالان رهبر دربند کردهای ترکیه راصراحتا اعلام نموده اند.

نزدیکی فزایند پ ی د به پ ک ک و حضور شبه نظامیان کرد ترکیه در سوریه بیش از هر زمانی آنکارا را نگران ساخته که ممکن است دگرگونی تحولات سوریه زمینه اثرگذاری آن بر ترکیه را فراهم کرده تا آن جا که موجب تجزیه این کشور گردد، لذا برای مهار هم زمان کردها در سوریه و ترکیه وارد عمل شده و در لوای مبارزه با داعش در پی سرکوب آن ها برآمده است. بنابر آن چه رسانه ها در طول یک هفته اخیر منتشر نموده اند تا کنون جنگنده های ترکیه در کنار واحدهای توپخانه این کشور ده ها نقطه در شمال عراق (کوه های قندیل عراق واقع در کردستان از مناطقی است که پ ک ک در آن حضوری فعال دارد) و سوریه را هدف قرار داده اند که به مرگ صدها تن منجر شده است.

جنگجویان کرد وابسته به پ ک ک ترکیه هم اکنون در کنار هم تباران خود در سوریه در حال مبارزه اند. اردوغان نگران تغییر موازنه قدرت در منطقه از طریق افزایش قدرت کردهاست.

ساقط کردن اسد هم چنان اولویت اول اردوغان است

ساقط کردن دولت بشار اسد در سوریه با وجود عدم برنامه ای مشخص در رابطه با آینده این کشور در طول چهار سال گذشته در راس برنامه های اردوغان قرار گرفته است و با وجود دگرگونی های میدانی هم چنان وی مصر بر تحقق آن است.

بنابر آن چه منابع ترکیه ای اعلام نموده اند، دو طرف آمریکایی و ترک در خلال گفتگوهای شان بر سر ایجاد منطقه ای پرواز ممنوع و حائل در سوریه به توافق رسیده اند. روزنامه حریت در همین باره به نقل از مقام‌های دولت ترکیه نوشت، این منطقه امن حدود ۹۰ کیلومتر طول و بین ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر عمق خواهد داشت. بنابر این گزارش این منطقه امن، محدوده‌ی میان شهر مرزی جرابلس واقع در کنار فرات در شمال شرق سوریه تا شهر کوچک مارع در شمال حلب در بر خواهد گرفت. به نظر می آید که اکنون طرفین با اتخاذ رویه ای مشخص و با در اختیار داشتن بخشی از خاک سوریه بیش از هر زمانی به تسلیح و آموزش مخالفان بپردازند.

کردها عموما در چهار کشور ترکیه، عراق، ایران و سوریه ساکن اند. ترکیه با دارا بودن 15 میلیون کرد بیشترین این نژاد را در خود جای داده است.

اهمیت مسئله اعمال پرواز ممنوع بر بخش هایی از حریم هوایی سوریه بدان روی است که منطقه فوق از حملات احتمالی جنگنده ها و بالگردها حکومت سوریه در امان مانده و می تواند به اردوگاه هایی امن برای تروریست های سوری تبدیل شود. علاوه بر آن ایجاد منطقه ای حائل می تواند موجب اسکان مهاجرین سوری در این منطقه شده و مانع از ورود آن ها به ترکیه گردد. چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در این باره می گوید: «ما خواهان ایجاد مناطق امنی هستیم که آوارگان سوری در آن با امنیت زندگی کنند. ما می خواهیم مناطقی خالی از داعش و امن در شمال سوریه ایجاد کنیم و به آوارگان اجازه بدهیم تا به کشورشان بازگردند.»

آمریکا و بهره گیری از پایگاه اینجرلیک

پایگاه اینجرلیک واقع در جنوب ترکیه و حوالی شهر آدانا همواره و در طول سال های اخیر به عنوان یک پایگاه نظامی کلیدی از سوی نظامیان آمریکایی مورد بهره برداری قرار گرفته است. از زمان آغاز حملات ائتلاف به رهبری آمریکا بر علیه داعش، مقامات آنکارا مانع از استفاده از این پایگاه از سوی آمریکایی ها جهت سرکوب داعش شده اند. گفته می شود در خلال گفتگوهای اخیر ترکیه پذیرفته است که مجددا این پایگاه را در اختیار نظامیان آمریکایی قرار دهد.

مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه در این باره در مصاحبه ای اختصاصی با خبرنگار شبکه تلویزیونی سی سی تی وی گفت: «ما از ابتدا تاکید کرده ایم در صورتی که درباره جنگ علیه گروه های افراطی به توافقی جامع دست بیابیم ترکیه هر آن چه در توان داشته باشد در این حوزه انجام خواهد داد.» وزیر امور خارجه ترکیه گفت: «ما نه تنها علیه گروه های افراطی خواهیم جنگید بلکه مقرهای هوایی خود را هم برای این هدف بکار خواهیم گرفت. ما این موضع را نه ماه قبل هم اعلام کرده ایم و موضع ما در خصوص جنگ علیه گروه های افراطی تغییر نکرده است.»

مخالفین اردوغان در ترکیه او را به جاه طلبی شدید متهم می نمایند. گفته میشود که او قصد دارد تا سال 2024  ( صدمین سال تاسیس جمهوری ترکیه) در صدر هیات حاکمه ترکیه باقی مانده و نامی نیک از خود در میراث این کشور بر جای گذارد.

برای واشنگتن و متحدان آن در ائتلاف ضد داعش دریافت مجوز استفاده از اینجرلیک موفقیت بزرگی به شمار می‌رود. زیرا پایگاه هوایی اینجریک، واقع در نزدیکی شهر آدانا، فاصله چندانی با منطقه عملیات ائتلاف ضد داعش در سوریه و عراق ندارد. ۲۰ سال پیش این پایگاه مورد استفاده نیروی هوایی ارتش آمریکا در عملیات عراق بود.

بهره گیری از وزن سیاسی ترکیه در معادلات منطقه

با وجود اختلاف نظرهای موجود میان واشنگتن و آنکارا در طول سال های اخیر، طرفین هم چنان متحدینی مستحکم برای یکدیگر محسوب می شوند. ترکیه سابقه عضویت ده ها ساله در بلوک غرب را در کارنامه خود داشته و هم اکنون عضوی از سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) می باشد. عدم ارتباط گیری با این کشور جهت حل معضلات خاورمیانه مشکلات مدیدی را از آن واشنگتن خواهد کرد، لذا تصور می شود که یکی از اهدف آمریکایی ها از نزدیکی به ترکیه و اعطای امتیازاتی به این کشور هم چون حمله به مقر کردها، بهره گیری از جایگاه ویژه ترکیه در معادلات منطقه ای می باشد.

مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق خواستار خروج نیروهای پ ک ک از شمال اقلیم شده است. علاوه بر فشارهای وارد شده بر بارزانی از سوی ترکیه، رقابت پنهان وی با اوجالان سبب شده که تمایل به قدرت گیری پ ک ک در منطقه نداشته باشد.

اختلاف دیدگاه در رابطه با آینده سوریه و سایر مباحث مناقشه انگیز هم چون نحوه سقوط دولت محمد مرسی در مصر زمینه ایجاد شکاف میان متحدین آمریکا در خاورمیانه را فراهم آورده، حال و با ایجاد توافقی میان دو طرف (آنکارا و واشنگتن) تصور می شود فضا برای دستیابی به اهداف مدنظر در سطح منطقه بیش از هر زمانی مهیا است.

ائتلافی شکننده

در رابطه با زمینه ها و شرایط ایجاد توافق میان ترکیه و آمریکا موارد زیادی ذکر شده است با این حال موارد متعارض طرفین که به مرور سرباز خواهند نمود کمتر از اشتراکات طرفین نبوده و احتمالا زمینه ایجاد ائتلافی شکننده را میان طرفین فراهم نموده، ائتلافی که به باور کارشناسان این امر احتمالا مدت مدیدی دوام نیاورده و با شکست همراه خواهد بود. در ادامه به مهمترین مشکلات پیش روی ائتلاف اشاره خواهیم کرد.

جنگنده های ترکیه در طول روزهای اخیر بارها مناطق شمال عراق و جنوب شرقی ترکیه را بمباران نموده اند. نیروهای پ ک ک در کوه های قندیل که در مرزهای مشترک سه کشور ترکیه، عراق و ایران قرار دارند پناه گرفته اند.

الف) آینده کردها

 از زمان فروپاشی امپراطوری عثمانی و شکل گیری دولت های نوین در خاورمیانه تا به امروز ممانعت از شکل گیری کشوری کرد در منطقه همواره یکی از خطوط قرمز ترکیه بوده است. کردها با داشتن بیش از 30 میلیون جمعیت در چهار کشور ترکیه، عراق، ایران و سوریه استقرار یافته اند. ترکیه با داشتن 15 میلیون کرد میزبان بیشترین جمعیت کردها در سراسر جهان است. دولت آنکارا همواره و در پاسخ به خواسته های حداقلی کردها سیاست مشت آهنین را در پیش گرفته است.

قدرت گیری کردها در شمال سوریه و تشکیل منطقه ای خود مختار را می توان بزرگترین تراژدی برای ترکیه دانست لذا شخص اردوغان صراحتا اظهار داشته که حفظ تمامیت ارضی سوریه (عدم تشکیل کشوری کرد نشین ) برای ترکیه اهمیت فوق العاده داشته و آنکارا خود را در استفاده از هر ابزاری برای ممانعت از تشکیل منطقه ای کرد نشین در شمال سوریه مجاز می داند. ترک ها نگرانند هر گونه تغییری در موقعیت میدانی کردها در سوریه در امتداد ارتقای وضعیت آن ها در عراق در جهت ایجاد دولتی مستقل تعبیر شده و زمینه بسط و سرایت آن به ترکیه را فراهم نموده و موجب تزلزل امنیت این کشور شود.

مناطق کرد نشین سوریه, نیروهای مدافع خلق کرد موفق شده اند مناطقی نظیر تل ابیض را به تصرف درآورده و زمینه اتصال مناطق سه گانه کردنشین سوریه را فراهم آورند. فرماندهان پ ی د ( کردهای مستقر در سوریه) دیروز از حملات توپخانه ای ارتش ترکیه به مواضع شان خبر داده اند. پ ی د در طول ماه های اخیر بسان پیاده نظام ائتلاف ضد داعش در سوریه عمل نموده و موفقیت هایی را کسب نموده است.

مواضع سفت و سخت ترکیه در قبال کردها در حالی است که آمریکایی ها علی رغم بیان مکرر احترام به تمامیت ارضی کشورهای خاورمیانه از ایجاد کشوری کرد نشین در منطقه استقبال می نمایند. تحولات دهه اول هزاره سوم میلادی در منطقه و طرح های آمریکا در این باره نظیر خاورمیانه جدید و خاورمیانه بزرگ نشان می دهد که استراتژیست های آمریکایی چگونه برای تشکیل کشوری کرد در منطقه و تجزیه سایر کشورهای خاورمیانه جهت آن چه دموکراتیزه کردن خاورمیانه می نامند در تلاش اند، امری که با استقبال بی نظیر صهیونیست ها نیز مواجه است. از زمان اشغال سرزمین های فلسطینی توسط اسرائیل تا به امروز کسب حمایت متحدین غیر عرب همواره در دستور کار تل آویو بوده است. روحیه عموما غیر مذهبی کردها در کنار تلاش آن ها جهت جدا شدن از کشورهایی که به آن ها تعلق دارند ضمن ایجاد متحدی جدید برای اسرائیل زمینه تضعیف رقبای این رژیم را نیز فراهم خواهد کرد، از همین روست که بنا بر شواهد و اسنادی که تا کنون منتشر شده است در طول چند دهه اخیر مکررا ارتباطاتی میان اربیل ( مرکز کردستان عراق ) و تل آویو برقرار بوده است. امید به انتقال نفت از کرکوک به حیفا اسرائیل در آینده و ایجاد هم پیمانی با کردها موجب شده که اسرائیل یکی از حامیان نظامی و مالی کردهای ترکیه، عراق، ایران و سوریه در طول چند دهه گذشته باشد.

عبدالله اوجالان رهبر دربند کردها. دوست دارانش او را آپو صدا می زنند.

در رابطه با تحولات میدانی حاکم بر سوریه نیز بایستی ذکر کرد که هم اکنون کردهای سوری ( پ ی د) به عنوان متحدین آمریکا در خط مقدم نبرد با داعش قرار دارند، این در حالی است که ترکیه مدام نگرانی خود را از قدرت گیری عملیاتی کردها در سوریه بیان می کند. به واقع طرفین موضعی متفاوت و گاه متعارض در قبلا نقش کردها دارند، آمریکایی ها با سرمایه گذاری گسترده بر کردها بر آن است که نقش ویژه ای در معادلات آتی بدان ها دهد، اما آنکارا به دنبال سرکوب مطلق آن هاست، لذا تداوم رویکردی که ترکیه در طی یک هفته اخیر آغاز نموده ( بمباران مواضع پ ی د در سوریه) قطعا با مخالفت آمریکا روبرو خواهد شد و همین امر عاملی برای شکست زودهنگام ائتلاف آنکارا-واشنگتن خواهد شد.

پ ک ک در واکنش به بمباران ارتش ترکیه چندین انفجار در این کشور انجام داده و شماری از نیروهای نظامی و پلیس ترکیه را به قتل رسانده اند.

ب) دیدگاه متعارض نسبت به نقش آتی اسد

از زمان آغاز بحران در سوریه، کشورها و سازمان های بین المللی تا کنون مواضع متفاوتی را در قبال آینده این کشور اتخاذ نموده اند، با این حال رجب طیب اردوغان از همان ابتدا و تا به امروز بر سر عزل بشار اسد از قدرت قمار نموده است. ترکیه در حالی تمامی هم وغم خود را بر عزل اسد گذارده و از تمامی گروه های تروریستی و مسلح حمایت مالی، نظامی و تسلیحاتی می نماید که طرح واضحی در رابطه با آینده سوریه نداشته و صرفا مدام از رفتن اسد سخن می گوید.

مواضع واشنگتن در رابطه با اسد تفاوت چشمگیری با خواسته ی ترک ها دارد. اگرچه از ابتدای بحران آمریکایی ها در پی سقوط رژیم اسد گام برداشتند، اما تغییر میدانی تحولات در سوریه و قدرت گیری فزایند داعش و النصره آن ها را به اتخاذ رویه ای میانه رو تر کشاند، تا آن جا که اوباما از حرف اولیه اش مبنی بر حمله به سوریه عقب نشینی کرده و زمینه دلخوری متحدین عرب و ترک خود را فراهم آورد.

فقدان جانشینی مناسب برای اسد و قدرت فزاینده گروه های تکفیری در کنار انفعال جریان های مسلح سکولار موجب شده که آمریکایی ها به مانند ترکیه صرفا در پی اسقاط اسد نبوده و تلاش نمایند علی رغم تضعیفش او را هم چنان به عنوان یکی از بازیگران صحنه سیاسی و میدانی سوریه حفظ نمایند.

در رابطه با موضع کنونی دولت آمریکا در قبال سوریه می توان اظهار داشت که آمریکایی با در پیش گرفتن رویه ای فرسایشی در پی دستیابی به خواسته های خویش در بلند مدتند. تجزیه سوریه و تاسیس چند کشور از آن، وجود نسبی گروه های تکفیری در منطقه به عنوان ابزار فشاری جهت تحقق منافع آمریکا و تامین منافع اسرائیل از طریق کشور همسایه (سوریه) از اهداف آمریکا در این راستا می باشد. به باور ناظرین منطقه ای آمریکا خواهان نابودی مطلق اسد نبوده و صرفا در پی تضعیف آن گام بر می دارد چرا که تا کنون جایگزینی مناسبی برای آن نیافته است. به باور شماری از این کارشناسان آمریکا با بالا گرفتن نزاع های فرقه ای در پی ایجاد کشوری کوچک علوی و مسیحی نشین در مناطق ساحلی سوریه به رهبری بشار اسد است.

اختلاف دیدگاه در رابطه با آینده اسد پیشتر نیز موجب رودررویی مستقیم اوباما با اردوغان شده بود، لذا احتمال پایداری بلند مدت توافق کنونی نیز دور از ذهن به نظر می آید، چرا که آمریکا بر خلاف ترکیه حاضر نیست به هر قیمتی اسد را ساقط نماید.

اسرائیل تنها رژیمی در خاورمیانه است که از تشکیل کشوری به نام کردستان و تجزیه سایر قدرت های منطقه ای شدیدا حمایت می نماید.

ج) تعریف متفاوت از مقوله تروریسم

از زمان حمله به برج های دوقلوی آمریکا در 11 سپتامبر تا کنون مقوله ای به نام تروریسم با شدت و حدت بسیاری از سوی جامعه بین المللی مطرح شده است. ایالات متحده آمریکا که خود را ظاهرا قربانی این مسئله می یافت در طول 14 سال پس از آن مدام در راستای مقابله با تروریسم مبادرت به اتخاذ سیاست هایی نموده است.

با وجود اشتراک منافع آمریکا و متحدین غرب گرایش در بسیاری از مباحث، گاها اختلافاتی در برخی تعاریف از تروریسم بروز می کند. تحولات سوریه و نحوه مبارزه با تروریسم در این کشور از جمله ی مصادیق اختلافاتی است که در طول چهار سال اخیر میان آنکارا و واشنگتن وجود داشته و تا کنون رفع نشده است.

سیاست های اوباما در خلال شش سال گذشته نشان می دهد که احتمال پایداری توافق حاصل شده میان او و اردوغان در طول هفته های اخیر در رابطه با نحوه مبارزه با داعش دور از انتظار است.

به واقع آمریکایی ها اگرچه در مقابله با تروریسم صادقانه عمل نکرده و آن گونه که باید و شاید به سرکوب داعش نپرداخته اند اما همواره نسبت به قدرت گیری فزاینده آن  ها در سوریه و عراق ابراز نگرانی کرده اند. تجربه قدرت گیری طالبان در افغانستان به واسطه حمایت های غیر مستقیم و چراغ سبزهای آمریکا و تنش پس از آن (میان طالبان و آمریکا) به واشنگتن نشان داده که تروریست ها هیچ گاه متحدینی قابل اعتماد نخواهند بود لذا آمریکا تمایلی به قدرت گیری آن ها در سوریه و عراق ندارد، ضمن آن که خواهان نابودی آن ها نیز نیست و در پی استفاده از ظرفیت های آنان جهت دستیابی به مقاصدش در منطقه است.

رجب طیب اردوغان در طول سال های پس از آن چه انقلاب عربی می نامیدند تا کنون یکی پس از دیگری از مواضعش عقب نشینی کرده و منافع ترکیه را به خطر انداخته است. پابرجایی صلح میان دولت او و کردها تنها دستاوردی بود که توانسته بود حفظ نماید، حال و با حمله به مواضع پ ک ک دیگر صلحی میان آن ها وجود ندارد. اکنون برای پیش بینی موقعیت آتی اردوغان زود است، اما دو حالت را می توان برای او در نظر گرفت. کسب امتیازهای حداکثری در انتخابات زودهنگام و دستیابی به آرزوهایش در سیاست داخلی در کنار موفقیت در مهار کردها و یا زوال مطلقش در داخل و خارج در صورت ناکامی در مهار کردها، هیچ حالت میانه ای را با توجه به رویکرد اردوغان نمی توان متصور بود.

از سویی دیگر ترکیه متهم ردیف اول رشد و نمو تروریست ها در خاورمیانه محسوب شده و تا کنون و با وجود انتقادهای گسترده بین المللی از حمایت پنهان خویش از داعش و النصره و سایر گروه های مسلح مستقر در سوریه دست نکشیده است. اعلام آمادگی جهت مقابله با داعش پس از توافق یک هفته پیش میان آمریکا و ترکیه نیز از سوی محافل بین المللی جدی گرفته نشده است، هم چنان که ترکیه تحت لوای مبارزه با داعش مکررا مواضع کردها را هدف قرار داده است. کرم اکتم، استاد مرکز مطالعات جنوب شرق اروپا در دانشگاه گراتس در اتریش در این باره می گوید: «سیاست ترکیه عبارت از این است که وانمود کند علیه داعش می جنگد، در حالی که در واقع هدف دیگری را دنبال می کند و آن هم عبارت است از نابودی پ‌ک‌ک.»

جنگ قدرت در سوریه از سوی قدرت های منطقه ای و بین المللی و عدم عقب نشینی هیچ یک از طرفین عملا سوریه را به تلی از خاکستر بدل کرده است.

تعریف متفاوت طرفین از مقوله تروریسم و عدم دستیابی به خواسته های اولیه در طول هفته های آتی بی گمان موجب بروز اختلاف ها خواهد شد، اختلافاتی که نهایتا به فروپاشی این ائتلاف شکننده منجر خواهد شد. ترکیه پ ک ک را گروهی تروریستی و در ردیف داعش دانسته و صراحتا اظهار داشته که میان تروریست ها تفاوتی قائل نیست. به باور شماری از ناظرین بین المللی اختلاف های آمریکا و ترکیه در رابطه با آینده سوریه بسیار بیشتر از اشتراک نظرهای طرفین است که در توافق در طول هفته گذشته بدان دست یافتند. اهمیت مواضع سایر قدرت های منطقه هم چون عربستان سعودی، ایران، مصر و...در رابطه با آینده سوریه که با مواضع ترکیه گاها در تضاد است بی گمان مورد توجه آمریکا قرار داشته و این خود می تواند بر دامنه اختلاف های آنکارا-واشنگتن بی افزاید.

منبع: فرهنگ نیوز