به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، در روز صنعت دفاعی و با حضور رییس جمهور کشورمان، از جدیدترین موشک بالستیک ایرانی به اسم "فاتح 313" رونمایی شد. این موشک بالستیک تاکتیکی جدیدترین عضو از خانواده موشک های سری فاتح محسوب می شود، اما ارزش این گونه از موشک ها چیست و با ورود به خدمت موشکی مثل فاتح 313 چه مزایایی نصیب نیروی های مسلح ایران می شود؟

موشک های بالستیک تاکتیکی را می توان به نوعی حد فاصل میان یگان های توپخانه صحرایی و موشک های برد بلند دانست که برد آنها از حدود 300 الی 1000 کیلومتر است؛ موشکهایی مثل سری فراگ و اسکاد ساخت شوروی سابق، اسکندر ساخت روسیه، موشک لنس ساخت آمریکا و یا موشک پاکستانی هاتف از جمله این موشک ها به حساب می آیند.


فلسفه وجودی این سامانه ها به دوره جنگ سرد باز می گردد. در آن زمان هر دو ابرقدرت شرق و غرب به دنبال موشک هایی با تحرک بالا بودند که در خطوط مقدم مورد استفاده قرار گرفته با انواع سرهای جنگی متعارف و غیر متعارف مسلح شوند. در این میان موشکهایی مثل فراگ و اسکاد ساخت شوروی سابق راه خود را به بسیاری از ارتش های جهان باز کرده و در بسیاری از نبردهای نیمه دوم قرن بیستم حضور داشتند.

در سالهای پایانی جنگ سرد، یک تغییر مهم در موشک ها رخ داد که آن هم نصب سامانه های هدایت دقیق در این موشک ها بود که باعث افزایش دقت در آنهاا شد که اسکاد مدل دی و یا MGM-140 از این گونه موشک ها هستند.

ایران با خانواده فاتح وارد می شود

جمهوری اسلامی ایران از اوایل دهه 1380 شمسی با نسل اول موشک های فاتح 110 صاحب موشکی بالستیک کوتاه بردی با برد حدود 200 کیلومتر شد. در آغاز راه، دقت و جزییات فاتح ایرانی به مانند امروز نبود و در طول سالهای بعد، نسل های مختلفی از این موشک وارد خدمت شدند که هم برد این موشک را به 300 کیلومتر رسانده، هم خطای آن را تقریبا صفر کرده و در سیستم پیشران آن از سوخت پیشرفته تری استفاده شد.

نسل چهارم موشک فاتح 110 در شهریور ماه سال 1391 شمسی رونمایی و پس از حدود صرف یک دهه زمان جمهوری اسلامی ایران صاحب دقیق ترین موشک بالستیک خود شد. تصاویر پخش شده از تست این موشک در همان زمان جای هیچ شک و شبه ای را در نقطه زنی این موشک بر جای نگذاشت.

اما قبل از رسیدن به فاتح 313 باید 3 موشک دیگر ایرانی اشاره کرد که شاید اسم "فاتح" را بر خود نداشتند اما از این خانواده موشکی حساب شده و در افزایش توان رزم جمهوری اسلامی ایران نقش بارزی داشتند.

موشک های خلیج فارس، هرمز 1 و هرمز 2 به عنوان سه موشک بالستیک ایرانی در نقش های ضد کشتی و ضد رادار همگی از الگو و ساختار طراحی موشک فاتح 110 استفاده کرده و در بخش سامانه جستجوگر خود از رادارهای آشیانه یاب و یا جستجوگرهای اپتیکی بهره می برند. این موشک ها به همراه خانواده فاتح همگی بر روی شاسی با توان تحرک بالا نصب شده اند که می تواند تحرک بالایی را برای این سامانه تامین کرده و بقاء پذیری آن در میدان نبرد را افزایش دهند.


موشک خلیج فارس اولین بار در بهمن ماه 1389 شمسی و موشک های سری هرمز در سال 1393 برای اولین بار نمایش عموم در آمدند. در این مدت تصاویر زیادی از تست های این موشک های پخش شده و نقطه خلیج فارس و هرمز را بر علیه اهداف شناور دریایی و سکوهای رادار اثبات کرد.

این چند موشک نیز بردی در حدود 300 کیلومتر و سرجنگی در حدود 600 الی 650 کیلوگرم دارند. سرعت این موشک ها نیز در حدود 4 الی 5 برابر سرعت است.


اما آخرین عضو از خانواده موشکی فاتح که امسال در روز صنعت دفاعی رونمایی شده است "فاتح 313" نام دارد. اطلاعاتی درباره وزن سرجنگی، سرعت و یا نوع دقیق سامانه به کار رفته در بخش هدایت این موشک منتشر نشده است اما آنچه که تا به امروز در تمامی اعضای این خانواده موشکی به اثبات رسیده است دقت بالا و به نوعی خطای صفر است که به البته توسط مسئولین نیز به این قابلیت نقطه زنی در فاتح 313 نیز اشاره شد.

در کنار استفاده از «سوخت جامد ترکیبی» نکته مهم اعلام شده درباره این موشک برد 500 کیلومتری این موشک است.


با نگاهی به اندازه ظاهری موشک فاتح 313 متوجه می شویم که تفاوت آنچنانی در طول و یا قطر این موشک نسبت به سایر اعضای خانواده فاتح 110 رخ نداده است، پس می توان اینگونه نتیجه گرفت که از یک سیستم پیشران جدید در همان اندازه های قبلی اما با توان تولید نیروی بیشتر در این موشک استفاده شده است که به کمک آن برد این موشک نسبت به مدل های قبلی با افزایش 200 کیلومتری به حدود 500 کیلومتر رسیده است.

اما مسلح شدن کشور ما به یک موشک بالستیک نقطه زن با برد 500 کیلومتر چه پیامدهایی دارد ؟ شاید بد نباشد برای پاسخ دادن به این سوال نگاهی به یک سامانه روسی داشته باشیم که دارای شباهتهایی با فاتح 313 است.

اسکندر؛ همزاد روسی فاتح 313 ایرانی

موشک روسی "اسکندر" که از سال 2006 میلادی به این سو در ارتش روسیه عملیاتی شده است، دارای مشخصات نزدیکی به موشک فاتح 313 است. هر دو موشک از سوخت جامد بهره برده، هر دو موشک از سرجنگی در حدود 600 الی 700 کیلوگرم بهره می برند، هر دو موشک بردی در حدود 500 کیلومتر داشته و هر دو موشک از دقت بسیار بالایی برخوردار هستند.


در جریان تحرکات آمریکا برای نصب سامانه های راداری مربوط به سپر دفاع موشکی در سال 2009 میلادی، تنها تهدید حضور این موشک ها در منطقه کالینگراد روسیه کافی بود تا آمریکایی ها در آن مقطع از تصمیم خود عقب نشینی کنند که امروزه نیز این موشک در حجم بالایی در حال تولید و تحویل به ارتش روسیه است. کارشناسان غربی در چندین مورد اسکندر را یک خطر واقعی برای نیروهای ناتو و سپر دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپا اعلام کردند.

این موشک روسی اخیرا به الجزایر و ارمنستان صادر شده و عربستان سعودی نیز علاقه خود را برای خرید این موشک اعلام کرده است. البته برد این موشک در مدل صادراتی به 280 کیلومتر کاهش پیدا کرده است که قابل مقایسه با نمونه های عملیاتی در ارتش روسیه نیست.

همانطور که قبلا در رسانه ها اعلام شده است، نسل های اول موشک فاتح 110، با همت و مجاهدت متخصصان دفاعی کشورمان و با صرف حدود 5 میلیون نفر ساعت تلاش، به نتیجه رسیده است و با توجه به ممارست دانشمندان کشورمان در ارتقاء و بهینه سازی این موشک، می توان آنرا یک محصول منحصربفرد در میان تولیدات صنعتی کشورمان در همه حوزه ها دانست.

با این اوصاف، داشتن یک موشک بالستیک کوتاه برد با این مشخصات می تواند توانایی بالایی را برای هر کشوری ایجاد کند چراکه دقت و قدرت تخریب بالا، استفاده از سوخت جامد و زمان کم مورد نیاز برای پرتاب موشک به همراه استفاده از یک پرتابگر متحرک همه با هم در یک سامانه جمع شده و فاتح 313 را به یکی از بهترین موشک های حال حاضر ساخت ایران بدل کرده است و خانواده موشک های "فاتح" در کنار خانواده موشکهای "شهاب" به مجموعه ای مشهور میان تولیدات انبوه و متنوع صنایع دفاعی کشورمان تبدیل شده اند.