ممنوعیت تسلیحات شیمیایی در معاهدات بین المللی

سیاست كلی شورای امنیت در رابطه با جنایت شیمیایی صدام

با وجود اینكه قواعد و قوانین روشنی در رابطه با سلاح های شیمیایی وجود داشت اما سیاست كلی شورای امنیت محكومیت كلی استفاده از سلاح های شیمیایی بود.  شورای امنیت به جای عمل به وظیفه خود تنها به مرور ممنوعیت ها می پرداخت. شورای امنیت سازمان ملل تحت نفوذ قدرت­های بزرگ بدون اینكه دولت عراق را به عنوان كشوری كه از سلاح­های شیمیایی استفاده كرده است، محكوم كند، اعلام كرد استفاده از سلاح­های شیمیایی توسط ایران و عراق را محكوم می­كند[.[2 در صورتی كه ایران بارها گفته است كه از سلاح شیمیایی استفاده نكرده است و تاكنون نیز شورای امنیت نتوانسته است سندی را درباره استفاده ایران از سلاح‌های شیمیایی در جنگ تحمیلی ارائه دهد. به همین دلیل حمایت‌های شورای امنیت و سازمان ملل زمینه تداوم جنایات صدام را مهیا كرد و صدام توانست حتی تا روزهای پایانی جنگ تحمیلی از سلاح‌های كشتار جمعی استفاده كند.

لذا فارغ از سیاست های ضد انسانی رژیم بعث عراق كه عامل مهمی در خون ریزی و جنایات این رژیم بود، سكوت و حمایت های ضمنی سازمان ملل و كشور های غربی عامل بسیار مهمی در افزایش دامنه استفاده از سلاح های شیمیایی توسط رژیم بعث عراق بود. طوری كه با مروری بر جنایت‌های جنگی ارتش بعث عراق در طول جنگ، مشاهده می شود؛ صدام حسین با سنجش واكنش‌های های حمایت گونه سازمان ملل و كشور های بزرگ، رفته‌رفته استفاده از تسلیحات شیمیایی را گسترش می دهد.

بدین معنی كه رژیم بعث عراق در سكوت معنا‌دار مجامع جهانی از جمله سازمان ملل قدم‌به‌قدم پیش رفته و در نهایت صدام به این جسارت رسید كه به شهرهای غیر نظامی و افراد غیر‌نظامی حمله شیمیایی كند و این سكوت سازمان ملل زمینه‌ای را فراهم كرد تا سایر كشورها از جمله آمریكا، روسیه و ... هیچ منعی برای تسلیح شیمیایی عراق قرار ندادند و هیچگونه ممانعتی برای جنگ‌افزارهای كشتار جمعی صدام وجود نداشت. در این راستا روزشمار حملات شیمیایی صدام به ایران از یكشنبه سیاه سردشت تا جمعه سیاه حلبچه این رویه را به خوبی نشان می دهد.

همانطور كه مشاهده می شود؛ رژیم عراق در ادامه جنایاتش و با مشاهده بی تفاوتی شورای امنیت، حادثه "جمعه سیاه" حلبچه را در 27 و 28 اسفند 66 مرتكب شد كه در این فاجعه، بیش از 5 هزار نفر مصدوم شدند؛ ولی باز هم وجدان‌های خفته بین المللی بیدار نشد و عراق به دلیل سستی و ناكارآمدی سازمان‌های بین‌المللی و شورای امنیت به این جنایتش تا اواخر جنگ ادامه داد.

این در حالی است كه از سال 1359كه اولین حملات شیمیایی صدام علیه مردم و سربازان ایرانی آغاز شد، مسئولان كشور، به سازمان ملل شكایت كردند و تا سال 62 چندین درخواست به سازمان بین الملل فرستاده شد كه سرانجام هیئتی توسط سازمان بین الملل به ایران آمدند و بعد از تحقیقات و آزمایشات لازم، كاربرد سلاح‌های شیمیایی را تایید كردند[.[3

اما این هیئت وقتی به سازمان ملل برگشتند، این خبر را سانسور كردند و گزارش دادند كه در این جنگ، از سلاح‌های شیمیایی استفاده شده است اما نگفتند كه عراق مرتكب چنین جنایتی شده است. عراق با اطمینان از اینكه كشورهایی مثل آمریكا در سازمان ملل از آنها حمایت می‌كنند، تا اواخر جنگ از سلاح‌های شیمیایی استفاده كرد كه این كارش باعث خسارت‌های زیادی برای ایران شد.

اثبات جنایت جنگی صدام در معاهدات بین‌المللی و حمایت سازمان ملل

استفاده عراق از سلاح شیمیایی طبق حقوق بین‌الملل، نقض حقوق بشر دوستانه و جنایات جنگی بود. طبق ماده 8 اسناسنامه دادگاه لاهه، استفاده هر كشوری از سلاح‌های شیمیایی، جزو جنایات جنگی محسوب می‌شود. براساس كنفوانسیون‌های 12 اوت 1949 "ژنو"، این كار، نسل كشی و جنایت علیه بشر قلمداد می شود. لذا سكوت سازمان ملل و كشور های غربی زمانی رخ داد كه عراق علیه كشورمان مرتكب جنایت جنگی شده بود.

علاوه براین قطعنامه های شورای در محكومیت استفاده از سلاح‌های شیمیایی به صورت كلی و بدون ذكر نام عراق، با توجه به وضعیت نا بسامان این كشور در جنگ و جو غالب افكار عمومی در جهان تحت تأثیر ایالات متحده و دیگر قدرتهای غربی حامی عراق، با این هدف صورت می‏گرفت كه ایران و عراق را از این نظر در وضعیت یكسانی قرار دهد.

هرچند كه گزارش های روشن و صریح كارشناسان اعزامی سازمان ملل متحد مدارك لازم را برای موضع گیری قاطع شورا فراهم ساخته بود، اما سازمان ملل همواره موضع سكوت و حمایت از رژیم بعث عراق را در پیش گرفت و در پایان جنگ كه صدام دچار مشكلات عدیده‌ای برای ادامه جنگ شده بود و كشورای غربی نیز توان حمایت از صدام را در مقابل دفاع مردم ایران نداشتند، سازمان ملل سعی كرد با صدور قطعنامه 620 به نوع دیگری خودش را تبرئه كند.

پی­ نوشت: