حملات روسیه به مواضع گروه تروریستی داعش و دیگر گروه های تروریستی با واکنش آمریکا و دیگر کشورهای هم پیمان آن مواجه شده است. این کشورها در تلاشند با فضاسازی های مختلف حملات روسیه به گروه های تروریستی را تحت تاثیر قرار دهند.

در گفتگو با پروفسور «آرشین ادیب مقدم» استاد مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن و رئیس گروه مطالعات فلسطین این دانشگاه  به بررسی این موضوع پرداخته ایم که در ادامه آمده است. کتاب «سیاست بین المللی در خلیج فارس» نوشته آرشین ادیب مقدم که به فارسی نیز ترجمه و منتشر شده از جمله آثار بسیار مهم در حوزه مطالعات خلیج فارس است.

*روسیه حملات خود علیه داعش در سوریه را آغاز کرده است. به نظر می رسد که این کار با چراغ سبز آمریکا انجام می شود. چرا روسیه تصمیم به حضور نظامی در سوریه گرفته است؟

من فکر نمی کنم این کار ابتدا با چراغ سبز آمریکا انجام گرفته باشد، حقیقت امر این است که حملات روسیه در سوریه زنگ خطر را در واشنگتن به صدا درآورده است. روسیه تحت رهبری پوتین به دنبال سیاست خارجی صریح و محکم است. در سوریه، سیاستگذاران و تصمیم گیران روسیه به این نتیجه رسیده اند که هیچ دولت جایگزین واقعی برای اسد وجود ندارد.  من فکر نمی کنم که پوتین قادر باشد آونگ ها را بطور کامل در جهت بشار است به حرکت در بیاورد. اما قطعا وی در تلاش است تا قدرت چانه زنی خود را در مذاکرات احتمالی آتی با مخالفان بالا ببرد.

روسیه در حال ارسال این سیگنال به عربستان و تلویحا به آمریکا است که اجازه نخواهد داد سوریه به عنوان متحدش سقوط کند. در عین حال روسیه به ترجیحات سیاست خارجی ایران احترام می گذارد و پوتین خواهان حفظ ایران به عنوان شریک خود است به ویژه بعد از توافق هسته ای. پوتین در تلاش است تا روسیه را شریکی قابل اعتماد نشان دهد.

*پنتاگون درخواست رسمی مسکو برای تعیین محدوده پروازی خود بر فراز سوریه را رد کرده است. با توجه به اختلافات بین مسکو و واشنگتن، آیا امکان همکاری بین دو کشور برای مبارزه با داعش وجود دارد؟

تحت شرایط ژئوپولتیک جدید من امکان چنین چیزی را نمی دهم. ناتو در حال افزایش رجزخوانی های خود است و ایالات متحده آمریکا هم روسیه را یک تهدید استراتژیک فزاینده برای خود می داند به ویژه در شرق اروپا. سوریه هم یکی از مجموعه فاکتورهای فراوان است. دولت اوباما در حال پرداختن هزینه های فرصت از دست رفته برای ایجاد مشارکت واقعی با روسیه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است. گسترش هژمونی ناتو و هژمونی جنگ های افغانستان و عراق موجب ایجاد نوعی تلقی در رویه شد تا این کشور احساس نیاز به فعالیت گسترده در سیاست خارجی کند. این مشکلی است که در آمریکا دیده می شود و من مطمئنم روسیه در دوره ریاست جمهوری بعدی مشکلات بیشتری برای آمریکا به وجود خواهد آورد.

*روسیه، ایران، سوریه و عراق یک مرکز تبادل اطلاعات امنیتی و اطلاعاتی در بغداد ایجاد کرده اند. ضرورت چنین اقدامی چیست؟ آیا ایجاد این مرکز توسط این کشورها با هدف برقراری نوعی توازن در برابر ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا صورت می گیرد؟

من فکر نمی کنم که ائتلافی علیه داعش به رهبری آمریکا وجود داشته باشد. همچنین ایجاد این مرکز در بغداد بیانگر وجود اتحاد استراتژیک قوی بین ایران و عراق نیست. این فقط در همین حد است و نه بیشتر. داعش احتمال قریب به یقین خشن ترین جنبش تروریستی طول تاریخ بشر است و ایدولوژی این گروه خشن، پوچ و آدم کشی است. به نفع هیچ کس نیست که چنین جنبشی با تمایلات و روابط فراملیتی از جمله چچنی ها که زخمی بر پیکره روسیه است، وجود داشته باشد. وجود چنین مرکز تبادل اطلاعات شناسایی، دستیابی و جلوگیری از تهدیدات امنیت ملی این سه کشور را تسهیل می کند و این گفته پوتین درست است که کمپین حملات هوایی به همگرایی منافع این سه کشور کمک خواهد کرد.

بدین طریق تبادل اطلاعات بین این کشورها می تواند آغاز اتحاد استراتژیک جدی این کشورها باشد که می تواند بیشتر نهادینه شود.

*با توجه به حضور نظامی روسیه در سوریه و پیوستن کشتی های جنگی چین به آنها در بندر طرطوس، شما آینده بحران در سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟

این یک تحول جدی و بیانگر روابط جهانی جدید درارتباط با نظم چند قطبی فزاینده جهانی است. همچنین این مسئله فاکتوری جدی در حمایت از بشار اسد است که تاثیر مهمی در موضع چانه زنی مذاکرات آتی خواهد داشت.

در واقع داشتن یک کشور بهتر از نداشتن آن است. اما دموکراسی و لیبرالیسم را نمی توان بدون وجود یک نظامی که در حال کار کردن است پیش برد. مداخله روسیه و چین در شرایطی می تواند سودمند باشد که در قالب یک روند سیاسی صورت بگیرد. باید منتظر ماند و دید که آیا طرف های درگیری به اندازه کافی برای پیگیری این انتقال سیاسی محتاط خواهند بود. این در حالی است که مردم سوریه در حال کشته شدن هستند.