در اغلب موارد براساس موقعیت جغرافیایی طبیعی کشور و اثرات سوء ناشی از وقوع سیل در برخی نقاط آن کمتر از زلزله نبوده و عدم پیشگیری از وقوع آن خسارت جانی و مالی جبران ناپذیری را بر جای می‌گذارد.
به طور کلی بارش سنگین برف و باران‌های شدید دربرخی مناطق جغرافیایی کشور باعث تخریب سدها و آب‌بندهاشده و تغییر بستر رودخانه‌ها را به همراه دارد.
ایران به علت داشتن آب و هوای خشک و نیمه خشک خود و نیر موقعیت کوهپایه‌ای که دارد از میزان بارندگی کمتری نسبت به سایر کشورها برخوردار است.
*خشکی زمین و طغیان رودخانه ها
با توجه به شرایط سوق‌الجیشی منطقه و کاهش مقدار بارندگی‌ها با کوچکترین بارشی در برخی مناطق کشور اتفاقات ناگواری رخ می‌دهد.
گاهی اوقات باران با شدت سریع رخ می‌دهد که به علت خشکی طبیعت و نامساعد بودن شرایط زیست‌محیطی بلافاصله بعد از یک بارندگی، روان آب ها درسطح جاده ها و خیابان ها جاری شده و در صورت افزایش شدت بارش‌ها سیلاب به راه می‌افتد و خسارات هنگفتی به جای می‌گذارد.
طبق آمارهای به دست آمده توسط سازمان ملل متحد در بین بلایای طبیعی سیل و طوفان بیشترین خسارت ها و تلفات را بر جوامع بشری وارد می‌کنند.
در سال های گذشته خساراتی که ناشی ازسیل و طوفان بر اکثر نقاط وارد شده است حدود 70درصد اعتبارات را به خود اختصاص داده است.
*ساخت و ساز بی‌رویه افزایش خطر سیل
علی‌رغم تمام پیشرفت ها و بهبود روش های ساخت و ساز که موجب افزایش ایمنی سازه‌ها و تاسیسات ساختمانی در مقابل خطراتی چون زلزله می‌شود اما متاسفانه این ساخت و سازها موجب افزایش روند تخریب محیط زیست و منابع طبیعی شده که به دنبال آن افزایش خسارات حاصل از این سیل‌ها را نیز به همراه خواهد داشت.
به طور کلی سیلاب آب فراوانی است که به سرعت جاری می‌شود و طغیان می‌کند و پهنه‌ای از زمین را که در شرایط عادی زیر آب نیست، فرو می گیرد.
گاهی اوقات بارندگی در یک منطقه به قدری زیاد می‌شود که رودخانه‌ها پر از آب شده و یا آب در یک جا بیش از حد جمع می‌شود و به دلیل لبریز شدن رودخانه‌ها و یا وجود موانع در آن آب اضافی به مناطق اطراف سر ریز می‌شود،در این حال است که سیل جاری می‌شود.
از جمله علل و عوامل موثر در بروز سیل مناطق مختلف کشور می‌توان به کمی بارش باران های شدید و طولانی در مناطق پر باران و گاهی کمی باران، ذوب شدن سریع برف و یخ در کوهستان ها به علت گرم شدن و افزایش ناگهانی درجه حرارت هوا، نوع و جنس خاک و از همه مهم تر کم شدن پوشش گیاهی می توان نام برد.
اما نباید در این میان نقش عوامل انسانی را در وقوع و افزایش خسارت ناشی از سیل نادیده گرفت چراکه تقابل بین فعالیت های بشری و طبیعت موجب شده تا بخشی اعظمی از محیط زیست و پوشش گیاهی از بین رود و سیل و ویرانی‌ها را بر جای گذارد.
حال جای بسی تامل است که بی توجهی مسئولان ذی‌ربط به مسائلی از قبیل مدیریت صحیح، برداشت غیر اصولی مصالح رودخانه‌ای، عدم رعایت حریم رودخانه‌ها و سیل راه‌ها، کاربری اراضی حاشیه رودخانه ها، تخریب سواحل رودخانه و توسعه مناطق شهری و روستایی منجر شده تا در سال های اخیر هزینه های هنگفتی بر مردم و دولت متحمل شود تا آن ها بتوانند خسارات حاصل از این ویرانه ها را مرتفع سازند.
