هر چند از ابتدای بحران سوریه، منافع و اهداف روسیه و ترکیه در این بحران تضاد جدی داشتند اما تا کنون این لحن تند از سوی پوتین شنیده نشده بود و دیگر مقامات ارشد کرملین هم این لحن را دنبال کرده‌اند تا آنجا که دیمیتری مدودف، نخست وزیر روسیه در این مورد گفت که اقدام ترکیه مجرمانه بود.

روشن است که این حد از واکنش تند کرملین نمی‌تواند ماجرا را به همین حد تمام کند و باید انتظار پاسخ‌ جدی کرملین در برابر ترکیه بود. به همین جهت است که دولتمردان ترکیه متوجه وضعیت خطیر خود شده‌اند و سعی دارند به نوعی از کرملین دلجویی کنند. روزنامه حریت ترکیه خبر از تماس تلفنی مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه با سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه داده که در این تماس از ساقط شدن بمب‌افکن روسی ابراز تأسف و ناراحتی کرده و احمد داود اوغلو، نخست وزیر ترکیه هم ضمن دوست و همسایه خواندن روسیه از باز نگه داشتن کانال‌های ارتباطی با روسیه گفته است.

حالا مسئله اصلی این است که خشم کرملین از این نحو دلجویی ترکیه فروکش می‌کند یا لفاظی دولتمردان ترکیه تأثیری در واکنش جدی روسیه نخواهد داشت. اولین عنصر برای تحلیل این موضوع در توجه به اصل اتفاق و تأثیر آن در موقعیت روسیه است که سعی می‌کند به عنوان یک قدرت بین‌المللی در بحران سوریه نقش‌آفرینی کند. روسیه بمب‌افکن‌های خود را در آسمان سوریه از 30 سپتامبر به پرواز درآورد و در این مدت سعی امریکا و متحدانش بیشتر بر ایجاد هماهنگی با طرف روسی بود تا اتفاقی شبیه اقدام ترکیه پیش نیاید. از این جهت، حمله ترکیه به بمب‌افکن روسی خارج از قاعده کاری بود که در این مدت رعایت شد و ترکیه با این حمله پا را بسیار بیشتر از حد و اندازه خود گذاشته و در عمل، مقابل روسیه چنگ و دندان نشان داده است.

ترکیه با این چنگ و دندان نشان دادن سعی می‌کند دست کم روسیه را از حملات هوایی به منطقه مرزی خود با سوریه بازدارد و بهانه‌اش هم حمایت از ترکمن‌های حاضر در این منطقه است چرا که با این بهانه می‌خواهد حیاط خلوتی در شمال سوریه داشته باشد و از آن برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع استفاده کند. با این وجود، پاسخ روس‌ها نشان می‌دهد حمله ترکیه و خنجری که از پشت زده‌اند، نتیجه عکس برای آنها در پی‌دارد.

لاوروف در نشست خبری به این هدف از منطقه امن اشاره کرده و در عین حال از ادامه حملات روسیه به مواضع تروریست‌ها گفته است. ژنرال سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه از استقرار سیستم دفاع هوایی اس ـ 400 در پایگاه هوایی حمیمیم شهر لاذقیه سوریه گفته، جدای از اینکه دست کم یک جنگنده بمب‌افکن‌ها را اسکورت می‌کند تا مانع این نوع حملات شود. از طرف دیگر، رزم‌ناو روسی مسکو مجهز به موشک‌های هدایت شونده و سیستم دفاع هوایی فورت، مشابه اس‌ـ‌300، در سواحل استان لاذقیه مستقر شده و ژنرال سرگئی رودسکوی یکی از مقامات ارشد ستاد کل ارتش روسیه گفته: ما هشدار می‌دهیم هر هدفی که یک تهدید بالقوه محسوب شود را نابود می‌کنیم.

روسیه به این نحو اقدامات لازم را انجام می‌دهد تا اجازه تکرار چنین جسارتی را به ترکیه ندهد و به بیان دیگر، مشت آهنین خود را در برابر ترکیه نشان می‌دهد تا آنکه جرئت خنجر از پشت زدن را نداشته باشد.

تنبیهات اقتصادی مثل لغو برنامه تروریسم به ترکیه و ایجاد محدودیت در کار شرکت‌های ترکیه‌ای و شاید بازنگری در نحوه ارسال گاز به ترکیه از جمله مواردی است که روس‌ها از حالا در مورد آن صحبت می‌کنند، بنابر این ترکیه در برابر خنجری که از پشت به روسیه زده نه تنها با مشت آهنین این کشور روبه‌رو می‌شود بلکه باید منتظر اقدامات تنبیهی روس‌ها بماند تا آن حد و حدود خود را شناخته و بفهمد که نمی‌تواند تنها با حمایت لفظی شرکایی مثل ناتو و امریکا به قدرتی مثل روسیه چنگ و دندان نشان بدهد. این وضعیت ترکیه می‌تواند موجب تضعیف موقعیت این کشور در پرونده سوریه بشود که بعد از وین 1 و 2 روند آن شتاب و جدیت بیشتری پیدا کرده است. حالا روسیه به عنوان یکی از اصلی ترین پایه‌های این روند نمی‌تواند عمل خصمانه ترکیه را فراموش کند و به این کشور اجازه دهد نقشی تعیین‌کننده در این روند داشته باشد.

منبع : روزنامه جوان