گروه فرهنگی مشرق- آشا محرابی بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، نمایشنامه ای اقتباسی از کتاب دختر شینا را در رادیو نمایش کارگردانی می کند. «دختر شینا» خاطرات زندگی قدم خیر محمدی کنعان، همسر سردار شهید حاج ستار(صمد) ابراهیمی هژیر، به قلم بهناز ضرابی زاده است. این کتاب از زمان انتشار تا کنون با اقبال فراوانی همراه بوده و از آثار خاطرات شفاهی مکتوب شده جنگ به شمار می آید. مشی نوشتاری خاصی که با انتشار «دا» به نوزایی در خور تاملی رسید و با انتشار آثاری همچون «نورالدین پسر ایران» و «دختر شینا» روند اعتلایی اش را همچنان می پیماید.
«دخترشینا» از آن روایت های خاص است که موضوعات اجتماعی مرتبط با دفاع مقدس را از دریچه ای زنانه تحلیل می کند. تحلیلی که در قالب روایت لبریز از احساسات زنانه است و ضرورت ایجاب می کند که برگردان نمایشی از این اثر ترجمانی زنانه داشته باشد. «آشا محرابی» بازیگر سرشناس عرصه های نمایشی مختلف، به همت اداره کل هنرهای نمایشی رادیو، برداشتی نمایشی از این اثر را در رادیو نمایش کارگردانی خواهد کرد.
برگردان نمایشی دختر شینا به قلم ضرابی زاده را نیما بیگلریان، در قالب اثری نمایشی به نگارش درآورده است و فرشاد آذرنیا تهیه کنندگی این نمایشنامه رادیویی را بر عهده دارد. در ترکیب بازیگران این اثر نمایشی نام های سرشناسی به چشم می خورد و جمع کردن ترکیب گویندگان این اثر رادیویی، اشتیاق شنیدن اجرای نمایشی از آنرا صد چندان می کند. بازیگران این اثر نمایشی عبارتند از : سعیده فرضی (قدم خیر)، مهرداد مهماندوست(حاج ستار) ،مهین نثری (شینا)، اسماعیل بختیاری، مینا شجاع، مهرخ افضلی، بیتا خارستانی،بهرام سروی نژاد،راضیه مومیوند، احمد گنجی ، علی زرینی، سیما خوش چشم، بهادر ابراهیمی، نسرین زارع، عرفان ابراهیمی، شهریار حمیدیان، شهریان حمزیان، شیما جان قربان، شمسی صادقی و...
گزارشی از پشت صحنه تمرین دختر شینا
گروه هنرمندان صدا پیشه ای که نمایشنامه دختر شینا را اجرا می کنند هر روز در ساختمان بزرگ رادیو در میدان ارگ، در واحد اداره کل نمایشی، در اتاقی خاص در انتهای سالن طبقه دوم، چند روزی است گرد هم می آیند و نمایشنامه دختر شینا را تمرین می کنند. در مورد هنرمندان صدا پیشه ای که در متن این اثر نمایشی فعالیت صدا پیشگی می کنند در بدو ورود به محل تمرین، نخستین نکته ای که خیلی به چشم می آید حضور خبرگان و نخبه گان صدا پیشه در این مجموعه است.
«مهین نثری» که نقش شینا را در این نمایش ایفا می کند در واقع همان صدا پیشه قدرتمند، بسنتی در فیلم شعله با بازی هما مالینی است و مشخص نیست که چرا بستنی شعله دیگر فعالیتش در دوبله را به شکل جدی ادامه نداد. نثری در این نمایش نقش شینا را عهده دارد.مینا شجاع که به رغم جوانی در حوزه دوبله عمدتا به جای زنان هنرپیشه مسن گویندگی می کند به همراه مهرخ افضلی که روز مراجعه در محل تمرین حضور نداشت، در نمایشنامه «دختر شینا» از صدا پیشگان دوبلور این نمایش محسوب می شوند.
اسماعیل بختیاری نیز از گویندگان پیشکسوت و سرشناس آثار نمایشی است و علی زرینی که در مدیوم تئاتر سینما و تلویزیون فعالیت داشته در مجموعه هنرمندان صدا پیشه دختر شینا چهره شناخته شده تری محسوب می شود.این گروه کهنه کار را محرابی هدایت می کند.
در دو ساعت تمرین گروه وسواس کارگردانی محرابی برای اجرای حسی خط به خط دیالوگ ها خیلی به چشم می آید. گویی کارگردان خط به خط کتاب را به جای خواندن، نوشیده است و در هر بخش نمایشی اثر می خواهد بر بازیگرانش تاثیر پر رنگی داشته باشد و ازبازیگرانش می خواهد شرایط خاص هر بخش از نمایش، در صدای بازیگرانش بروز کاملا ملموس داشته باشد. هنرمندان صدا پیشه این اثر حساسیت ویژه کارگردان را درک می کنند و انعطاف پذیری گروه در تمرین چند ساعته، قابل ستایش است.
حین تمرین در موارد متعددی، گروه اجرای این نمایش را رها می کند و به مرجع اقتباس مراجعه می کند و برای خط به خط اجرای تمرینی، گروه با کارگردان و بالعکس، تبادل نظر می کند.
{$sepehr_album_34031}
زیباترین لحظه این تمرین زمانی است که محرابی در اواسط تمرین، به سعیده فرضی که نقش قدم خیر را ایفا می کند، به یک نکته فرامتنی اشاره می کند که بسیار زیباست. محرابی به فرض می گوید تو در مواجه با پرسوناژ ستار(صمد) با کسی طرف هستی که دچار اضطرار جنگ است یعنی تو با همسرت در مورد یک زندگی عاشقانه حرف می زنی و می خواهی در لحظه کنار او باشی، اما حاج صمددر ذهنش، خاطرات دوستان شهیدش را مرور می کند.
فرضی و مهماندوست (هنرمندصدا پیشه حاج صمد) در قسمت های بعدی این نکته را در اجرایشان لحاظ می کنند و لحن لبریز از اضطرار میهماندوست موید همین اشاره درست کارگردان است که جانمایه ای برای درک عمیق کتاب است. متن به نگارش درآمده از کتاب شینا فوق العاده ریتمیک است و با اجراهای مرسوم رادیویی فاصله فراوانی دارد.
در اغلب موارد که کارگردان و بازیگران برای یافتن نکات ریز در اجرا به کتاب مراجعه می کنند کاملا مشخص است که متن نمایشی چیره دستانه به نگارش درآمده است. نمایشنامه ای که کارگردان در اغلب لحظات آن سعی می کند با تیزهوشی خاصی تاریخ را روایت کندو رویدادهای مرتبط با دوران دفاع مقدس، در پس زمینه نمایش برجسته باشد.
اما آنچه که در روایت دختر شینا قابل باور نیست عشق افلاطونی قدم خیر به حاج ستار است. اما در متن نمایشی با ریزبینی گروه و اجرای متفاوت فرضی و میهماندوست با هدایت کارگردانی که ریز و بم روایت را جستجو کرده، این عشق افلاطونی قابل باور است. با اینکه حاج ستار در موقع تولد فرزندانش پشت خاکریزهای جنگ بوده اما کارگردان لحظه به لحظه فرامتن حسی خودش را با بازیگرانش در میان می گذارد تا حضور ستار و شرایط ویژه دهه شصت در پس زمینه نمایش حس شود.
نمایشنامه دختر شینا در روزهای آتی پس از گذراندن ایام تمرین در هفت قسمت در رادیو نمایش به مرحله ضبط خواهید رسید و از همین شبکه پخش خواهد شد. دختر شینا روایت زندگی دخترکی ست برای حفظ باورهایش بی سواد ماند اما عشق را خوب فهمید.
