گروه ورزشی مشرق - مقامات فیفا که این روزها خود با دادگاه‌های سنگین و طولانی مدت مربوط به فساد اخلاقی و مالی خود دست به گریبان هستند، چاره‌ای جز این ندارند که از هم اکنون نگران وضعیت برگزاری جام جهانی در دو کشور روسیه و قطر باشند.

البته فیفا که این روزها رنگی به شدت آمریکایی به خود گرفته و بین رای دادستانی آمریکا و بیانیه کمیته اخلاق فیفا معمولا هیچ فرقی رویت نمی شود، بدش نمی‌آید در میزبانی روسیه نقض حقوق بشر کشف کند اما ماجرای قطر، چیز دیگری است. اگر در قطر شاهد نقض حقوق بشر باشیم، برای فیفای زخم خورده، در حکم یک فاجعه تاریخی خواهد بود.

این نقض حقوق بشر به صورت ذاتی در حال اجراست و قطر در خط مقدم برده داری و آزار جنسی، قاچاق انسان و اعضای بدن حضوری چشمگیر و پررنگ دارد.

در چند ماه گذشته، از همین پنجره رسانه‌ای بارها به به وضعیت نابسامان و اسفناک مهاجران بنگلادشی، هندی و نپالی اشاره شده و نیازی به تکرار و شرح ماوقع در این کشور ویترینی نیست، کشوری که حقیقت ناپاک و غیر انسانی آن در ظلم به شیعیان، مردم محروم و بی سواد و قشر معترض اما سرکوب شده آن همیشه پنهان است و آنچه از قطر به نمایش در می‌آید معمولا هتل‌های ۵ ستاره و سواحل استاندارد است و فرودگاهی بین المللی و استادیوم‌هایی که شاید یک روز بالاخره ساخته شوند.

فیفا روز گذشته با دانشگاه هاروارد وارد مذاکره شده و از بخش علوم انسانی و مدیرگروه واحد حقوق بشر آن خواسته تا برنامه‌ای مدون و شفاف را تهیه کند تا قطر و روسیه برای پرهیز از هر گونه اشتباهی، خود را ملزم به رعایت تمام قوانین آن شود. در واقع قرار است آیین نامه‌ای در لباس حقوق بشر برای دو کشور روسیه و قطر به عنوان دو میزبان جام جهانی تهیه شود و مشخص است که روسیه تهیه این آیین نامه را توهینی مسلم به خود خواهد دانست اما بعید نیست کشور قطر برای خوش خدمتی و تثبیت میزبانی خود با دو دست، این کتابچه حقوق بشری را تحویل بگیرد.

پروفسور جان روگی ۷۱ ساله، استاد علوم سیاسی دانشگاه کالیفرنیا، پرفسور ارشد واحد حقوق بشر در مدرسه حقوق کندی و مدرس ارشد علوم اجتماعی دانشگاه هاروارد از سوی فیفا مسئول اصلی تهیه این اساسنامه یا لایحه حقوق بشری در میزبانی جام جهانی است.

محور اصلی در این تلاش تازه، ماجرای حامیان مالی است، حامیانی که می‌خواهند بدانند اگر از فوتبال حمایت کنند، به چه چیزی می‌رسند و چه چیزهایی را از دست می‌دهند؟ می‌خواهند بدانند در صورت حمایت از میزبانی قطر آیا دستشان در کاسه خون مشترک با فرمول یک قطر و بحرین شسته خواهد شد یا خیر؟ می‌خواهند بدانند که آیا ایستادن در کنار بنیاد قطر که خود حامی مالی مسلم القاعده بوده، برایشان دردسرساز خواهد بود یا خیر؟

چگونگی کسب و کار و راه‌های حصول درآمد در جریان میزبانی جام جهانی یکی از دغدغه ها جدی فیفا است و مقامات این سازمان بحران زده، نگران این هستند که میدان دادن به آدیداس و نایک و مک دونالد، چیزی جز آش نخورده و دهانی سوخته برایشان به ارمغان نیاورد.

پروفسور روگی در همین رابطه به آسوشیتد پرس می‌گوید: امیدوارم در این راستا به فیفا کمک کنم اما زیاد خوش بین نیستم، نمی‌شود از A محصولی به نام B داشت آنهم در شرایطی که چنین روندی محال باشد، من از محال بودن برخی مسائل به مقامات فیفا گفته‌ام اما آنها اصرار دارند که این اتفاق رخ بدهد، من تمام تلاشم را خواهم کرد تا وضعیت بهتری در قطر و روسیه حاکم شود.

یکی از نکات مهمی که پروفسور روگی به آن اشاره کرده، لزوم برگزاری مناقصه بوده است، او اصرار دارد برای حضور حامیان مالی هیچ توصیه یا دستور العملی وجود نداشته باشد بلکه در یک فضای آزاد و بی طرف از آنها خواسته شود تا در این میزبانی بزرگ حضور داشته باشند.

در یکی از توصیه‌های مهم پروفسور اتریشی به فیفا آمده است: عقد قرارداد روز مزد با کارگران مصداق بارز ظلم است، آنها باید بیمه باشند و من در جریان هستم که حتی یک کارگر نپالی در قطر بیمه نیست، آنها حتی نامشان در فهرست افرادی که غذای گرم دریافت می‌کنند حک نمی‌شود تا بعدها هیچ مدرکی از حضورشان در قطر یافت نشود. صدها مرد نپالی در دو سال گذشته در قطر جان باخته و دفن شده‌اند و قطر حتی حضور آنها را در خاک خود انکار می‌کند.

از نکات مهم دیگری که در توصیه نامه پروفسور روگی به فیفا گوشزد شده، خشونت پرهیزی است. اصل عدم خشونت موضوعی است که در فرایند آماده سازی قطر برای میزبانی جام جهانی، به یک موضوع مضحک تبدیل شده است.

به عنوان مثال انتشار تصاویری از وضعیت اسفناک و غیرانسانی کارگران تایوانی و چینی در کارگاه تهیه توپ مخصوص جام جهانی آدیداس، نگرانی عمیق جامعه جهانی را در پی داشته است، فضایی سرشار از مواد سرطان زا و کودکانی که برای یک وعده غذای گرم حاضرند بدون ماسک و لباس مخصوص کار و بدون استراحت در دو شیفت کاری پیاپی در اتاقی آلوده و تاریک بمانند و کار کنند و در نهایت به خاطر از هوش رفتن و روی زمین افتادن از اتاق بیرون انداخته شوند.