در ابتدای مراسم فیلم «صادره»، ساخته امیر صادقی، فعال فرهنگی و کارگردان فیلم‌های مستند و داستانی به نمایش درآمد. این فیلم درباره تحصیل کودکان مهاجر افغانستانی در ایران است و مشکلاتی که بر سر راه تحقق این حق انسانی وجود دارد.
پس از اکران فیلم، نصیر احمد نور سفیر افغانستان در ایران گفت: چند ماه قبل مقام رهبری دستور تاریخی خود را تجدید کردند و اعلام کردند که دانش آموزان افغانستان حتی آنهایی که مدرک اقامت در ایران را ندارند، باید در مدارس پذیرفته شوند و این یکی از بزرگترین اتفاقات تاریخ حضور مهاجرین افغانستانی در ایران بود. البته مهاجرت در هر گوشه از دنیا سختی ها و چالش های خاص خود را دارد و گاهی فرصت هایی در اختیار مهاجران قرار می دهد.
احمد نور افزود: اگر والدین نسل اول و دوم به فرزندان نرسند، مشکل هویتی پیدا می کنند و در سایر مناطق حاشیه ایران مشکلات افغانستانی ها در برخی مناطق بیشتر از دیگر قسمت هاست. از رهبری به عنوان یک افغانستان شناس واقعی تشکر می کنم و امیدوارم این مسأله عملی شود.
سفیر افغانستان در ایران درباره علت مهاجرت افغانستانی ها به دیگر کشورها و از جمله ایران توضیح داد: یکی از علت های مهاجرت افغانستانی ها وجود اتحاد جماهیر شوروی بود که یا باید مقابل این اشغال مقاومت می کردند یا اینکه با اشغالگر همراه می شدند که در این صورت از همسایگان ایران می گذشتند و به آب های گرم راه پیدا می کردند. در کشور ما با اشغالگر جنگیدند و در پی آن موضوع مهاجرت به وجود آمد.
احمدنور افزود: آخرین سنگر کابل بود که در دهه 70 خورشیدی کابلی ها هم مجبور به ترک کابل شدند. آنهایی که دوره سیاه طالبان را تحمل کردند، نتوانستند دوام بیاورند و این امنیت مورد ادعای آنها گورستانی بود و مردم مجبور به مهاجرت شدند. اگر مردم جهاد نمی کردند، نیازی به مهاجرت نبود و خانه و کاشانه آنها ویران نمی شد.
وی یادآور شد: امروز در اثر مقاومت و جهاد افغانستان همسایه های افغانستان به امنیت رسیدند و برخی کشورها که این شرایط را تصور نمی کردند، به امنیت رسیدند. ملت افغانستان این بهای سنگین را پرداخته و مردم بارها نشان داند که شیفته کشور و میهن خود هستند و دوبار به اثبات رسید.
احمدنور عنوان کرد: زمانی که مجاهدان پیروز شدند، میلیون ها مهاجر به کشور برگشتند اما در اثر اشغال طالبان دوباره مجبور به مهاجرت شدند و با نابودی طالبان ظرف 13 سال گذشته، 6 میلیون پناهنده افغانستانی از ایران و پاکستان به کشور خود برگشتند.
سفیر افغانستان در ایران خاطرنشان کرد: جنگ با تروریست و افراطیون و تکفیری ها به کسی رحم نمی کرد و اگر جبهه افغانستان بشکند، این گروه ها راهی خاک همسایگان افغانستان می شوند. امروز مردم افغانستان در برابر تکفیری ها سدی هستند.
وی در پایان گفت: باور داریم هر زمانی که اعزام تروریست متوقف شود، جنگ پایان پیدا می کند و مردم به کشورشان بر می گردند. امروز فرزندان افغانستان که در ایران آموزش می بینند، سرمایه های بزرگی برای تحکیم روابط دو ملت افغانستان و آینده کشورمان هستند.
برای رهبر انقلاب مرز اهمیتی ندارد
در ادامه این مراسم نوروزی معاون رایزن فرهنگی سفارت ایران در افغانستان گفت: ادعا می کم با دلیل و مدرک مردم هیچ کشوری در جهان دارای روابط اجتماعی و فرهنگ مشترک مثل ایران و افغانستان نیستند و یک پیشینه طولانی درباره جدایی ناپذیری ایران و افغانستان وجود دارد. در حال حاضر با حجم گسترده روابط اجتماعی رو به رو هستیم و دیگر اینکه با ورود مهاجران افغانستانی هیچ فاصله ای شکل نگرفت اما سوال این است که چرا به رقم این پیشینه گسترده شناخت کمی نسبت به مردم افغانستان داریم؟
نوروزی افزود: یکی از دلایل به این مربوط می شود که این رابطه طی 4 دهه گذشته بیش از حد یکسویه بوده است و وقتی روابط استمرار پیدا نکند، دچار سوء تفاهم می شویم. معتقدم برای دو دلیل بعدی می توانیم کاری انجام دهیم که رفع شود و در بسیاری از سطوح تصمیم گیری، این اتفاقات نمی افتد. یکی از این دلایل نیز مربوط به رسانه ها می شود که طی دو سال اخیر اتفاقات خوبی افتاده و برخی رسانه ها بیشتر به این جنبه پرداختند.
معاون رایزن فرهنگی سفارت ایران در افغانستان ادامه داد: برخی دیدگاه فرا مرزی دارند و مرز برایشان اهمیتی ندارد و دیدگاه امام خمینی و رهبر معظم انقلاب این طور بوده و هست. این نشان دهنده یک دغدغه است تا مشکلات حل شود.
نوروزی بیان کرد: ما هر طور خودمان را عرضه کنیم، طرف مقابل همان برداشت را دارد و اگر همیشه نقاط ضعف را بگوییم، دیگران هم ما را ضعیف می دانند اما در تمام رشته های دانشگاهی می توانیم افراد شاخص و بارز را نام ببریم.
سید وحید ظهوری از مسئولان جهادی انقلاب اسلامی در افغانستان نیز در ادامه گفت: طی 12 سال اخیر رابطه ها دو سویه بوده و طی دو سه دهه گذشته تحت این عنوان که اسلام مرز ندارد، به این سمت آمدند و اخیرا هم حمایت رهبر را در خصوص مهاجران داریم. بسیاری از مهاجران افغانستانی به ایران آمدند و بسیاری از داشته های فرهنگی خود را به عنوان سفیر فرهنگی به افغانستان بردند.
ظهوری افزود: در دانشگاه های کشور ما نخبگان بسیار خوب و ارزنده ای داریم و این از موهبت پرورش در ایران است. این ارتباط و نفوذ فرهنگی دو کشور از نظر مذهب و زبان را می رساند. مراکز فرهنگی و دانشگاه های ایرانی در افغانستان فعال هستند. هر محصول ایرانی در افغانستان بخواهید وجود دارد و احساس می کنید در ایران هستید.
این مسئول جهادی انقلاب اسلامی در پایان گفت: سفارت ما تسهیلات بسیاری برای انتقال آموزه های فرهنگی فراهم کرده و نباید از جریان رشد و این اقدامات غافل شویم. سفارت فرهنگی ایران در افغانستان این مسئولیت را در خصوص معرفی نخبگان ایران و افغانستان و آموزش به عهده دارند. باید همکاری های صورت گیرد که سطح ایرانیان در زمینه علمی ارتقا پیدا کند.
آموزش جدی ترین نگرانی جامعه افغانستان است
در ادامه فاطمه اشرفی مدیر انجمن حامی گفت: پرداختن به موضوع آموزش یکی از جدی ترین نگرانی های جامعه افغانستان بوده است. باید این ماجرا را که چه اتفاقی افتاده کامل بررسی کرد و دید که انحراف جدی در ارزش های اخلاقی، اعتقادی و انسانی در فضای بعد از انقلاب اتفاق افتاد.
اشرفی افزود: در اواخر دهه 60 زمانی که افغانستان به اشغال کامل روس ها درآمد، به شدت درگیر جنگ تحمیلی بودیم و در تحریم کامل اقتصادی و تجهیزاتی بودیم و همان ایام مردم افغانستان که بخش عمده آن ها مهاجران فارسی زبان شیعه بودند و فکر می کردند جمهوری اسلامی می تواند مأمنی برای آنها باشد، به ایران وارد شدند.
وی ادامه داد: در بالاترین سطح پیامی به امام رسید که همان طور که صدام تحت حمایت کشورهای اروپایی است، حاضریم جای خالی همه این ها را در جمهوری اسلامی پر کنیم، مشروط بر اینکه مرزها بر روی ورود اتباع افغانستانی بسته شود اما این اتفاق نیفتاد و امام این درخواست را نپذیرفت و بدون دریافت حمایت نظامی طی تمام دوران جنگ تحمیلی رو به رو بودیم. طی این ایام غذا جیره بندی بود و از این لحاظ هیچ تفاوتی بین ما و افغانستانی ها وجود نداشت.
مدیر انجمن حامی درباره شکل گیری هسته های اولیه گسست بین اتباع افغانستانی و ایرانی توضیح داد: بر اساس شواهد و قرائن تا سال 83 همزمان با فروپاشی طالبان محدودیت های ساختاری برای دسترسی بچه ها به مدرسه ها نداشتیم. در سطح کلان نیز که مربوط به امام و رهبر معظم انقلاب بود، هیچ مورد منفی برای ایجاد محدودیت افغانستانی ها نداریم. بیشترین مشکلات ما از مدیران میانی و پایین دستی و شامل سیاست های مقطعی است که در آن زمان پایه ریزی شد.
وی ادامه داد: در سطح مدیران میانی همزمان با فروپاشی طالبان تصمیماتی به وجود آمد که هیچ مدرسه ای مجوز ثبت نام افغانستانی ها را ندارد که با ممانعت مدیران ارشد نظام روبرو شد.
اشرفی در پایان گفت: به شما این نوید را می‌دهم که شاید در ظاهر خبری نباشد اما با پیگیری نهادهای مدنی، برای اصلاح بخشنامه ممنوعیت دسترسی بچه های افغانستانی به مدارس صورت می گیرد. نکته مهم این است طی 4 سال اخیر بسیج اجتماعی از طرف جامعه ایرانی صورت گرفته و شهرداری تهران رویکرد فرهنگی و اجتماعی مشترک دارد و تسهیلات در اختیار آنها قرار دهد.
شهید 13 ساله افغانستانی، مثل شهید فهمیده
در ادامه این مراسم محمد سرور رجایی شاعر نیز گفت: یادگیری حق تمام کودکان جهان است و کودک در هر مقطعی حق یادگیری دارد. آنچه رهبری گفتند، جوانه های امید را در دل مردم بارور کرد اما نگرانم که چرا این اتفاق مبارک توسط رسانه ها پیگیری نشد و هیچ بحث کارشناسی آموزشی بر محور ادبیات و تربیت و تعلیم در رسانه ها باز نشد.
رجایی افزود: دلیل نا آشنایی ما با وجود اشتراکات بسیار این است که زبان ارتباط با یکدیگر را نمی دانیم و این دیدگاه های نادرست، ما را از هم دور می کند و همیشه نقاط سیاه مردم ما برجسته شده است. امیدوارم زبان هایی که درد ملت را بیان می کند، بیشتر شود. ما دانش آموزان برجسته و با استعدادی داریم که معلمان خوب از آنها حمایت کرده اند.
این شاعر توضیح داد: فرض کنید در ایران 3 میلیون مهاجر افغانستانی در ایران هستند که بین 70 میلیون جمعیت در ایران عدد ناچیزی است و آیا رسانه ها نمی توانند برای این 3 میلیون جمعیت کاری انجام دهند. فیلم آقای صادقی یک راه برای نجات از این دیدگاه هاست.اما ما اگر گاهی دچار دیدگاه سلیقه ای شدیم، این اتفاق را به تمام مردم ایران تعمیم نمی دهیم و به همه احترام می گذاریم.
وی در پایان گفت: ما حتی یک شهید 13 ساله افغانستانی داریم که در جزیره مجنون شهید شده و در کنار شهید فهمیده قرار می‌گیرد، اما متاسفانه رسانه‌ها به سراغ او هم نرفته‌اند و بیش از 20 سال است که در مورد این ماجراها سکوت کرده است.
در بخشی از این مراسم از ابوالفضل جلیلی، کارگردان سینما ایران که سابقه ساخت آثاری درباره مهاجرین را هم دارد، تقدیر به عمل آمد.
